غلامرضا شیران، دکترای مهندسی حمل و نقل و ترافیک و آلودگی هوا و عضو سابق شورای شهر اصفهان در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه انتخاب وسایل نقلیه همگانی برای کلان‌شهرها معیارهای خاص خود را دارد، اظهار کرد: معیارهای مهم انتخاب وسایل حمل و نقل همگانی همچون مترو، منوریل و تراموا در شهرها در وهله اول تابع تعداد مسافری است که در ساعت جابجا می‌کند؛ از مترویی که حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار مسافر در ساعت جابجا می کند تا تراموایی که ۲ هزار مسافر را در ساعت جابجا می‌کند.

این کارشناس حمل و نقل و ترافیک در خصوص ویژگی و مشخصه بارز خطوط بی آر تی(BRT) گفت: در بازه زمانی کوتاه مدت در مقایسه با تراموا، هزینه های بی آر تی کمتر است، اما به نظر من برای انتخاب این وسایل نقلیه همگانی باید مطالعات اقتصادی بلندمدتی نیز انجام شود.

انتخابی که از ابتدا درست نبود

وی ادامه داد: اگر قرار است ۵۰ سال یا یک قرن، یک خط «بی آر تی» داشته باشیم، اما به طور مداوم و مستمر مشکلات و هزینه هایی برای شهر داشته باشد قطعا انتخاب آن از ابتدا درست نیست. آنچه ما در یک خط بی آر تی به دست می آوریم، در دو خط دیگر که برای خودروهای سواری است از دست می دهیم، به طوری که با راه اندازی مسیر بی آر تی، تراکم ترافیک بیشتر، مصرف سوخت زیادتر و در نتیجه آلودگی هوا و آلودگی صوتی بیشتر می شود، ضمن اینکه باعث ضرر رساندن به کسب و کار مردم و نارضایتی آنها می شود.

شیران با بیان اینکه در یک نگاه کلی متوجه می شویم راه اندازی خطوط بی آر تی در کلان شهرها در بلندمدت می تواند زیان هایی داشته باشد، افزود: مطالعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی معمولا باید در کنار مطالعات حمل و نقلی انجام شود تا به این نتیجه برسیم که خط بی آر تی در مسیری احداث شود یا نشود.

استاد دانشکده حمل و نقل دانشگاه اصفهان با بیان اینکه علاوه بر ظرفیت مسافر، فاکتورهای دیگری در مورد احداث خط  بی آر تی اهمیت دارد، توضیح داد: مترو حریم جداگانه ای دارد و چه در زیر زمین و چه در روی زمین کریدور خاص خود را دارد که هیچ وسیله دیگری نمی تواند وارد آن شود، در حالی که در حریم بی آر تی موتورسیکلت، دوچرخه و حتی ماشین های دیگر هم می توانند عبور کنند.

خطوط ویژه اتوبوس، بی آر تی نیست

وی در ادامه با طرح این سوال که آیا خطوطی که در شهر اصفهان داریم بی آر تی محسوب می شود یا خیر؟ گفت: پاسخ من به این سوال منفی است و معتقدم این مسیر بی آر تی محسوب نمی شود، بلکه خط ویژه جداشده ای است که به نظرم می توانست به شیوه های راحت تر و بهتر دیگری سرویس دهد.

شیران با تصریح براینکه بی آر تی مخفف Bus rapid transit است، گفت: باید ببینیم که آیا بی آر تی اصفهان تناسب و قرابت معنایی با این واژه دارد یا خیر؟ در توضیح این سوال باید بگویم، طبق مطالعاتی که از سالیان گذشته تاکنون انجام شده است، سرعت خودروها، میانگین سرعت بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر نمی تواند باشد و این شامل اتوبوس ها و خودروهای سواری است، بنابراین وقتی می گوییم Bus rapit یعنی اتوبوس سریع از خیابان عبور کند، درحالی که در شهر اصفهان دیدیم اتوبوس هایی سریع عبور کردند و منجر به تصادفات کشنده ای شده اند. به این دلیل که بافت خیابان های  اصفهان سنتی است.

