الهه عطاردی که در نخستین بخش گفت‌وگو با ایسنا به رسم و رسوم برگزاری جشن نیمه شعبان در نقاط مختلفی از کشور پرداخته بود، اکنون و در بخش دوم این مصاحبه درباره آذین‌بندیِ مخصوص نیمه شعبان در دو شهر یزد و تبریز سخن گفته است.

بیشتر بخوانید: 

سنت‌های نیمه شعبان؛ از دریافت براتِ رهایی از دوزخ تا جشن «حق لیلی»

او حالا در بخش دوم گفت‌گوی تفصیلی با ایسنا، آذین‌بندیِ نیمه شعبان را عامل مهمی در ایجاد جلوه زیبایی در این جشن دانست و گفت: آذین‌بندی و نحوه زینت بخشیدن به محیط جشن است. تزئین کردن کوچه‌ها و خیابان‌ها، مساجد و اماکن مقدس در ایام مبارک جشن‌های مذهبی، بخشی از مقدمات برگزاری جشن به شمار می‌رود. در هر یک از مناطق ایران، آذین‌بندی جشن‌ها تابع فرهنگ و سنت‌های مختلف مردم، وسایل در دسترس و رسم‌های جاری در منطقه انجام می‌شود. «دیربندی» در کازرون، «پسای» و «کشکول» بستن در یزد، «تیربندی» در یزد و اراک و ... از جمله رویکردهای ویژه در تزئین محیط جشن است که در این مناطق مرسوم است.

کار گروهی برای تزئین شهر

او با بیان اینکه آذین‌بندی در اغلب مناطق با نصب پرچم‌های سه رنگ و پوشاندن دیوارها با پارچه‌های الوان و رنگ‌های مختلف به خصوص رنگ سبز که آن را رنگ امام زمان (عج) می‌دانند انجام می‌گیرد، اظهار کرد: نصب پارچه نوشته‌ها که روی آن عباراتی برای تبریک عید یا اسامی امامان نقش بسته، آویختن پرچم‌های سه رنگ و ریسه‌های نورانی از لامپ‌های الوان و برپایی طاق‌نصرت در آذین‌بندی جشن‌ها مرسوم است. برگزاری جشن و تهیه مقدمات آن و آذین‌بندی همواره با مشارکت گروهی مردم انجام می‌گیرد و بر اهمیت آن نزد برگزارکنندگان جشن که با باور و اعتقاد قلبی همراه است، صحه می‌گذارد.

آذین‌بندی به سبک تبریزی‌ها با قالی‌های عتیقه و طاق‌نصرت

این پژوهشگر ارشد واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صداوسیما درباره نحوه آذین‌بندی در شهرهای مختلف، توضیح داد: در گذشته‌های نه چندان دور در شهر تبریز چند روز مانده به نیمه شعبان از خانه‌ها و افراد پول جمع می‌شد و سپس اقدام به خرید وسایل می‌کردند و بعد با چراغانی، پهن کردن قالی، نصب پرچم و قرار دادن گلدان‌ها کوچه و خیابان‌ها را تزئین می‌کردند. اغلب گلدان‌ها و قالی‌ها را از خانه‌ها امانت می‌گرفتند و گاه در بین قالی‌ها، فرش‌های قیمتی و عتیقه نیز دیده می‌شد. قالی‌ها را از طاق‌ها آویزان می‌کردند و در خیابان‌ها نیز چندین طاق‌نصرت برپا می‌شد. امروزه بازاریان سه چهار روز مانده به نیمه شعبان در منازل، مساجد، حجره‌ها و تکایا خیرات می‌دهند. چاپ پوستر و پیام‌های تلویزیونی نیز به وسیله‌ای برای استقبال از نیمه شعبان تبدیل شده است.

او افزود: در گذشته آذین‌بندی‌ها از طرف مردم به‌ویژه ثروتمندان بازار و محلات به صورت خودجوش انجام می‌گرفت و دولت حمایتی نمی‌کرد. همچنین در تبریز در زمان‌های گذشته، نماد شمشیر خون‌چکان که با استفاده از لامپ نئون ساخته شده بود در چهارراه نادری تبریز نصب می‌شد. این شمشیر که وسط میدان نادری بر بالای داربست بلندی قرار می‌گرفت، فقط در این ایام و به عنوان نماد شمشیر خونچکان امام زمان (عج) ساخته و به نمایش گذاشته می‌شد. 

