نماینده‌ی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برگزاری هفته‌های فرهنگی معتقد است: برای برنامه‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور باید برنامه‌ریزی فرهنگی خوبی براساس کشورهای هدف و اولویت سیاسی خارجی ایران انجام دهیم تا نمایانگر قدرت فرهنگی ایران باشیم.
هاشم داداش‌پور یکی از فعالان عرصه‌ی فرهنگی کشور است که به‌عنوان مدیرعامل انجمن خدمات فرهنگی ایرانیان و نماینده‌ی وزیر ارشاد در برگزاری چند هفته‌ی فرهنگی در خارج از کشور فعالیت داشته است.
او در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی تأثیرگذاری این هفته‌ها و چگونگی برپایی آن‌ها توضیح‌هایی داد.
برپایی هفته‌های فرهنگی ایران در کشورهای دیگر چقدر می‌توانند در دنیا تأثیرگذار باشد؟
اولین نکته درباره‌ی این موضوع آن است که هفته‌های فرهنگی در قالب روابط رسمی بین دو کشور برگزار می‌شوند. دولت‌ها معمولا روابطی را در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با یکدیگر برقرار می‌کنند و بهترین روابط، آن چیزی است که جامع باشد و همه‌ی حوزه‌ها را دربر گیرد؛ از آنجا که کشورها به کشورهای دوست، بی‌طرف یا متخاصم تقسیم می‌شوند، ایران معمولا براساس اولویت‌های سیاست خارجی خود، هفته‌های فرهنگی را برگزار می‌کند. به این ترتیب، هفته‌های فرهنگی می‌توانند به تلفیق روابط بین دولت‌ها و تحکیم روابط فرهنگی منجر شود.
نکته‌ی مهم دیگر این است که وقتی کشورها در روابط اقتصادی و سیاسی خود نتوانند رابطه‌ی خوبی برقرار کنند، معمولا یک پنجره‌ای را باز نگه می‌دارند. آن پنجره هم پنجره‌ی فرهنگی است، یعنی چنانچه روابطشان سرد بود حداقل تلاش می‌کنند از جنبه‌ی فرهنگی رفت و آمدها برقرار شود.
همچنین در شرایط بین‌المللی امروز، موضوع دیپلماسی عمومی و دیپلماسی فرهنگی که دیپلماسی رسانه‌یی نیز درون آن‌ها می‌گنجد نقش بسزایی دارند و کشورها تلاش می‌کنند اگر نتوانستند از طریق روابط بین دولتی، اثرگذار باشند از طریق تأثیر بر افکار عمومی و مردم، تصمیمات سیاسی دولت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. ایران نیز در روابطش تلاش می‌کند هفته‌های فرهنگی را هم در حوزه‌ی روابط رسمی و هم از جهت تأثیرگذاری بر افکار عمومی در کشورهای مختلف برگزار کند.
با این توضیح‌ها، با کمک هفته‌های فرهنگی می‌توانیم تأثیرگذار باشیم.
معتقدم با برگزاری هفته‌های فرهنگی و نمایشگاه‌های فرهنگی و دیپلماسی گسترده‌ی رسانه‌یی با افکار عمومی و نخبگان جوامع دیگر، بویژه در حوزه‌ی فرهنگ می‌توانیم بسیار اثرگذار باشیم. ایران دارای وزن و قدرت فوق‌العاده‌ای در حوزه‌ی فرهنگی است و اگر بتواند حوزه‌ی تمدنی خود را به مردم جهان معرفی کند، این حوزه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی جایگاه قدرت ایران در سطح منطقه و جهان باشد. به همین دلیل، هرچه برنامه‌های فرهنگی و هنری در خارج از کشور گسترش یابد، به همان نسبت می‌توانیم ارتباطات خیلی خوبی را در میان مردم جهان داشته باشیم.
