تغییر آموزش از آموزش حضوری به فضای درس مجازی و به دنبال آن لزوم سازگاری معلمان و دانش‌آموزان با این فضا، علاوه بر آن که یک کلاس درس فشرده ضمن خدمت برای معلمان بود که تجربیات بسیاری کسب کردند اما مهمتر از آن، از بسیاری از نواقص و کاستی‌هایی که در مسیر آموزش آنلاین با آن مواجه بودیم و از چشم مسئولان دور مانده بود، نیز پرده برداشت.
فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای تدریس در فضای مجازی و مهمتر از همه آن‌ها، قدرت بسیار پایین سرورها و به دنبال آن عدم توانایی در ارتباط اینترنتی مناسب و نبود امکانات سخت‌افزاری در دسترس، برای تعدادی از دانش‌آموزان از جمله مشکلاتی بود که تا پایان سال تحصیلی دغدغه بسیاری از معلمان و دانش‌آموزان بود؛ به علاوه بسیاری از نواقص و کاستی‌های دیگر از جمله قدیمی بودن محتواهای آموزشی، که در بطن آموزش مجازی بیش از پیش نمایان شدند.
در بخش اول این گزارش به گوشه‌ای از مشکلات کلاس‌های آنلاین از جمله چالش‌هایی که تدریس دروس عملی در فضای مجازی به همراه داشت، حساسیت آموزش پایه اول و لزوم ارتباط بین معلم و دانش‌آموز و محدودیت این ارتباطات در فضای مجازی، همچنین چالش‌های آموزش مجازی در روستاها اشاره شد.
در بخش دوم این گزارش نیز گفت وگوها را با دو تن از معلمان نیشابوری، مشکل فراهم نبودن زیرساخت‌های آموزش مجازی از جمله سرعت پایین اینترنت و به‌روز نبودن سیستم آموزشی متناسب با نیاز دانش‌آموزان را با واکاوی بیشتری مورد بحث قرار دادیم.
به دلیل قدرت پایین سرورها، سامانه شاد فضایی کسل کننده و غیر تعاملی برای معلم و دانش‌آموزان است
علیرضا خماریان دبیر مطالعات اجتماعی شهرستان نیشابور که به گفته خود ۲۹ سال سابقه تدریس دارد از تجربیاتش در زمینه آموزش مجازی در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: در تمام دوران تدریسم هیچ وقت تصور نمی‌کردم روزی مجبور شوم کلاس درس را بدون حضور دانش‌آموزان برگزار کنم و در روزهای اول که کلاس را به صورت مجازی برگزار کردم این رویه برایم خیلی خیلی سخت بود ولی کم‌کم به این فضا عادت کردم.
خماریان افزود: فضایی که آموزش و پرورش در نرم‌افزار شاد ایجاد کرده است فضایی بسیار کسل‌کننده و غیرتعاملی است و با وجود این که امکانات خوبی در آن قرار داده شده است ولی قدرت پایین سرورها و عدم توانایی در ارتباط اینترنتی مناسب، باعث می‌شد که بعد از مدتی هم دانش‌آموز و هم معلم از این فضا زده شوند و نتوانند از امکانات تعاملی آن استفاده کنند.
وی ادامه داد: به دلیل ضعف‌هایی که سامانه شاد داشت، بسیاری از مدارس برای این که تعامل و ارتباط بین معلم و دانش‌آموز بیشتر شود به سمت کلاس‌های درس آنلاین رفتند و من نیز به جای سامانه شاد، تدریس را با استفاده از فضای کلاس‌های آنلاین پیش بردم و اتفاقا این فضا خیلی هم مورد استقبال دانش‌آموزان واقع شد.
خماریان اظهار کرد: فضای کلاس آنلاین این امکان را فراهم می‌کرد که تا حدودی حس و حال کلاس درس منتقل شود و با پرسش‌ها و عکس‌العمل‌هایی که از دانش‌آموزان می‌دیدم می‌فهمیدم که تا حدودی با کلاس درس ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند.
وی گفت: ماهیت درس مطالعات اجتماعی و تاریخ و جغرافیا به این شکل است که نیاز به ارتباط برقرار کردن و دیدن عکس‌العمل‌های دانش‌آموزان در حین تدریس ضروری است تا بتوان با توجه به عکس‌العمل دانش‌آموزان نسبت به مطالب درسی، فضای کلاس را کنترل و مدیریت کرد.
وی خاطرنشان کرد: در کل کلاس‌های درس مجازی در مقایسه با کلاس‌های حضوری محیط دلچسپی نیست؛ چراکه چشم در چشم دانش‌آموز شدن و ارتباط تصویری و گفتاری و حتی عکس‌العمل‌های زبان بدن که در محیط کلاس شکل می‌گرفت دیگر وجود نداشت و دیگر خبری از بدو بدوها و شلوغی‌ها و شیطنت‌ها و خنده‌های گاه و بی‌گاه سر کلاس نبود و من الان که سال تحصیلی به پایان رسیده است با تمام وجود حس دلتنگی نسبت به چهره دانش‌آموزانی که بعضا تنها یک اسم از آن‌ها دارم را به شدت احساس می‌کنم.