دکترای مهندسی حمل و نقل و ترافیک و آلودگی هوا با اشاره به کاربری های مختلفی که در همه خیابان ها وجود دارد، خاطرنشان کرد: خطوط بی آر تی طبق ضوابط، قرار است که مثلا ۱۵ هزار یا ۲۰ هزار مسافر را در ساعت جابجا کند، ضمن اینکه مراکز مهم شهری را به هم متصل کنند، بین مراکز و نقاط شهری ایستگاه های متعددی نداشته باشد و با سرعت بالا بین دو نقطه مرکز شهر عبور کنند. به عنوان مثال در سیدنی یا لندن، خطوط بی آر تی مراکز شهری را به مراکزی که خارج شهری از آن نقطه شهری هستند متصل می کند، نه اینکه ۴۰۰ متر یا ۲۰۰ متر به ۲۰۰ متر ایستگاهی باشد و آن هم مملو از کسب و کارهایی دو سه متری که هر کدام به نحوی عرض خیابان را گرفته اند.

خیابان های اصفهان آمادگی خطوط بی آرتی را ندارند

 وی با تاکید براینکه شبکه خیابانی که قرار است بی آر تی در آن حرکت کند باید آمادگی سرعت بالا را داشته باشد، اظهار کرد: خیابان های شهر اصفهان این آمادگی را ندارد، این درحالی است که نوع خیابان ها و نوع شبکه نیز باید از نوع شریانی درجه یک باشد؛ یعنی اینکه کاربری های مختلف تجاری، مسکونی و از این دست که در همه خیابان هایمان شاهد آن هستیم به صورت خطی در کنار خیابان نباشد، در حالی که شبکه خیابان های شهر اصفهان شبکه مختلطی است که اینگونه فعالیت های را مختل می کند و ناامنی هایی را هم که به بار می آورد به دلیل نادیده گرفتن این مهم است.

عضو سابق شورای شهر اصفهان ادامه داد: در کلمه بی آر تی، واژه T مخفف transit است، به این معنی این اتوبوس ها باید سریع عبور کنند و از نقطه A به نقطه B برسند، اما این ویژگی هم در خطوط بی آر تی اصفهان نداریم. به عنوان مثال اگر اتوبوس بی آر تی از زینبیه مسافر سوار می کرد و از مسیر اتوبان، مسافر را به میدان آزادی می رساند در چنین حالتی می توانستیم بگوییم خط بی آر تی در شهر داریم و یا اگر از دروازه تهران بدون توقف و از یک مسیر آزادراهی و بزرگراهی ما را به دروازه شیراز برساند، این خط بی آر تی  است، ولی خطی که به سختی از بین تاکسی، اتوبوس و موتورسیکلت و از مقابل کسب و کارهای مردم عبور می کند را نمی توان به اسم بی آر تی شناخت.

در شهر اصفهان خطوط بی آر تی نداریم

شیران با تصریح براینکه باتوجه به موارد گفته شد ما در شهر اصفهان خطوط بی آر تی نداریم، ادامه داد: حال این سوال مطرح می شود که آیا نمی توانستیم آنچه داریم را به صورت بهتری اجرا کنیم؟ پاسخ من به این سوال مثبت است و می گویم ما می توانستیم خطوط بی آر تی را آن چنان که هست، اجرا نکنیم، اما مسیر سمت راست خیابان (مسیری که منتهی به پیاده رو می شود) را در ساعاتی از روز با ایجاد محدودیت پارک حاشیه ای، به عنوان خط ویژه پرسرعت استفاده کنیم. به این صورت که اعلام کنیم اتوبوس در ساعات مشخصی از این مسیر عبور می کند و کسی حق ندارد ماشین پارک کند. طبیعی است که مردم بعد از آن بازه زمانی مشخص می توانند ماشین های خود را پارک کنند و از طرف دیگر هم کسبه می توانند بارگیری و باراندازی داشته باشند.