با وجود تمدن غنی ایران که به آن اشاره کردید، آیا تا کنون توانسته‌ایم ویترین خوبی از ایران را به دنیا نمایش دهیم؟
معمولا در هفته‌های فرهنگی ایران تلاش شده عصاره‌ی فرهنگ ایران‌زمین در کشور ارائه شود، یعنی تلاش می‌شود همه‌ی حوزه‌های فرهنگی و هنری را که ایران در آن‌ها قدرت لازم را دارد و متمایز است، در کشورهای دیگر نمایش داده شود، چون این کار نشان می‌دهد مردم چگونه می‌اندیشند و این اندیشیدن را چگونه در قالب هنر به منصه‌ی ظهور می‌رسانند. عصاره و تجسم عینی فرهنگ هم در هنر و معماری نشان داده می‌شود و هرچقدر ما این عینیت را بتوانیم به کشورها نشان دهیم، خواهیم توانست فرهنگ خود را معرفی کنیم و نمایانگر قدرت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باشیم.
با این حال، به نظرم باید بیش از این‌ها تلاش کنیم یعنی باید برنامه‌ریزی فرهنگی انجام شود و کشورهای هدف و اولویت سیاست خارجی ایران را شناسایی کنیم تا براساس آن، هفته‌های فرهنگی را برگزار کنیم. معتقدم تلاش‌های خیلی خوبی، بویژه در دولت‌های نهم و دهم صورت گرفته و تلاش شده است ارتباطات بین‌المللی فرهنگی ایران در جهت شناساندن فرهنگ و هنر ایران‌زمین در خارج از کشور اتفاق بیفتد. هرچه جلوتر می‌رویم نگاه فراملی و بین‌المللی کردن فرهنگ ایران، در میان افکار عمومی و دولتمردان بیشتر خود را نشان می‌دهد و سیاستمداران فرهنگی کشور برای اثرگذاری در خارج از کشور تلاش می‌کنند برنامه‌های فرهنگی و هنری مختلفی را برگزار کنند تا از این طریق، در شناساندن فرهنگ و هنر ایران موثر باشند و نقش اثرگذار و تعامل‌بخش ایران را معرفی کنند.
در خبرها آمده است که شما در هفته‌های فرهنگی مختلف ایران از جمله هفته‌ی فرهنگی کرواسی حضور داشتید. آیا واکنشی نشان‌دهنده‌ی تأثیرگذاری این هفته‌ها دیدید؟
من چون در کشورهای مختلف نماینده‌ی برگزاری هفته‌ی فرهنگی بودم، دیده‌ام که هرگاه این کار انجام شده، برای مردمی که زیر هجمه‌ی عظیم امپراتوری رسانه‌یی قرار دارند جذابیت خاصی داشته است. آن‌ها می‌بینید آن چیزی که مطرح می‌شود، با واقعیت تفاوت دارد و این مسأله هم برای مردم آن کشور و هم دولتمردان آن‌ها اتفاق افتاده است، بویژه مردمی که ارتباط کمتری با کشور ما دارند با دیدن جلوه‌های فرهنگی و هنری، گردشگری و مردم‌شناختی ایران با تمدن این کشور بیشتر آشنا می‌شوند و واقعیت را به‌طور عینی می‌بینند.
اشاره کردید که نماینده‌ی برگزاری این هفته‌ها بوده‌اید، به‌عنوان بخش خصوصی در آن‌ها حضور داشتید یا بخش دولتی؟
من تلاش کرده‌ام نمایندگی این کار را در حوزه‌های مختلف به‌صورت نیمه‌دولتی پیش ببرم، البته این را مدیون حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌دانم، یعنی نگاه جدیدی که در این وزارتخانه برای بین‌المللی کردن فرهنگ ایران حاکم است، سبب شده برنامه‌های فرهنگی - هنری مختلفی مانند برنامه‌هایی که ما برگزار کردیم، در خارج از کشور اجرا شود که البته این کار را با حمایت وزارت ارشاد انجام داده‌ام.
آیا شما به‌عنوان بخش غیردولتی فعال در این حوزه، هدف خاصی را دنبال می‌کنید یا این کار برای شما منفعتی دارد؟
این مسأله دو بخشی است؛ من به‌عنوان سرباز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موظف هستم که فرهنگ و هنر ایران را در خارج از کشور نشان دهم. دیگر این‌که حمایت مادی و معنوی وزارت ارشاد سبب می‌شود افراد برای حضور در خارج از کشور و برپایی چنین فعالیت‌هایی تشویق شوند. من حمایت مادی کامل وزارت ارشاد را پشت این جریان می‌بینیم و آن‌ها تأمین بودجه می‌کنند.
