يك كارشناس ارشد رسانه در گفت‌وگويي با ايسنا شركت كرد و درباره كنداكتور پخش شبكه‌ها، روندي كه برنامه‌هاي راديويي از آغاز تاكنون طي كرده‌اند، لزوم رشد كيفي برنامه‌هاي راديويي و ... مطالبي را بيان كرد.

محمدرضا ماني‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار سرويس راديو ايسنا، با اشاره به سالگرد هفتاد سالگي راديو در ايران، خاطرنشان كرد: راديو در ايران هفتاد ساله شد؛ هفتاد سال پرفراز‌ و نشيب و تلخي‌ها و شيريني‌ها بهم پيوسته، نشان از تاريخي گران‌سنگ در شناخت آسيب‌ها و چگونگي برون‌رفت از مسائل و مشكلات دارد.

وي تاريخ راديو در ايران را به سه دوره پيوسته اما متمايز تقسيم‌بندي كرد و افزود: دوره‌ي نخست از چهارم ارديبهشت‌ماه 1319 يعني افتتاح راديو در ايران آغاز مي‌شود و تا 22 بهمن 1357 امتداد مي‌يابد. اين دوره را از ديدگاه‌هاي مختلف مي‌توان بررسي و نقد كرد؛ گرچه منابع پژوهشي - تحقيقاتي مناسب براي انجام چنين مهمي هم‌چنان كه بايد فراهم نشده‌است، تنها شايد بتوان به معدود كارهاي صورت گرفته كه بيشتر با رويكرد تاريخي است، اشاره كرد كه البته ضرورت نگاه علمي، منسجم و روش‌مند به راديو پيش از انقلاب ضرورت دارد.

به گفته ماني‌فر، دوره‌ي دوم از 22 بهمن 57 آغاز مي‌شود و تا سال‌هاي آغازين دهه‌ي 1370 شمسي ادامه مي‌يابد. وي كه در رشته دكتري ژورناليست راديويي در ارمنستان تحصيل مي‌كند، درباره دوره دوم در راديو اظهار كرد: پيروزي انقلاب اسلامي و روزهاي سرشار از شور و هيجان پس از پيروزي انقلاب و در امتداد آن هشت سال دفاع مقدس، جايگاه و نقش راديو به منزله‌ي رسانه‌اي اصلي را در چنين دوراني تقويت مي‌كند تا جايي كه راديو به دوران طلايي خود وارد مي‌شود. در همه جا صحبت از برنامه‌هاي راديو است. «صبح جمعه با شما»، «خانه و خانواده» و برنامه‌هاي «راه شب» در ميان گروه‌هاي مختلف اجتماعي مشهور و محبوب مي‌شود.

ماني‌فر يادآور شد: راديو جبهه در چنين دوراني شكل مي‌گيرد و مي‌كوشد تا پل ارتباطي مطمئن ميان رزمندگان و خانواده‌هاي آن‌ها باشد؛ پس مي‌بينيم راديو جايگاه و نقشي منحصر‌به فرد در كاركردهاي مختلف اطلاع‌رساني، تفريحي و سرگرمي و آموزش همراه با ايجاد و تهييج افكار عمومي در دوران جنگ مي‌يابد.

اين كارشناس ارشد رسانه خاطرنشان كرد: دوران سوم حيات راديو در ايران از سال‌هاي ابتدايي دهه‌ي 70 آغاز مي‌شود كه تاكنون ادامه دارد؛ جامعه پس از جنگ تحميلي نيازهايي متفاوت را طلب مي‌كند، روزنامه‌ها و مجلات گسترش مي‌يابد. كانال‌هاي تلويزيون توسعه پيدا مي‌كند و در اين ميان صداي جمهوري اسلامي ايران با يك ايستگاه شبانه‌روزي با نام «راديو سراسري» و در كنار آن «راديو دو» نيازمند تدبيري ديگر مي‌شود. تلويزيون انگار در حال بلعيدن ظرفيت‌هاي راديو است. قالب‌هاي برنامه‌سازي، گويندگان و مجريان و حتي برنامه‌ريزان و مديران راديو به تلويزيون مهاجرت مي‌كنند. جامعه صدايي ديگر را طلب مي‌كند و دراين ميان راديو با پرسشي اساسي مواجه مي‌شود كه آيا راديو ايران دوام مي‌آورد؟