خماریان در ادامه با اشاره به گوشه‌ای از کمبودها و نقص‌های تدریس مجازی گفت: ما در بسیاری از سیستم‌ها کم و کاستی داریم و سیستم آموزش و پرورش نیز از این امر مستثنی نیست و اتفاقا این کاستی‌ها در سیستم آموزشی ما نسبت به سیستم آموزش نوین جهانی بسیار چشمگیر است.
وی افزود: چه سیستم آموزشی، چه تدوین کتاب‌های درسی و چه راهکارهای آموزشی که در سیستم آموزشی ما هست سیستم‌هایی در واقع قدیمی و غیرمنطبق با زندگی دانش‌آموزان در جهان امروز است و در زمینه تدریس آنلاین نیز متاسفانه بسیاری از مدارس و به خصوص مدارس شهرستان‌ها و روستاها از داشتن کلاس‌های آنلاین محروم بودند و باید به فضای شاد بسنده می‌کردند.
زیرساخت ضعیف اینترنت در کشور ما بسیار زجرآور است
خماریان با انتقاد از فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای برگزاری کلاس‌های آنلاین و از جمله اینترنت گفت: کشور ما در گذرگاه اصلی اینترنت جهان قرار گرفته است، اما در پایین‌ترین سطح اینترنت قرار داریم و زیرساخت بسیار ضعیف اینترنت در کشور ما بسیار زجرآور است.
وی ادامه داد: زیرساخت‌های مناسب اینترنتی باعث می‌شد که در بسیاری از کشورها معلم در آن واحد می‌توانست با تمامی دانش‌آموزان ارتباط تصویری برقرار کند ولی من خودم بارها و بارها مجبور شدم چون سرعت اینترنت دانش‌آموزان پایین بود حتی تصویر خودم را قطع کنم که حداقل بتوانیم ارتباط شنیداری برقرار کنیم.
خماریان تصریح کرد: متاسفانه این کاستی‌ها را در سطح خیلی وسیع‌تر و گسترده‌تر در شهرستان‌ها و به خصوص روستاها داریم و در بعضی نقاط دانش‌آموزان نتوانستند از آموزش مناسب بهره‌مند شوند.
وی تأکید کرد: بخشی از کم و کاستی‌ها مشکلات سخت‌افزاری بود که با بعضی کمک‌ها و حمایت‌ها این سخت‌افزارها شامل گوشی و تبلت تا حدودی فراهم شد، اما اینترنت کاستی بزرگ آموزش بود و سرورهای کم‌حجم و کم‌توان قادر نبودند حجم عظیم جابه‌جایی اطلاعات بین ۱۳ میلیون دانش‌آموز و معلم را فراهم کنند.
بسیاری از معلمان فرصت نداشتند که خود را با فضای جدید آموزش سازگار کنند
وی ادامه داد: بخشی دیگری از کم و کاستی‌ها هم به خود معلم‌ها برمی‌گشت؛ چراکه بسیاری از معلمان فرصت نداشتند که خود را با فضای جدید آموزش سازگار کنند و بر خلاف دانش‌آموزان و حتی دانش‌آموزان روستایی که خیلی سریع توانستند با محیط کلاس مجازی ارتباط برقرار کردند و خود را با این فضا هماهنگ کنند، بسیاری از معلم‌ها حتی از اداره کردن کلاس آنلاین ناتوان بودند که البته بخشی از این کمبود هم مربوط به نبود فرصت آموزشی مناسب برای معلمان بود.
خماریان یادآور شد: کرونا باعث شد آموزش و پرورش ما یک قد بلندتر شود و چه معلم‌ها و چه دانش‌آموزان، چه سیستم آموزشی، چه نویسندگان کتاب‌های درسی و چه گردانندگان فضاهای آموزشی یک تکانی بخورند؛ تکانی که در همه زمینه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی دنیا انجام شد و در آموزش و پرورش ما هم این اتفاق افتاد و با این تجربیات مطمئنا سال آینده این کاستی‌ها خیلی کمتر خواهد شد.
این دبیر مطالعات اجتماعی عنوان کرد: معلم‌ها در این یک سال خیلی خودشان را توانمند کردند و خیلی چیزها یاد گرفتند به قدری که شاید اگر صدها ساعت کلاس آموزش ضمن خدمت برایشان گذاشته می‌شد نمی‌توانستند تا این حد خود را آموزش و پرورش بدهند و به این مرحله برسند به طوری که الان بسیاری از معلم‌ها مثل آب خوردن با این فضا کار می‌کنند در حالی که شاید سال گذشته خیلی از این توانایی‌ها را نداشتند.
