دکتر حامد بخشی در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص تفاوت‌ها و تغییرات دانشجو و دانشگاه‌ از گذشته تا کنون، اظهار کرد: یکی از مواردی که در کشورهای دیگر بررسی می‌شود، حوزه ارزش‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای جوانان به عنوان جمعیتی که تا حد زیادی تعیین کننده فضای اجتماعی جامعه و موقعیت‌های کلیدی در کشور هستند، است . این موضوع آن‌چنان اهمیت دارد که در ایالات متحده آمارهایی مبنی بر ارزش‌های جوانان و دانشجویان گرفته شده و در کتاب‌های جامعه‌شناسی هم مطرح شده است.

وی ادامه داد: یکی از موارد جدی‌ای که برای دانشجویان دهه 50 و 60 اهمیت داشته و در رده نخست اولویت آنها بوده، داشتن یک چارچوب معناگرایانه از هستی است که برای این افراد، داشتن ثروت، اولویت چهارم و پنجم بوده، اما امروزه برای دانشجویان نسل جدید بالعکس است، به طوری که ثروت در رده اول و چارچوب معناگرایانه در رده پنجم قرار گرفته است. این موضوع یکی از تفاوت‌های جوانان به خصوص دانشجویان با جوانان دوره‌های گذشته است؛  به همین دلیل حوزه‌ای به نام مناسبات نسلی وجود دارد؛ با این ایده که نسل‌های متفاوت دارای نگرش و ایده‌های گوناگون هستند.

این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: افراد دهه70 نگرش‌ها و ارزش‌های متفاوتی دارند و به گونه‌ای متفاوت رفتار می‌کنند؛ به طوری که اگر در گذشته به محکم بودن و تعهد روابط تاکید می‌شد، اما اکنون جوانان به دنبال لذت و خرسندی از یک رابطه هستند. بنابراین تعهد به رابطه‌ای که اهمیتی برای این نسل ندارد کار بیهوده‌ای است. در کشورهای غربی به این نسل، نسل «زد» می‌گویند. بنابراین این اختلافات نسلی در همه کشورها وجود دارد.

ارتباط جامعه ما با فضای فرهنگی و جوامع  پیشرفته بسیار زیاد است

بخشی افزود: یکی از ویژگی‌های جامعه ما این است که ارتباط آن با فضای فرهنگی و جوامع  پیشرفته مانند ایالات متحده بسیار زیاد است. جامعه شهری ما به لحاظ فکری و فرهنگی از حد متوسط جوامع در حال توسعه بالاتر است، مؤلفه‌های مدرنیته را بیشتر داراست و برخلاف تبلیغات رسانه‌ای  به دلیل تقابل سیاسی‌ای که با کشورهای غرب داریم آنها بیشتر در تلاش‌ هستند که از طریق اجتماعی کشور ما را دچار بحران کنند.

وی ادامه داد: ایران به نسبت کشورهای همسایه فقط با ترکیه قابل مقایسه است. جامعه امارات و عربستان  به شدت سنتی است؛ مثلا مسائلی که چندین سال پیش مورد بررسی ایران قرار گرفته بود حال به تازگی عربستان درگیر آن است، مانند رانندگی زنان در شهر.

این استاد دانشگاه گفت:. فرهنگ آمریکا و ایران  با فرهنگ اروپایی بسیار متفاوت است به طوری که کشور ایران به لحاظ مصرف گرایی یک فرهنگ آمریکایی مصرف‌گرا و رفاه گراست ولی در کشورهای اروپایی این‌گونه نیست بلکه صرفه‌‎جویی در انرژی و مصرف، رکن اساسی آنهاست. در این راستا دانشجویان ما فرهنگ متفاوتی نسبت به سال‌های قبل دارند فضای امروزی فضایی است که لذت گرایی در لحظه را می‌پسندد.

نسل جدید در لحظه زندگی می‌کند

بخشی بیان کرد: نسل جدید فقط برای همان لحظه خود برنامه‌ریزی دارد و برای همین است که سفر و گردشگری امروزه افزایش یافته است. از سال 1995 تا سال 2017 بر اساس آمارهای بانک جهانی هر ساله حدود 50 میلیون به تعداد گردشگران اضافه شده است. بخشی از این رشد گردشگری به دلیل این است که مردم افزایش درآمد خود را به جای سرمایه‌گذاری روی چیزهایی که قرار است بعد از مرگ آنها به عنوان میراث بماند، ترجیح می‌دهند خرج کنند و این یعنی لذت‌گرایی در لحظه. حتی در تحلیل ترانه‌های چند سال پیش هم اگر توجه شود تفاوت ارزشی به شدت مشهود است و روابط، لذت گرایانه‌تر شده است.

این جامعه‌شناس گفت: رکن ترانه‌های عاشقانه در حدود 40-50 سال گذشته بر مبنای تعهد و پای‌بندی بود و  رکن دیگر هم خاطرخواهی همراه با رنج، محرومیت و هجران بود، اما در ترانه‌های عاشقانه امروز چیزی به نام هجران نداریم  افراد یا یکدیگر را می‌خواهند و رابطه دارند یا یکدیگر را نمی‌خواهند و خداحافظی می‌کنند.

وی ادامه داد: تغییراتی که در ارزش‌های نسل جوان ایجاد شده ناشی از تغییرات در فناوری، تسهیل ارتباطات و بالارفتن رفاه است. افزایش ارتباطات و تغییر روابط اجتماعی باعث شده تا امروز نیاز به قوانینی که در گذشته رعایت می‌شده تا افراد بتوانند از خطرات مصون بمانند، کاهش پیدا کند.

