یک متخصص علم کلام و حدیث گفت: در اهمیت دعا همین بس که روح و مغز عبادت است و یکی از سودمندترین و با فضیلت‌ترین عبادت‌ها است. دعا، کلید رحمت الهی، مایه تقرب به خدا، موجب رسیدن به خواسته‌ها، سلامتی از گزند شیطان و مایه زندگی جان است.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحسن موسوی آملی در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با اشاره به اهمیت دعا و نقش آن در زندگی اظهار کرد: دعا یکی از برترین عبادت‌ها و وسیله‌ای برای مناجات و راهی برای راز گفتن با خدا است. دعا برای درخواست و نیاز خواهی از ذات بی‌نیاز و اظهار کرنش و خواهش در برابر خدای تعالی است.

وی با بیان این‌که «دعا، نه تنها در رهایی از گرفتاری‌ها و دردها و رنج‌های زندگی به انسان کمک می‌کند بلکه گاهی می‌تواند سرنوشت زندگی را تغییر دهد» تصریح کرد: دعا از بسیاری از پیشامدهای ناگوار پیشگیری می‌کند، از این رو، پیشوایان دین، پیش دستی در دعا و دعا در روزهای آسایش و آرامش را سفارش کرده، خود نیز پیش از همه و بیش از همه، اهل دعا و مناجات با خداوند بودند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به برکات دعا افزود: دعا، نه تنها آثار و برکات فراوان در زندگی فردی انسان به جای می‌گذارد بلکه بهره‌های بسیاری در زندگی اجتماعی انسان و برای اجتماع انسانی به همراه دارد.

وی در ادامه با اشاره به آیاتی از قرآن کریم و احادیثی از ائمه (ع) گفت: قران کریم با تأکید فراوان و با بیان‌های گوناگون مردم را به دعا کردن و درخواست از خدا فرا می‌خواند و نسبت به سستی در عدم بهره‌برداری از این نعمت و رحمت الهی هشدار می‌دهد. می‌فرماید: و هرگاه بندگان من، از تو دربارۀ من بپرسند، بگو من نزدیکم و دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا بخواند اجابت می‌کنم و در مقامی دیگر فرموده است: بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند.

موسوی آملی گفت: دعا کردن، راهی است با گستره‌ای وسیع برای هر کس که هر نیازی دارد، به شرطی که از هر کس نخواهد و فقط از خدا بخواهد. هیچ بنده‌ای نیست که دست‌هایش را به دعا، به درگاه خدا بگشاید و از خدا درخواست کند و خداوند دست‌های او را خالی باز گرداند. در نزد خداوند مقام و جایگاه کسی که دعا می‌کند و نیز بهره‌هایی که خدا به او عطا می‌کند، با جایگاه و بهره‌های کسی که دعا نمی‌کند، یکسان نیست بلکه دعا کردن موجب فزونی نعمت‌ها و برکت‌ها و رسیدن به درجات والا نزد خداوند می‌گردد.

وی ادامه داد: پس روا است که انسان برای رسیدن به بهره‌های فراوان دعا و دور شدن از رنج‌ها و بلاها و رسیدن به آرامش و آسایش به دعا مبادرت ورزیده و آن را استمرار بخشد.

آثار و برکات دعا

این متخصص علم کلام و حدیث در ادامه با اشاره به آثار و برکات دعا اظهار کرد: دعا کردن و خدا را خواندن و از او نیاز خواستن، خود از برترین عبادت‌ها و والاترین توفیق‌هاست.

وی ادامه داد: برآورده شدن حاجت‌ها یکی از مهمترین برکات دعا و شاید مهم‌ترین دغدغه انسان در زندگی، رسیدن به خواسته‌ها و برآورده شدن حاجت‌هاست. از این رو همواره در پی یک نیاز، آدمی به دنبال دستاویزی محکم برای رفع آن و دستیابی به مطلوب خویش است. پیامبر گرامی اسلام فرموده است: هر کس نیازمند شود و نیاز خود نزد مردم ببرد، نیاز او برطرف نمی‌گردد ولی هر کس نیاز خود را بر خداوند عرضه نماید دیر یا زود به اقتضای مصلحت نیازش را برطرف می‌سازد.

وی در ادامه با اشاره به برکت دیگر دعا که فروطلبیدن رحمت است، گفت: گنجینۀ رحمت الهی را دری است که کلید آن دعاست. این گونه به آسانی می‌توان به رحمت خداوندی دست یافت، چنانکه امام علی(ع) فرموده است: اَلدُّعاءُ مِفتاحُ الرَّحمَةِ ومِصباحُ الظُّلمَةِ؛ دعا، کلید رحمت و چراغِ تاریکی است. خداوند با اجازه دادن به بنده برای دعا کردن، کلیدهای خزانه‌اش را به او داده تا هر زمان که بخواهد با دعا کردن درهای رحمت را گشوده و به آن دست یابد. حضرت عیسی (ع) نیز در اندرزهایش به یارانش فرمود: حق درِ هر خیری و رحمت خدا، درِ هر حقی است و کلیدهای آن، در دعا و زاری و عمل است و چگونه دری بی کلید باز شود؟

موسوی آملی در ادامه با اشاره به برکات دیگر دعا که نزدیک شدن به خداوند است، گفت: برترین هدف بندگان مؤمن، نزدیک شدن به ساحت قدس الهی و تقرب یافتن نزد خداوند است. مؤمن همواره در تلاش است تا به اسباب و وسیله‌هایی دست یابد تا به مقام قرب الهی برسد. امام علی(ع) راه نزدیکی به خدا را در دعا کردن و درخواست کردن از خداوند دانسته است، ایشان می‌فرماید: اَلتَّقَرُّبُ إلی الیه بِمَسألتِهِ وإلَی النّاسِ بِتَرکِها؛ نزدیک شدن به خداوند متعال با درخواست کردن از اوست و نزدیک شدن به مردم، با ترک درخواست از آنها.