آیا امکان حضور شرکت‌های غیردولتی دیگری مانند شما در چنین فعالیت‌هایی وجود دارد؟
اطلاع خاصی ندارم؛ ولی تا جایی که می‌دانم وزارت ارشاد از تمام موسسه‌های فرهنگی و هنری فعال در داخل و خارج کشور حمایت می‌کند و این حمایت در سطح گسترده و فراگیر است.
همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات در تولی‌گری و اجرای هفته‌های فرهنگی چگونه است؟
حمایت معنوی سازمان فرهنگ و ارتباطات پشت سر این جریان است. سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هدایت سیاست خارجی ایران را حوزه‌ی فرهنگ برعهده دارند. این مسأله به این معنا نیست که نقش مجری‌گری را هم برعهده داشته باشند.
پشت این قضیه همه‌ی بخش‌های کشور می‌توانند باشند و سازمان (فرهنگ و ارتباطات) هم باشد. براساس اصل 144 قانون اساسی اجرا و تصدی با بخش غیردولتی و سیاست‌گذاری، هدایت‌گری، برنامه‌ریزی و نظارت با دولت است. به این ترتیب، این‌گونه نیست که این اتفاقات خارج از سازمان فرهنگ و ارتباطات باشند، چون نقش فرماندهی و قرارگاه عملیات فرهنگی خارج از کشور، به تعبیر مقام معظم رهبری، توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات انجام می‌شود. به همین دلیل، تمام فعالیت‌های خارج از کشور دقیقا با هماهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات است.
آیا در این زمینه، وزارت امور خارجه هم نقش دارد؟
طبیعتا سفرا در این برنامه‌ها نقش اصلی را دارند، چون نماینده‌ی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج هستند؛ ولی وزارت خارجه معمولا در برگزاری هفته‌های فرهنگی ورود پیدا نمی‌کند. با این حال به‌عنوان نماینده‌ی دولت، هماهنگی‌هایی را در این رابطه بین دولت‌ها انجام می‌دهد. همچنین رایزنان فرهنگی سفارتخانه‌ها در حوزه‌های فرهنگی فعال هستند و نقش بازوی فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات و سایر دستگاه‌های فرهنگی را ایفا می‌کنند.
برنامه‌ای برای برگزاری هفته‌های فرهنگی در آینده دارید؟ برای حضور در چه کشورهایی برنامه‌ریزی می‌کنید؟
ما به‌دنبال این هستیم که برنامه‌های فرهنگی - هنری متعددی را با حمایتی که جمهوری اسلامی ایران انجام می‌دهد و آنچه در توان‌مان است در داخل و خارج از کشور برگزار کنیم. با این حال، ممکن است سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با موسسه‌های مختلفی این کار را انجام دهند. هر وقت آن‌ها به ما مراجعه کردند وارد می‌شویم و هر زمان توان داشته باشیم خودمان هم حضور پیدا می‌کنیم.
آثاری که در این هفته‌ها نمایش می‌دهید چگونه انتخاب می‌شوند؟
تلاش بر این است که بهترین‌هایی را که در حوزه‌ی فرهنگ و هنر اعم از نمایشی، تجسمی، رسانه‌های مدرن و میراث معنوی و سنتی داریم، به‌نمایش بگذاریم. در این راستا، کمیته‌ای برای این کار در نظر گرفته شده و از هر حوزه، افراد متخصص را دور هم جمع می‌کنیم تا آن‌ها افراد مطرح هر حوزه را شناسایی کنند. ضمن آن‌که یک بانک اطلاعاتی برای خود طراحی کرده‌ایم، بهترین‌های حوزه‌ی فرهنگ و هنر را شناسایی و از آن‌ها در برنامه‌های مختلف استفاده می‌کنیم و به خارج از کشور می‌بریم.
انتهای پیام
نظرات