ذوق یزدی‌ها برای «پسای» نیمه شعبان

عطاردی درباره نحوه آذین‌بندی در شهر یزد نیز بیان کرد: اهالی یزد دو تا سه روز قبل از نیمه شعبان «پسای» به معنای چراغانی می‌گرفتند. به این ترتیب که قالی، قالیچه، چراغ و وسایل لازم را فراهم کرده و مغازه‌های خود را با انواع قالی و قالیچه و چراغ‌های رنگارنگ تزئین می‌کردند. برخی از مغازه‌داران تاج‌های رنگی زیبایی را سر در مغازه‌های خود نصب و اطراف آن را با چراغ‌های رنگی تزئین می‌کردند. مقدمات جشن در یزد حدود ۱۰ روز قبل از نیمه شعبان آغاز می‌شد؛ به این ترتیب که به جمع‌آوری آیینه، شمعدان، گلدان، ساعت، قالی، قالیچه، پرده‌های زیبا، میز و رومیزی‌های زیبا و انواع و اقسام وسایل «سرپینی» می‌پرداختند و سه روز قبل از نیمه شعبان طاق نصرت‌هایی زیبا می‌بستند و اطراف آن را با قالی و قالیچه و پرده‌ای زیبا می‌آراستند و رشته‌هایی از لامپ‌های الوان را به همه جا می‌آویختند که جلوه‌ای‌خیره‌کننده داشتند. 

به گفته او اهمیت جشن شعبان برای مردم یزد چنان است که هر سال برای رسیدن این روز، روزشماری می‌کنند و مقدمات برگزاری هرچه باشکوه‌تر آن را در طول سال فراهم می‌کنند.

این پژوهشگر فرهنگ عامه ادامه داد: در گذشته و کم و بیش امروز یکی از مکان‌هایی که مردم یزد، به‌ویژه مغازه‌داران آذین می‌بندند، میدان امیرچخماق است. در این ایام تکیه میدان بزرگ امیرچخماق با انواع تزیینات، فضای معنوی خاصی می‌گیرد.

تزئین وارونه بازار «غلوم‌علی سیاه»

او اضافه کرد: همچنین در گذشته بازار خان و بازارچه‌های اطراف با پارچه‌های ترمه، مخمل، قالی و نیز آینه‌های قدی، گلدان‌های بلورین، ظروف نقره، چراغ‌های زنبوری، ریسه‌های رنگارنگ و گاه عروسک زینت می‌شد. یکی از این بازارها که در این ایام پرمیمنت به سبب آذین‌بندی خاص شهرت داشت، بازار حاجی قنبر معروف به بازار «غلوم‌علی سیاه» بود. یکی از ویژگی‌های این بازار آن بود که سقف بزرگ آن به انواع وسایل تزئینی که مردم نصب می‌کردند آراسته می‌شد؛ از جمله این تزئینات قالی‌های دستباف، پارچه‌های رنگارنگ و زیبای یزدی؛ به‌ویژه ترمه و مخمل، گلدان‌های چینی و نقره، شمعدان و آویزهای گران قیمت، دیس‌های بزرگ با انواع شیرینی‌ها، سماور مسی همراه با استکان، نعلبکی، قوری و نیز منقل پر از آتش افروخته و گاه عروسک‌های زیبا بود که با زحمت شبانه‌روزی مردم به صورت واژگون و معلق بر سقف بازار بسته می‌شد و مردم یزد ضمن دیدن بازار معروف «پس وارون» با انواع شربت، نقل‌های بادام و بیدمشکی پذیرایی می‌شدند. 

او افزود: آذین‌بندی دیگری که در یزد مرسوم بود با «تیرکوبی» انجام می‌گرفت که مشابه با آذین‌بندی در اراک است و انجام دادن این کار تا آخرین چهارشنبه و پنجشنبه ماه شعبان مرسوم است.

انتهای پیام