شیوه غیرهوشمندانه مدیریت حمل نقل همگانی در اصفهان

استاد دانشکده حمل و نقل دانشگاه اصفهان با بیان اینکه متاسفانه نه مسئولان حمل و نقل دقت لازم دارند و و نه کارشناسان توجهی به این موضوعات دارند، ادامه داد: به نظر من شیوه مدیریت حمل نقل همگانی بسیار غیرهوشمندانه است و حتی به راه های نقل و انتقال درست مسافر نپرداخته ایم. به عنوان مثال مسافری که سالمند است، خانمی که باردار است و یا فرزند کوچکی دارد باید با مصیبت و سختی از سکوهای وسط خیابان برای رسیدن به بی آر تی بالا برود تا بتواند سوار اتوبوس خطی شود که به اصطلاح به آن بی آر تی گفته می شود، درصورتی که اگر این ایستگاه ها و خط ها کنار خیابان باشد استفاده از آن برای مردم بسیار راحت تر است و نه نیاز به پناهگاه دارد و نه عبور از عرض ماشین ها آن را تهدید می کنند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه متاسفانه در تصمیم گیری برای شهر از افرادی استفاده می شود که تخصص لازم را ندارند و از نظرات کارشناسی هیچ استفاده ای نمی شود، افزود: حتی نظرات مدیران قبلی و انتقادات کارشناسان امر نادیده گرفته می شود، مصداق بارز آن اجرای خط بی آر تی در خیابان هشت بهشت است، درحالی که این خیابان به هیچ عنوان ظرفیت راه اندازی چنین خط ویژه ای را ندارد.

رغبت کمتر مردم به مترو در شهر تاریخی

شیران با مقایسه خطوط تراموا با خطوط بی آر تی و مترو توضیح داد: ما سیستم های حمل و نقل همگانی را به صورت سلسله مراتبی طی نمی کنیم، بلکه زمانی مترو احداث می کنیم که با انبوه مسافر مواجه باشیم و شهر ما، یک شهر فرم گرفته باشد. اصفهان یک شهر تاریخی است و در یک شهر تاریخی مردم به استفاده از وسیله نقلیه که در زیر زمین است، کمتر رغبت می کنند چون بیشتر می خواهند در سطح حرکت کنند و خیابان ها و آثار تاریخی را ببینند.

به جای پل و تقاطع می توانستیم چندین خط تراموا در اصفهان داشته باشیم

وی با اشاره به اینکه تراموا به مسافران این فرصت را می دهد که شهر تاریخی را ببیند و از مناظر شهر لذت ببرند، افزود: از طرفی حجم مسافر آنقدر هست که تراموا قادر به پاسخگویی آن باشد، بنابراین تراموا به نظر من یکی از شیوه های بسیار خوب و در عین حال مغفول حمل و نقل همگانی است.

این کارشناس حمل و نقل و ترافیک یادآور شد: زمانی که مسئولان ما به پل سازی و تقاطع های غیر همسطح و پل دو طبقه مشغول بودند می توانستند با هزینه های آن به راحتی چند خط تراموا در خیابان ها احداث کنند. از مزایای تراموا این است که ماشین های سواری می توانند بر روی خط تراموا حرکت کنند. این وسیله نقلیه همگانی دوستدار محیط زیست، بی صدا و ایمن است و می تواند مسافران را با هزینه های کمتر جابجا کند.

کرونا حمل و نقل همگانی را در مسیر جدیدی قرار داد

شیران در بخش پایانی صحبت هایش به بحران کرونا و تاثیر آن بر حمل و نقل همگانی اشاره کرد و گفت: تمام صحبت های گفته شده مخصوص شرایط عادی و نرمال و شرایط تا یک سال پیش بود، اما با وجود کرونا، همه مباحث حمل و نقل دنیا در مسیر تازه ای قرار گرفته و متفاوت شده است. به عبارت دیگر، حمل و نقل همگانی مفاهیم اولیه خود را ندارد و طرح ترافیک در بسیاری از شهرها برداشته می شود چون حمل و نقل همگانی ممکن است به ضرر مردم تمام شود و مردم در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار گیرند.

وی با تاکید براینکه در شرایطی که مطمئن نیستیم چه کاری بهتر است که انجام دهیم، افزود: در حال حاضر نمی دانیم چند سال با این ویروس باید دست و پنجه نرم کنیم، بنابراین شیوه های حمل و نقلی ما هم دستخوش تغییر خواهد شد و ناگزیر مردم به حمل و نقل شخصی روی آورده اند که سبب مشکلات زیادی برای حمل و نقل و ترافیک شهر می شود که جای تامل دارد.

انتهای پیام