اين پژوهشگر راديو درباره راه‌اندازي راديو جوان به ايسنا، گفت: سال 1375 همگام با جواني جمعيت و موج رو به گسترش آن، ايده تاسيس و راه‌اندازي راديو جوان طرح مي‌شود. اسفند‌ماه همان امسال راديوجوان راه‌اندازي مي‌شود. اين نخستين گام براي مقابله با بحران دروني و بيروني راديو در ايران است. بحراني دروني، از آن سبب كه سرمايه‌هاي راديو رفته‌رفته و شايد باشتاب درحال ترك راديو هستند و بحراني بيروني از آن سبب كه راديو درحال ريزش مخاطب بسيار است. گرچه چنين پديده‌اي عجيب نيست و شايد راديو دهه‌ي 1950 در آمريكا و اروپا با اين بحران بيشتر مواجه شده بود.

او با اشاره به اين كه در سال 1377 تغييري در معاونت صدا ايجاد ‌شد، در اين‌ زمينه اظهار كرد: در اين سال دكتر حسن خجسته، جايگزين سيد محسن مهاجراني، معاون بعدي سيما مي‌شود و مساله‌ي اصلي راديو را ريزش مخاطب و مقابله با آن تعريف مي‌كند. شعار حفظ مخاطب فعلي و جذب مخاطب جديد در چنين هنگامه‌اي به ميان مي‌آيد. دكتر خجسته نيك مي‌داند كه براي حضور در فضاي جديد نيازمند به تدابير جديد است. از اين‌رو دو راهبرد را به‌طور همزمان پي مي‌گيرد؛ تاسيس و راه‌اندازي راديو‌هاي اختصاصي و تخصصي، متناسب با نيازهاي متفاوت موجود در جامعه و ارائه‌ي تعريف دوباره از جايگاه و نقش گروه‌هاي برنامه‌ساز در راديو‌هاي تا پيش از اين فعال در صدا.

ماني‌فر هم‌چنين گفت: اين‌چنين است كه راديو‌هاي عمومي چون ايران، پيام و تهران با تغييرات گسترده در ساختار دروني و بيروني خود مواجه مي‌شوند و در كنار آن‌ راديو‌هاي اختصاصي چون راديو جوان، ماموريت‌ها و وظايف جديد مي‌يابند. هم‌چنين راديو‌هاي اختصاصي و تخصصي فرهنگ، معارف، سلامت، تجارت و حتي ايران‌صدا رفته‌رفته پاي به عرصه مي‌گذارند.

وي درباره تصويب قانون منع حضور گويندگان راديو در تلويزيون نيز اظهار كرد: راه‌اندازي راديوهاي تخصصي و اختصاصي در كنار تدبيري ديگر براي جلوگيري از مهاجرت برنامه‌ريزان و برنامه‌سازان راديو با مصوباتي چون منع حضور گويندگان و مجريان راديو در تلويزيون، منجر به آن مي‌شود كه راديو هم به يك خط‌كشي مناسب با رسانه‌هاي ديگر از جمله تلويزيون دست يابد و هم به پاسخگويي به نيازهاي جامعه در حد توان خود بپردازد.

ماني‌فر با بيان اين كه اوج موفقيت چنين تدابيري را مي‌توان در سال‌هاي نيمه‌ي اول دهه‌ي 80 شمسي مشاهده كرد، در اين زمينه گفت: راديو‌هايي چون راديو جوان و ديگر راديو‌ها توانستند به مخاطباني مناسب دست يابند و حتي به ايجاد جريان‌هاي مختلف اجتماعي و فرهنگي در جامعه ياري رسانند.

به اعتقاد اين كارشناس ارشد راديو، صدا براي آن كه بتواند هرچه بيشتر به جايگاه و نقش موثر‌تر خويش در سپهر رسانه‌اي ايران دست يابد، بايد گام‌هاي تكميلي را در اين عرصه بردارد.

او با تاكيد بر اين كه بسط و گسترش كمي راديو‌هاي مختلف، گام آغازين مناسبي به‌شمار مي‌آمد كه نتايج ثمربخش خود را در سال‌هاي گذشته به گواهي آمار و ارقام نشان داد، در عين حال گفت: اكنون به گام تكميلي مناسب‌تر نياز است كه همانا توسعه‌ي كيفي راديو‌هاي مختلف است.

