پير علم ارتباطات با تاكيد بر اين كه مطبوعات بدون نقد نمي‌توانند موجوديت واقعي خود را داشته باشند، گفت: وظيفه اصلي مطبوعات انتقاد و راهنمايي اعضاي جامعه است.

پروفسور كاظم معتمدنژاد در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار كرد: اگر مطبوعات نقش نظارتي خود را داشته باشند، مي‌توانند انتقاد كنند و در غير اين صورت موفق به ايفاي مسووليت‌هاي خود نخواهند بود.

او درباره نقد در روزنامه‌هاي كشور گفت: با توجه به موقعيت‌هايي كه پيش مي‌آيد و هر زمان امكان فراهم باشد، مطبوعات انتقاد مي‌كنند. مطبوعات براي انتقاد كردن بايد آمادگي‌هاي لازم را داشته باشند. انتقاد صحيح منوط بر اين است كه منتقد در زمينه‌ي مورد نظر بر مبناي استدلال‌هاي صحيح موضوع را بررسي و اظهارنظر كند. به طور قطع انتقاد فقط بر مبناي شايعات، صحيح نيست.

وي اظهار كرد: مطبوعات و رسانه‌هاي جمعي راهنماي جامعه و سياست‌هاي مسوولان مملكتي هستند، مسوولان از انتقادات مطبوعات بي‌نياز نيستند؛ زيرا رابطه‌ي نزديكي بين عملكرد مسوولان و فعاليت‌هاي انتقادي مطبوعات وجود دارد.

او با بيان اينكه وجود ضريب امنيت نقد در رسانه‌ها را بررسي نكرده‌ است، خاطرنشان كرد: از طريق محتواي مطبوعات و ساير رسانه‌هاي ارتباط جمعي است كه اعضاي جامعه متوجه تحولات اجتماعي در حوزه‌هاي مختلف مي‌شوند. بنابراين اگر مطبوعات و رسانه‌ها وظايف خود را به خوبي انجام ندهند مردم دچار عدم امكان اطلاع‌يابي خواهند شد.

معتمدنژاد با تاكيد بر اين كه پذيرش نقد، به‌طور قطع نيازمند ايجاد سواد رسانه‌يي در بين اقشار مختلف جامعه است، گفت: با توجه به افزايش آمار قشر تحصيل كرده در جامعه خوانندگان بالقوه مطبوعات آمادگي لازم را براي بهره‌گيري از نقد دارند.

او درباره لزوم افزايش سواد رسانه‌يي در تمام اقشار جامعه تصريح كرد: اين نوع آموزش بايد در سطح تحصيلات دبيرستاني انجام شود. كاري كه در بيش‌تر كشورها اتفاق افتاده است. نحوه‌ي آموزش نوجوانان در اين حوزه نيز نيازمند مطالعه و تحقيقاتي است كه ضروري به نظر مي‌رسد.

وي در پاسخ به اين سوال كه يكي از راه‌هاي نقد صحيح حضور كارشناسان در بدنه‌ي مطبوعات است و آيا روزنامه‌هاي ما آنقدر حرفه‌يي هستند كه از اين كارشناسان بهره‌ ببرند؟ خاطر نشان كرد: مطبوعات كمابيش از حضور اين كارشناسان استفاده مي‌كنند. اما بايد برنامه‌هاي آموزشي خود را تقويت كنيم و دوره‌هاي آموزش روزنامه‌نگاري و ساير رشته‌هاي ارتباطات را در دانشگاه‌ها گسترش دهيم تا بتوانيم پاسخگوي نيازهاي مطبوعات و ساير وسايل ارتباط جمعي باشيم.

وي افزود: از لحاظ آموزشي، توجهي كه بايد به توسعه روزنامه‌نگاري مي‌شد، نشده است. همانطور كه بارها تاكيد و يادآوري كرده‌ايم بايد حداقل در دانشگاه‌هاي مراكز استان‌ها رشته‌ي ارتباطات به ويژه شاخه‌ي روزنامه‌نگاري داير شود كه متاسفانه اين كار صورت نگرفته است.