این متخصص علم کلام و حدیث در ادامه با اشاره به برکت چهارم دعا که دفع بلا است، افزود: در زندگی انسان گاه حوادثی، رخ می‌دهد که به علت ناملایم بودن با طبع انسان و ناخوشایندی آن، بلا نام می‌گیرد. برخی از اعمال انسانی، توانایی دفع بلا را داشته به گونه‌ای که می‌تواند مانع از نزول و یا تعدیل آن گردد. در فرهنگ روایی ما، دعا به عنوان یکی از آن اعمال معرفی شده است. پیامبر اکرم(ص) فرموده است: اِدفَعُوا أَمواجَ البلاءِ بالدُّعاءِ؛ موج‌های بلا را با دعا برگردانید و همچنین امام علی(ع) فرموده است: بِالدُّعاءِ یُستَدفَعُ البَلاءِ؛ با دعا است که بلا دفع می‌شود.

پیامبر اکرم(ص) در کلامی، کم شدن دعا را موجب افزایش بلا دانسته‌اند و می‌فرماید: إذا قَلَّ الدَّعاءُ نَزَلَ البَلاءُ؛ هرگاه دعا کردن کاستی گیرد، بلا فرود می‌آید.

وی تصریح کرد: شفای دردها از برکات دیگر دعا است انسان برای شفای دردها و درمان بیماری‌های خود به دنبال دارویی چاره ساز می‌گردد و چه دارویی بالاتر و کاراتر از دعا. امام باقر(ع) به محمد بن مسلم فرمود: آیا تو را از چیزی آگاه سازم که شفای هر دردی است؟ گفت: آری، امام فرمود: دعا و امام صادق(ع) فرمود: عَلیکَ بِالدُّعاءِ؛ فَإنَّهُ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ؛ بر تو باد به دعا؛ زیرا که آن، شفای هر دردی است.

واژۀ دعا به چه معنا است و حقیقت آن چیست؟

موسوی آملی در ادامه با اشاره به معنی واژه دعا گفت: واژه دعا در لغت به معنای خواندن چیزی به سوی خود با آواز یا سخن است. به صوت یا گفته‌ای دعا می‌خوانیم که شخص برای متمایل کردن فردی به خود برای جلب سودی یا دفع زیانی به صورت درخواست و خواهش بیان دارد.

و در اصطلاح عملی عبادی است که در آن انسان، خدا را می‌خواند و درخواست چیزی مادی یا معنوی از او می‌کند.همچنین به کلماتی که در مقام درخواست چیزی مادی یا معنوی و طلب آمرزش از خداوند یا درخواست خیر و برکت و برآورده شدن حاجت بخوانند، دعا می‌گویند.

وی ادامه داد: اصولاً دعای انسان در برابر خداوند، به معنای اعلام بندگی و نیازمندی و احساس کرنش و پرستش او برای جلب عنایت و رحمت الهی است.

این استاد علم کلام و حدیث در ادامه با اشاره به حدیثی از امام علی(ع) گفت: خرد انسان او را نیازمند دعا می‌بیند، بنابراین او را به سوی عبودیت دعوت می‌کند تا با عبادت و پرستش او به عنایت و رحمتش دست یابد. از این رو هر چه انسان شناخت و معرفت بیشتری داشته باشد، دعای او افزونتر می‌گردد. چنان که از امام علی(ع) روایت شده است که: أعلَمُ النّاسِ بِاللهِ أَکثَرُهُم لَهُ مَسأَلَةً؛ داناترین مردم به خداوند، پردرخواست‌ترین آنان است. درست به همین دلیل است که پیشوایان دین که در بالاترین مرتبه‌های خرد و شناخت خدای متعال‌اند، بیش از دیگران خود را نیازمند به خدا دانسته در نتیجه بیشتر از دیگران به دعا کردن اهتمام می‌ورزند.

وی با بیان این‌که «مجموعه‌های حاوی دعا که از این پیشوایان به دست ما رسیده است، شاهدی بر این مدّعاست» گفت: در قرآن کریم نیز از عبادت به عنوان حقیقت و ریشۀ دعا، یاد می‌شود، آنجا که می‌فرماید: پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. در حقیقت، کسانی که از پرستش من کبر می‌ورزند به زودی به دوزخ در می‌آیند. این آیۀ کریمه به روشنی نشان می‌دهد که حقیقت دعا از نگاه قرآن، احساس عبودیت انسان نسبت به آفریدگار خود و طلب قرب و نزدیکی او از راه پرستش او است. از این رو است که از این حقیقت ابتدا با واژۀ دعا و سپس با واژۀ عبادت تعبیر می‌نماید.

موسوی آملی در پایان گفت: نتیجه اینکه حقیقت دعا، اعلام وابستگی و بندگی به خداست، آن دسته از روایاتی که دعا را مغز عبادت توصیف کرده یا آن را عین عبادت دانسته است نیز، به این حقیقت اشاره دارد، و باید توجه داشته باشیم که آمیزه‌ای از دعا در بسیاری از عبادات دیگر مشهود است که خود نشانگر همگرایی و همنوایی بین عبادت‌ها و دعا برای نشان دادن بندگی و احساس نیاز کامل به خداوند است.

انتهای پیام