ماني‌فر سپس توجه به جدول پخش يا كنداكتور را مساله‌اي دانست كه اين روزها به عنوان آسيب در روند فعاليت راديو‌هاي ما به‌شمار مي‌آيد و افزود: جدول پخش(كنداكتور) تنها كنار هم‌چيدن برنامه‌هاي مختلف نيست، بلكه طراحي الگويي است كه براساس آن در راديو كه به صورت ايستگاهي و نه برنامه‌اي شنيده مي‌شود بتواند هويت تعريف‌شده‌ي ايستگاه را به مخاطب هدف خود برساند.

وي با اعتقاد بر اين كه برنامه‌ريزي و برنامه‌سازي در راديو چيزي جز توليد كالايي اختصاصي با نشان مشخص نيست، در اين زمينه اظهار كرد: جدول پخش و تامل در مباني و كاربرد آن در راديو‌هاي مختلف عمومي، اختصاصي و تخصصي صداي جمهوري اسلامي ايران، مي‌تواند به ايجاد انتظاري مشخص از راديو‌هاي ما و پاسخگويي به اين انتظارات از سوي راديو‌هاي ما ياري رساند. به عنوان نمونه راديو جوان بايد تلاش كند كه جدول پخش متناسب با زمان و سبك زندگي جوان ايراني داشته باشد و ساعت‌هاي مختلف خود را به‌ويژه در برنامه‌هاي صبح و عصرگاهي متناسب با اوضاع و احوال جوان ايراني تنظيم كند. آن هم جواني كه در سراسر ايران شنونده‌هاي آن است. راديو معارف و ديگر راديو‌ها هم بايد اين‌گونه بيانديشند و در چگونگي گزينش موضوعات و چگونگي ارائه‌ي محتوا به طراحي و تدوين راهبردي مشخص بپردازند كه در جدول پخش اين‌گونه راديو‌ها تجلي مي‌يابد و جلوه‌گر مي‌شود.

اين كارشناس ارشد راديو با اشاره به نيازمندي راديو‌هاي ما در هفتاد سالگي به سه مقوله‌ اساسي محيط‌شناسي مناسب، مخاطب‌شناسي متناسب و خودشناسي شايسته، خاطرنشان كرد: در چنين راستايي است كه مي‌توان جايگاه و نقش راديو را در جامعه امروز ايران ارتقا بخشيد. طبيعي است كه همه اين تلاش‌ها و درك و دريافت‌ها در مفهوم به‌نام طراحي و تدوين جدول پخش در راديو‌هاي مختلف عيان مي‌شود. مخاطب امروز تفاوت‌ها را مي‌شنوند و نه شباهت‌ها را؛

ماني‌فر با بيان اين كه بايد كوشيد راديو صداي اصلي تفاوت‌هاي اجتماعي و فرهنگي باشد، اضافه كرد: اگر در اين ميان نيازمند راه‌اندازي ايستگاه‌هاي راديو جديد باشيم، بايد با پشتوانه‌اي علمي و منطقي با در نظرگيري محدوديت‌هاي مالي و فركانسي به راه‌اندازي آن اقدام كنيم. گرچه بالابردن كيفيت برنامه‌ريزي‌ها و برنامه‌سازي‌ها در راديو‌هاي امروز ما اولويت بيشتري دارند تا بتوان هم‌چنان با حفظ مخاطب فعلي، مخاطب جديد را به‌دست آورد.

او تاكيد كرد: نمي‌توان تنها به پشتوانه‌ي غني و تاريخ سرشار از سربلندي و موفقيت راديو افتخار كرد، بلكه بايد از آن پشتوانه‌ها براي حضور اثر بخش در جامعه و در نزد مخاطبان هدف بهره‌گرفت. ما به خاطر مردم نيازمنديم نه به خاطره‌هاي آن‌ها.

ماني‌فر در پايان ابراز اميدواري كرد كه در چنين مسيري با همت معاون صدا و ديگر دست‌اندركاران بتوان گام‌هاي موثر برداشت. گام‌هايي كه مهندس و مديريت پيام در آن باهمراهي و همدلي مخاطب همراه مي‌شود و مي‌تواند راديو را به عنوان رسانه‌اي متشخص و با سرآمدي در حوزه‌هاي فعاليت خود مطرح كند.

انتهاي پيام