به گفته او تا زماني كه اين خلاء آموزشي در حوزه ارتباطات و به‌ويژه روزنامه‌نگاري وجود دارد، نمي‌توان انتظار داشت روزنامه‌نگاران كار حرفه‌يي انجام دهند.

وي در پاسخ به اين سوال كه خلاء موجود در بحث آموزش روزنامه‌نگاران تا چه حد بر حرفه‌يي بودن نقدهاي مطبوعات تاثير مي‌گذارد؟ اظهار كرد: در مطبوعات امروز افراد مسلط به كار كه مطالب خوبي نيز مي‌نويسند، زياد داريم. اما همين افراد هم مي‌توانند بهتر از اين باشند؛ اگر آموزش گسترش پيدا كند و در كنار آن استقلال حرفه‌يي روزنامه‌نگار تامين شود، مي‌توان به اينكه كار نقد به شكل بهتري صورت بگيرد اميدوار بود.

او در مقايسه فضاي حاكم بر مطبوعات كشور ما از نظر حرفه‌يي با كشورهاي ديگر گفت: هميشه تاكيد مي‌كنم براي بهبود وضع رسانه‌ها بايد به چهار اصل توجه كرد؛ فضاي آزاد مطبوعات، استقلال اقتصادي آن‌ها، آموزش روزنامه‌نگاري و تقويت استقلال حرفه‌يي روزنامه‌نگاران چهار اصلي است كه رعايت آن‌ها مطبوعات كشور را از نظر حرفه‌يي در مكاني بالا قرار مي‌دهد.

وي ادامه داد: فضاي عمومي مطبوعات نيازمند آزادي است كه بايد تامين شود. در اين راستا بايد حاكميت قانون در حمايت از مطبوعات گسترش پيدا كند تا روزنامه‌نگاران با خيال راحت كار خود را انجام دهند.

دكتر معتمدنژاد در زمينه‌ي استقلال اقتصادي مطبوعات نيز اظهار كرد: با تامين استقلال اقتصادي مطبوعات و نداشتن دغدغه در اين حوزه براي مخارج اعضاي رسانه‌ به مطبوعات حرفه‌يي نزديك مي‌شويم؛ بايد طوري عمل كرد كه با بهبود كيفيت محتوا در مطبوعات خوانندگان بيش‌تري جلب شوند. اگر اين چنين شود كار اقتصادي رسانه‌ها بهبود پيدا مي‌كند.

وي افزود: روزنامه‌نگاران در شرايطي كه در رسانه‌اي با استقلال اقتصادي فعاليت كنند، منتقدان بهتري خواهند بود. در اين ميان قطعا بايد از كمك‌هاي دولت نيز برخوردار شد؛ اما تنها كمك دولت كافي نيست. اگر مطبوعات بخواهند به كمك‌هاي دولتي متكي باشند و درصدد بهبود كيفيت محتواي خود بر نيايند كار مطبوعات حرفه‌يي نخواهد بود.

او با تاكيد بر آموزش روزنامه‌نگاران براي رسيدن به مطبوعات حرفه‌يي خاطرنشان كرد: در مراكز استان‌ها بايد نحوه‌ي آموزش علاقه‌مندان به روزنامه‌نگاري برنامه‌ريزي شود. در اين مورد نيازمند توجه بيش‌تر وزارت علوم هستيم، به نحوي كه در دانشگاه‌هاي پايتخت همچون تهران، امام صادق (ع)، علامه طباطبايي و آزاد كارشناسان بيش‌تري تربيت شوند تا به مراكز استان‌ها براي تدريس رشته‌ي روزنامه‌نگاري و ساير زمينه‌هاي ارتباطات كمك كنند.

