«پس از اقدام برخی سدسازان و راهسازان که تاکنون به تخریب آثار ارزشمند تاریخی منجر شده است، معدن‌کاران نیز به صف آنها پیوستند؛ دست‌اندرکاران چند معدن در ماه‌های اخیر به حریم اثر تاریخی غار«دژ اسپهبد خورشید» مازندران تجاوز و دست‌اندازی کردند.»

به گزارش ایسنا، «سامان توفیق»، سرپرست گروه باستان شناسی «غار تاریخی اسپهبد» در سوادکوه مازندران با اعلام این مطلب گفت: هیات باستان‌شناسی این محوطه تاریخی، هنگام حضور در محل شاهد ادامه تجاوز و دست‌اندازی به اثر منحصر به فرد غار «دژ اسپهبد خورشید» و نادیده گرفتن حریم و عرصه آن و نابودی حریم منظر و حریم اصلی و پایین دست اثر بود.

او دلیل این امر را برداشت خاکِ باستانی و تاسیساتِ وابسته به آن توسط دو معدن اعلام و تاکید کرد: ما شاهد انفجارهای پیاپی، ایجاد نقب و تونل‌های متعدد به سمت پیکره و بالای اثر بوده و هستیم.

وی افزود: این در حالیست که در جلسات متعدد سرپرست پروژه با مدیران استانی مرتبط لزوم توقف عملیات، تمدید نکردن مجوز و جابجایی معادن و پاکسازی منطقه مطرح شد و توافق‌هایی نیز صورت گرفت، اما تا امروز با وجود پیگیری‌ها هیچگونه اقدامی صورت نگرفته است.

توفیق توضیح داد: «تنگه کولا» که در پای غار - دژ اسپهبد خورشید در 10 کیلومتری پل سفید سر راه باستانی ری - طبرستان قرار دارد، به گواه متون تاریخی تنگه راهبردی و استراتژیک بوده و نقش بسیار مهمی در تاریخ ایران و طبرستان داشته است. در این تنگه سه اثر ثبتی باستانی بسیار مهم و منحصر به فرد یعنی «دژ باجگیران» ( قلعه دیوسفید)، غار «دژ کیلی»، غار «دژ کیجا کرچال» قرار دارند که از سازه‌های وابسته به غار «دژ اسپهبدخورشید» هستند.

این باستان‌شناس ادامه داد: با وجود پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های انجام شده در گذشته نیز در محدوده‌ی حریم درجه یک این آثار یک شرکت معدنی اقدام به برداشت سنگ کرده است، این در حالی است که هر سه اثر به فاصله کمتر از یک کیلومتر از هم و در ارتفاعات کوه «سرخل» دوبرار، در مقابل روستای «سیمت» قرار دارند.

او بیان کرد: این برداشت آسیب جبران ناپذیری به عرصه‌ی آثار و حریم آنها وارد و منظر آثار را مخدوش کرده و در صورت تداوم امکان ثبت جهانی در «بند کولا» و آثار آن از بین خواهد رفت.

به گفته توفیق، ماشین‌آلات معدنی همچنان مشغول برداشت و خالی کردن خاک زیر پای این آثار هستند که در صورت ادامه، رانش، ریزش کوه و آثار ثبتی و همچنین پیامدهای جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، در سال گذشته برخی طرح‌های عمرانی راه‌سازی و سدسازی که پیش از مطالعات فرهنگی - تاریخی توسط میراث فرهنگی اجرایی شد، خساراتی به میراث فرهنگی کشور وارد ساخت .

بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم همه‌ی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی موظفند؛ قبل از اجرای طرح‌های عمرانی گسترده و درمرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی میراث فرهنگی در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی و مکان‌یابی طرح‌های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.

بنای «غار تاریخی اسپهبد خورشید» در سوادکوه مازندران در 18 اسفند 1381 به شماره 7839 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حریم و عرصه آن در سال 1384 تعیین شد. همچنین پروژه بررسی و مستندسازی باستان‌شناسی «غار- دژ اسپهبد خورشید» با توجه به اهمیت تاریخی و باستانی راه ترانزیتی سواد کوه به تهران با قدمت نزدیک به 2000 سال و استحکامات دفاعی و راهبانی ارزشمند در این مسیر با مجوز رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری شروع شده است.

اتنهای پیام