«جاده شاهی هخامنشی» یک شبکه خبررسانی شگفت‌انگیز و یکی از جنبه‌های بارز تشکیلات اداری حکومت هخامنشی بوده که از طریق آن اداره امور این شاهنشاهی گسترده، از هند تا مدیترانه انجام شده است.

به گزارش ایسنا، احسان یغمایی، سرپرست هیات پژوهش‌های باستان‌شناسی «راه شاهی هخامنشی» با اعلام این مطلب از کشف قطعاتی از جاده‌های سنگ فرش باستانی این راه خبر داد.

او گفت: یکی از آثار مهم تاریخی و فرهنگی ایران، راهی کهن است که در متون کلاسیک یونانی از آن به عنوان «راه شاهی هخامنشی» یاد کرده‌اند. با وجود اهمیت بی چون و چرایی که این راه کهن داشته، متاسفانه تاکنون به ندرت پژوهش‌های باستان شناسی درباره‌ی آن صورت گرفته است.

این باستان‌شناس پیشکسوت با اشاره به گردآوری برخی از مدارکِ این راه در دو دهه گذشته و در کنار پژوهش‌های دیگری که انجام داده است، افزود: در نبشته‌هایی برخی از منزلگاه‌های «راه شاهی» را شناساندم و با آمدن مدیریت جدید در دولت جدید به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری فرصتی پیش آمد تا پژوهش در این زمینه را با عنوان «راه شاهی شوش – تخت جمشید» ارایه کنم.

یغمایی با تاکید بر اهمیت پژوهش درباره این راه از جنبه‌های گوناگون اداری، سیاسی، نظامی و بازرگانی ادامه داد: از همه مهم‌تر، یافتن بقایای کالبدی این راه بود که در فصل نخست بررسی کوشش کردیم در محدوده میان شوش تا بهبهان انجام دهیم.

وی تاکید کرد: خوشبختانه در دو دهه گذشته بخش‌های مختلفی از ایران با دقتی درخور، بررسی شده که برای نمونه می‌توان به منطقه رامهرمز که پیشتر منطقه‌ای ناشناخته بود اشاره کرد که مرکز و شرق آن توسط همکاران‌مان به خوبی بررسی شده و حاصل این پژوهش برای بررسی‌های اخیر ما سودمند بود.

یغمایی کارهای انجام شده در منطقه شوشتر را نیز مفید دانست و افزود: این در حالی است که اطلاعات مربوط به برخی مناطق از جمله دشت شوشان که به دفعات توسط هیات‌های آمریکایی، فرانسوی و ایرانی در سال‌های قبل از انقلاب بررسی شده بود کمک چندانی به پیشبرد اهداف ما نمی‌کرد، چون در آن زمان امکان ثبت دقیق جای محوطه‌ها با (GPS) وجود نداشت و موقعیت کلی آثار روی نقشه ترسیم شده است.

وی یکی از دشواری‌های دیگر را به روز نبودن اطلاعات محوطه‌های دشت شوشان دانست و افزود: از زمان بررسی این مناطق تا امروز، شناخت ما از مواد فرهنگی این دوران دگرگون شده است چون در آن زمان توجه چندانی به شناسایی و طبقه‌بندی مواد فرهنگی دوران تاریخی از جمله هخامنشی نمی‌شد و تمرکز روی دوران پیش از تاریخ بود.

اسماعیل یغمایی

این باستان‌شناس بیان کرد: مشکل دیگر این بود که شمار زیادی از محوطه‌های دشت شوشان به دلیل حاصلخیزی این منطقه کاملا تسطیح یا به شدت تخریب شده بودند که از این نظر هم شناسایی محوطه‌های هخامنشی را دشوار می‌کرد.

او با اشاره به اینکه با شتاب توسعه و عمران در مناطق مختلف آثار و نشانه‌های بیشتری از بین می‌رود، افزود: ما در این فصل از پژوهش‌های باستان‌شناسی، علاوه‌بر بازنگری منطقه‌های بررسی شده‌ی گذشته، برخی مناطق بررسی نشده را نیز بررسی کردیم و در مجموع به شناسایی و بازبینی بیش از 160 اثر و محوطه پرداختیم و توانستیم با پیمایش مسیر و مناطق دزفول، شوش، شوشتر، رامهرمز، امیدیه و بهبهان که به خط مستقیم حدود 300 کیلومتر است نشانه‌های این راه را شناسایی کنیم.

یغمایی تاکید کرد: خوشبختانه در این مسیر، علاوه بر بر منزلگاه‌ها و دژهای دیدبانی، قطعاتی از جاده‌های سنگ فرش باستانی هم کشف شد.

وی اظهار کرد: به دلیل پیچیدگی موضوع باید از اظهارنظر شتاب‌زده پرهیز کرد، اما با انجام بررسی کامل و شناسایی محوطه‌های منزلگاهی ادامه مسیر تا تخت جمشید، می‌توان به معرفی به نسبه دقیق منزلگاه ها و مسیر راه شاهی پرداخت.

این باستان شناس پیشکسوت در ادامه گفت: گفت‌وگوهایی درباره‌ی جنبه‌های کاربردی اینگونه پژوهش‌ها مطرح است که بهره‌برداری در راستای توسعه گردشگری یکی از آنهاست.

او با تاکید بر این نکته که این موضوع بی تردید مهم است و نباید آن را از نظر دور داشت، افزود: در درجه نخست باید به خود پژوهش اهمیت داد و برای آن برنامه ریزی و هزینه کرد. گرچه موضوع این برنامه از این نظر قابلیت بالایی دارد و جنبه‌های کاربردی آن به ویژه در زمینه گردشگری بالاست، اما جنبه‌های کاربردی در بیشترین پژوهش‌های باستان شناسی به این اندازه آشکار نیست.

او در پایان با تاکید بر ضرورت پشتیبانی محکم و قوی از پژوهش‌های بنیادی افزود: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه نقش درخور نگرشی دارد و پس از دوره گسست هفت هشت ساله دوباره در حال گام برداشتن در این راه است که امیدواریم این سیاست ادامه یابد.

انتهای پیام

جاده شاهی