وي اصل تقويت استقلال حرفه‌يي روزنامه‌نگاران را ديگر نياز رسيدن به مطبوعات حرفه‌يي در كشور عنوان و اظهار كرد: بايد ايجاد تشكل‌هاي حرفه‌يي روزنامه‌نگاران و گسترش آن‌ها با فراهم كردن امكانات لازم را تشويق كرد تا به اين ترتيب روزنامه‌نگاران با بهره‌برداري از استقلال حرفه‌يي خود در قالب فعاليت‌هاي تشكل‌هاي مستقل از دولت، كار خود را به خوبي انجام دهند و به اين ترتيب همكاري و همبستگي بيش از پيش داشته باشند.

به گفته او در اين صورت است كه مي‌توان انتظار داشت با پوشش‌هاي روزنامه‌نگاران در قالب چنين تشكل‌هايي وضع رسانه ها بهبود پيدا كند و روزنامه‌نگاران بهتر بتوانند وظايف خود را انجام دهند.

وي با اشاره به راه‌اندازي خانه‌ي مطبوعات در استان‌هاي كشور، اين تشكيلات را براي صنف روزنامه‌نگاري و مطبوعات ناكافي دانسته و اظهار كرد: بايد تشكلي با شركت‌ خود روزنامه‌نگاران ايجاد شود و مسوولان آن طي انتخاباتي از بين روزنامه نگاران برگزيده شوند. اين نوع تشكل‌ها با هيات مديره انتخابي از سوي اعضاي مطبوعات بايد كميسيون‌هاي مختلف داشته باشد تا با توجه به ضرورت‌هايي كه براي پيشرفت كار وجود دارد، در چارچوب مشخص اقدامات لازم را انجام دهند.

معتمدنژاد با تاكيد بر اينكه نبايد تشكل‌هاي روزنامه‌نگاري در دست وزارت ارشاد باشد و بخش خصوصي آن‌ها را اداره كند، افزود: اين تشكل‌ها بايد جنبه‌ي انتخاباتي داشته باشند؛ 150 سال است كه در كشورهاي غربي اين كار انجام مي‌شود و در حال حاضر در سراسر جهان توسعه پيدا كرده است، به طوري كه در كشورهاي در حال توسعه نيز شاهد اين نوع تشكل‌ها هستيم. تشكيلاتي چون فدراسيون روزنامه‌نگاران اروپايي و فدراسيون بين‌المللي روزنامه‌نگاري در همين راستا ايجاد شدند كه فعاليت‌هايي بين‌المللي انجام مي‌دهند.

وي در پاسخ به اين سوال كه مطبوعات كشورما در حال حاضر در زمينه‌ي استقلال اقتصادي در چه درجه‌اي قرار دارند گفت: مطبوعات ما از نظر اقتصادي ثبات ندارند و از وضعيت مستحكمي برخوردار نيستند تا كار خود را به صورت حرفه‌يي ادامه دهند. در حال حاضر روزنامه‌ها سعي مي‌كنند به آگهي متكي باشند. در حالي كه آگهي زماني مي‌تواند توجه جامعه را به خود جلب كند كه در كنار محتواي خوب رسانه منتشر شود.

او ادامه داد: اگر خواننده جلب محتواي مفيد و پربار مطبوعات شود، فروشندگان كالا و خدمات براي انتشار آگهي خود در آن رسانه ترغيب مي‌شوند و به اين ترتيب صاحبان كالاها از تبليغات در رسانه‌يي استقبال مي‌كنند كه بدانند در جذب مخاطب موفق بوده است.

معتمدنژاد در پايان تاكيد كرد كه بهبود كيفيت محتوا با افزايش آگهي‌ها و تامين استقلال اقتصادي روزنامه‌ها به موازات هم پيشرفت مي‌كنند. در كنار اين اقدامات، كمك‌هاي دولت نيز بايد مورد نظر قرار بگيرد به اين شرط كه غيرمستقيم باشد و مطبوعات و رسانه‌ها را به دولت وابسته نكند و مطبوعات تنها به اتكاي يارانه دولت تاسيس نشوند؛ هرچند در حال حاضر يارانه‌اي كه در اختيار روزنامه‌ها قرار مي‌گيرد براي تامين نياز آن‌ها كافي نيست.

انتهاي پيام