مشکل آموزش و پرورش ما این است که از دانش‌آموزان خیلی عقب‌تر است
وی همچنین افزود: کرونا کمک کرد که بسیاری از کم و کاستی‌های سیستم آموزشی که شاید از چشم مسئولان دور مانده بود به خوبی خود را نشان دهد و باعث شد که آموزش و پرورش ما پر و بالی بگیرد و خود را با دانش‌آموزان و نیازهایشان هماهنگ کند.
خماریان گفت: مشکل آموزش و پرورش ما این است که از دانش‌آموزان خیلی عقب‌تر است در حالی که دانش‌آموزان هر کدامشان با فضای مجازی به خوبی آشنایی دارند و البته درست است که شاید خیلی سواد رسانه‌ای در زمینه استفاده مناسب از این فضا را نداشته و نیاموخته‌اند اما کار با آن را به خوبی می‌دانند، در حالی که سیستم آموزش و پرورش ما قدیمی است و کرونا و شرایط به وجود آمده ناشی از آن باعث شد که نزدیکی بیشتری بین فضای حاکم بر ذهن و عمل بچه‌ها با آموزش و سیستم آموزشی برقرار شود و سیستم آموزشی توانست تا حدودی خودش را به فضای ذهنی دانش‌آموزان نزدیک‌تر کند و امیدواریم که این باعث ارتقاء سطح آموزش کشورمان شود.
باید کتاب‌های درسی تغییر کنند و حرفی از جنس زمان و زبان دانش‌آموز بگویند
عبدالجواد صادقی اول که ۱۷ سال سابقه تدریس هنر در دبیرستان‌ها و هنرستان‌های نیشابور را دارد و در حال حاضر نیز کارشناس مسئول فرهنگی و هنری آموزش و پرورش در نیشابور است، از زاویه‌ای متفاوت‌تر موضوع را ارزیابی کرده و با اشاره به تأثیرات متفاوت کرونا بر بحث آموزش، در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: کرونا از خیلی از داشته‌ها و نداشته‌ها پرده برداشت و بر بخش‌های زیادی تأثیر گذاشت که یکی از این بخش‌ها آموزش و پرورش بود.
صادقی اظهار کرد: با تدریس مجازی آموزش و پرورش به خانه‌ها آمد و از دید پدران و مادران مورد ارزیابی قرار گرفت و والدین فهمیدند که در بسیاری موارد فرزندشان در حال آموختن دروسی است که شاید هیچ انگیزه درونی برای آن ندارد و شاید این دروس در آینده هیچ دردی از آن‌ها را دوا نکند و والدین فهمیدند که باید کتاب‌های درسی تغییر کنند و حرفی از جنس زمان و زبان دانش‌آموز بگویند.
وی افزود: در آموزش مجازی مهارت‌های خواندن، نویسندگی و توانایی ارائه مطلب مورد توجه قرار گرفت و نشان داد که معلمی می‌تواند بیشتر اثرگذار باشد که در این مهارت‌ها قوی‌تر شود.
صادقی خاطرنشان کرد: با مجازی شدن آموزش، دانش‌آموزان فرصت بیشتری در خانه داشتند و مجبور نشدند هر روز به مدرسه‌ای بروند که شاید میل و اشتیاقی به آن ندارند؛ در خانه ماندند و از سوی پدر و مادر دیده شدند و پدران و مادران دیدند که فرزندانشان در فن‌آوری چقدر بیشتر و پیشتر از آنان می‌داند.
وی با اشاره به این که بسیاری از افراد تهدید کرونا را به فرصت تبدیل کردند، بیان کرد: در این ایام بعضی از دانش‌آموزان با تولید محتواهای آموزشی به ثروت رسیدند و ثابت کردند که با علم و مهارت می‌توان به ثروت رسید.
اینها تنها گوشه‌ای از پیام‌ها و درد دل معلمانی بود که سال گذشته تحصیلی را به هر نحوی که بود مدیریت کردند و درست است که این شرایط تحمیلی، تجربیات زیادی نیز به همراه داشت اما بحث زجرآور بودن سرعت اینترنت، محیط غیرتعاملی سامانه شاد، منطبق نبودن محتوای متون درسی با زندگی امروز دانش‌آموزان و... که بخش اصلی صحبت‌های بسیاری از معلمان است، هر کدام چالش‌های مهم و جدی است که بر سر راه آموزش و به خصوص آموزش آنلاین، قرار گرفته است و باید مسئولان آموزش و پرورش در این زمینه‌ها پاسخگو بوده و قبل از این که دانش‌آموزان دچار واپس‌زدگی بیشتری نسبت به سیستم آموزشی شوند، چاره‌ای بیندیشند.
انتهای پیام
نظرات