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه «اساسا فرهنگ شامل ارزش‌ها، هنجارها، بایدها و نبایدها والگوهای رفتاری است تا بتوانیم به خوبی زندگی کنیم»، بیان کرد: اگر فرهنگ تغییر کند، ساختار اجتماعی هم تغییر می‌کند به همین دلایل است که دانشجویان نسل‌های قبل با دانشجویان نسل‌های جدید متفاوت هستند. این نسل جدید یک هدف دارد که آن هم بیشینه کردن شادی خودش در زندگی است.

نسل جدید عموما فعالیت‌های سیاسی را کار بیهوده ای می‌داند

 بخشی با اشاره به اینکه «نوع فعالیت‌های فراغتی در دانشجویان دهه‌های مختلف، متفاوت است»، بیان کرد: مثلا دانشجویان جدید در تشکل‌ها خیلی حضور ندارند و شرکت آنها در کلاس‌های مهارتی در صورتی است که بدانند آن کلاس برایشان منبع درآمد خواهد داشت؛ بنابراین حتی فعالیت‌های فوق برنامه دانشجویان هم در جهت رسیدن به لذت‌ها و اهداف فردی است.  یکی دیگر از تفاوت‌ها، فردگرا بودن نسل جدید در مقابل نسل گذشته است. در نسل جدید عموما فعالیت‌های سیاسی کار بیهوده ای به شمار می‌رود لذا جنبش‌هایی که امروزه داریم عمدتا از جنس فرهنگی اجتماعی است تا سیاسی.

وی با بیان اینکه «فضای افکار عمومی است که حاکمیت را به عقب می‌راند»، تصریح کرد: برای همین است که نسل جدید می‌تواند مطالبات خود را پیش ببرد زیرا هیچ حزبی نیست که حکومت بخواهد آن را کنترل و محدود کند و یا حتی از بین ببرد  بلکه صرفا رفتار فرد فرد انسان‌هاست، پس افکار عمومی یک واژه نوین است و به معنای جمع نحوه تفکر و سلیقه افرادی است که در جامعه بدون هیچ هماهنگی‌ هستند. این فضای نسل جدید در روابطش و در حوزه مسائل سیاسی برای تغییر حاکمیت وجامعه تغییرات اساسی کرده است.

بخشی افزود: امروزه سیاست، انعطاف در برابر فضای اجتماعی و محدود کردن فضای سیاسی است. این کار چند حسن دارد؛ اولا جوانان درگیر مسائل سیاسی نمی‌شوند که این برای حاکمیت مهم است و رسانه‌ها برای آن تلاش می‌کنند. رسانه‌های غربی تلاش دارند امر اجتماعی را سیاسی کنند که این برخلاف سیاست حاکمیت است.استراتژی‌ای که حاکمیت دارد این است که تلاش می‌کند نیروی اجتماعی ازطریق انعطاف حتی الامکان تبدیل به نیروی سیاسی نشود.

افول علمی دانشجویان جدید

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه «در خصوص مسائل علمی، دانشجویان جدید دچار افول شدند»، تصریح کرد: ارزش مقاله‌ها و پایان نامه‌ها پایین آمده. اکنون محیط دانشگاهی ما به دلیل فضای مرجع‌گرایی که دارد، فضایی شده است که دانشجویان بیشتر به جای اینکه دنبال رشد علمی خودشان باشند به دنبال پیش‌برد اهداف عملی هستند.

کمی‌گرایی در عرصه آکادمیک ایران باعث فساد شده است

بخشی افزود: این فضای کمی‌گرایی که برعرصه آکادمیک ایران حاکم شده باعث شده که کج‌روی‌ها و فسادهایی را در همین عرصه داشته باشیم. برخی موارد مانند فروش پایان‌نامه و یا مقاله را در مقابل دانشگاه تهران مشاهده می‌کنیم؛ به همین دلیل سنخ دانشجویان ارشد و دکترای ما در حال تغییر است. سنخ دانشجویان ارشد و دکتری از تیپ جوانانِ مجردِ بدون شغل به میانسالانِ متاهلِ شاغل تبدیل می‌شود.

اعتبار دانشگاه نسبت به گذشته کاهش یافته است

این استاد دانشگاه در مورد راهکارهای جلوگیری از تخلفات پژوهشی خاطرنشان کرد: خود جامعه به مرور خودش را اصلاح می‌کند. در حال حاضر از 8 دانشجوی دکتری7 دانشجو شاغل هستند؛ این یعنی کسی که بداند در مقاطع بالا شغلی وجود ندارد به دنبال تحصیلات عالیه نمی‌رود. دانشگاه‌های ما به گونه‌ای هستند که در ازای آموزش پول نمی‌گیرند ، بلکه پول می‌گیرند در ازای مدرک و دانشجویان ما هم به دنبال آموزش نیستند، به دنبال مدرک هستند.

وی توضیح داد: اعتبار دانشگاه نسبت به گذشته کمتر شده است. ما دیگر مثل گذشته کلید حل مشکلاتمان را در دانشگاه نمی‌جوییم بلکه درجایی می‌جوییم که به دنبال افراد نوآور یا خلاق هستند و در این زمینه کار می‌کنند. آینده ما به افراد کارآفرین بیشتر گره خورده است.

انتهای پیام