تعزیه یا شبیه‌خوانی از سالیان گذشته در بین مسلمانان و به ویژه شیعیان رواج داشته است، این تعزیه‌ها از دل عزاداری‌های شیعیان ایرانی بر پیشوای سوم خود، امام حسین‌(ع) پدید آمد و حول محور واقعه عاشورا، در سال ۶۱ هجری قمری، شکل گرفت.

هر ساله همزمان با آغاز ایام ماه محرم مراسم تعزیه‌خوانی در نقاط مختلف خراسان جنوبی نیز برگزار می‎‌شود و شهرها و روستاها رنگ و بویی دیگر به خود می‌گیرند، در این نمایش مذهبی تلاش می‌شود تا مردم با وقایع صحرای کربلا و روز عاشورا آشنا شوند.

تعزیه آیین و رسوم قدیمی خراسان جنوبی‌هاست که روایتی نمایش گونه از تاریخ کربلا بوده که چون به شیوه نمایشی اجرا می‌شود اثر ماندگارتری در اذهان دارد.

تعزیه در لغت به معنای نمایش مذهبی، سوگواری، عزاداری و یاد بود عزیزان است، تعزیه در اصطلاح نوعی نمایش مذهبی است که در بعضی از روستاهای خراسان‌جنوبی هنوز برگزار می‌شود و یکی از اصلی‌ترین مراسم عزاداری ماه محرم به شمار می‌رود.

هنر تعزیه خوانی یا شبیه خوانی بخش جدا نشدنی مراسم عزاداری مردم برخی نقاط استان خراسان جنوبی به ویژه در ایام محرم است، این هنر سینه به سینه از گذشته تا به حال به ارث رسیده و همچنان مورد توجه مردم است. در این مراسم هر شبیه خوان نقش یکی از شخصیت ‌های عاشورا را اجرا می‌کند و با نظمی خاص اشعاری را می‌خواند، این مراسم توسط افرادی اجرا می‌شود که از صدای خوبی برخوردارند و توانایی ارائه نمایش را دارند.

 لباس‌های این تعزیه توسط بانوانی که در هنر خیاطی مهارت دارند و موروثی(از مادران به دخترها مننتقل شده) دوخته و آماده می‌شود؛ تعداد افرادی که نقش اجنه دارند بین ۲۰ تا ۳۰ نفر است. سردسته آنها با در دست داشتن علم «علمدار» پشت سر زعفرجن قرار دارد و همچنین یک نفر دیگر به عنوان خدمتکار زعفرجن پشت سر اوست که وسیله‌ای چوبی و چهار ضلعی شکل «چوب درخت گردو یا چنار» به عنوان سایه بان یا سایه انداز در دست دارد و بالای سر زعفرجن گرفته است.

این وسیله چوبی به «چرخچه» مشهور است (به این علت نامگذاری شده است که شبیه دستگاه نخ ریسی سنتی بوده) و در پشت سر این دو نفر جنیان دیگر قرار دارند که از نظر رتبه و منزلت با هم فرقی ندارند.

به تعزیه «شبیه خوانی» نیز گفته می‌شود و نمایشی است که در آن یکی از وقایع کربلای حسینی را اجرا می‌کنند، قبل از شبیه‌خوانی عده‌ای مقدمات مجلس را مهیا می‌کنند و ابزار و لوازم شبیه را در جای خود قرار می‌دهند که این کار با علم و خیمه برپا کردن، شروع می‌شود. وقتی مقدمات فراهم شد، شخصی به وسیله بوق «نوعی شیپور» و یا بلندگو و یا نواختن طبل افراد محل را به شبیه خوانی دعوت می‌کند.

تعزیه حاصل تجاربی است که از فکر مذهبی نشات گرفته است و به تدریج دارای محتوای مذهبی می‌شود. تعزیه در لغت به معنای عزاداری کردن و برپا داشتن مجلس عزا برای حسین بن علی(ع) و مخصوصا نمایش دادن وقایع کربلا و حوادثی است که بر سر بعضی از ائمه آمد.شبیه خوانی یا به اصطلاح عامه تعزیه خوانی، عبارت است از مجسم کردن و نمایش دادن شهادت حضرت امام حسین(ع) و یاران ایشان یا یکی از حوادث مربوط به واقعه کربلا است.

 تعزیه، اسطوره‌ای تاریخی مذهبی است که طی سالیان طولانی رشد کرده است و بستر رشد و تکامل تعزیه، بطن جامعه است، بطنی که به معنویت جامعه می‌انجامد. حمایت دین و اجتماع از طریق مشارکت مردم و همکاری افراد در ارائه آن در طول تاریخ به آن حیات می‌بخشد.

هنر تعزیه از پایان دوره صفویه تا کنون حفظ شده و در واقع تعزیه تصویرگر وقایع عاشورا است و تاثیرگذاری بیشتری دارد.

در روستای درخش آسیابان خراسان جنوبی در روز هفتم تعزیه‌خوانی مسلم بن عقیل، در روز هشتم تعزیه حضرت علی‌اکبر(ع)، در روز نهم تعزیه حضرت ابوالفضل(ع) و در روز عاشورا تعزیه صحرای کربلا برگزار می‌شود. در روستای مهمویی تعزیه‌های حضرت حر، امام حسین(ع)، حضرت علی‌اکبر(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و رحلت پیامبراکرم(ص) و در روستای خنگ نیز تعزیه حضرت ابوالفضل(ع) در روز تاسوعا و تعزیه صحرای کربلا در روز عاشورا، اجرا می‌شود.

آیین تعزیه که نشانگر ارادت خراسان‌جنوبی‌ها به شهدای کربلاست، به شماره ۲۷ در فهرست معنوی کشور(ناملموس) به ثبت رسیده است.

انتهای پیام