«طرح جامع» و «طرح تفصیلی» دو طرح مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری هستند که طرح جامع، طرح بلندمدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آنها تعیین شده و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می شود و برحسب ضرورت، قابل تجدیدنظر خواهد بود.

در بهمن ماه سال گذشته نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی خواستار رفع ابهامات و نواقص موجود در طرح جامع پیشنهادی شهر همدان شد و پیشنهاد کرد: با توجه به اشکالات عدیده موجود در مطالعات طرح جامع پیشنهادی شهر همدان باید از تعجیل در نهایی کردن این طرح در سال ۹۹ اجتناب شود.

در سال جاری نیز در سفر اخیر رئیس قوه قضائیه به همدان موضوع طرح جامع شهر همدان مطرح شد بنابراین ایسنا برای اطلاع‌رسانی در زمینه طرح جامع شهر همدان و اشکالات و ایراداتی که منتقدین به این طرح وارد می‌دانند و شنیدن پاسخ مسئولان ذیربط نشستی را ترتیب داد.

طرح جامع شهر همدان فریز شده است

یک مدرس گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان با بیان اینکه طرح جامع شهری باید پیوست‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی داشته باشد، گفت: طرح جامع شهر همدان فریز شده و در اختیار متخصصان شهرسازی همدان قرار نگرفته است.

بهرنگ مجیدی در نشست «تأثیر طرح‌های جامع شهری بر توسعه شهرها با رویکرد بررسی طرح جامع همدان» که در دفتر ایسنا برگزار شد، اظهار کرد: پیوست‌های طرح جامع باید به فعالان و متخصصان هر حوزه ارجاع شود این در حالیست که طرح جامع شهر همدان فریز شده و ما فقط تیترهایی درباره این طرح شنیده‌ایم در حالیکه طرح جامع باید در اختیار افراد قرار بگیرد تا از نقطه نظرات مثبت و منفی آنها استفاده شود و یک طرح کامل بیرون بیاید.

وی با اشاره به اینکه وقتی طرحی تصویب می‌شود، نقشه راهی مشخص می‌کند که سایر مباحث از جمله طرح تفصیلی و بلندمرتبه‌سازی در آن مطرح شود، ادامه داد: در پیوست‌های محیط زیستی طرح جامع باید مباحث مربوط به بلندمرتبه‌سازی دیده شود؛ به‌طوری که در همدان به شدت مشکلات زیست محیطی وجود دارد و پهنه‌بندی فضای سبز رو به کاهش است و بلند مرتبه‌سازی‌ها باعث شده همدان جزء شهرهای آلوده شده است.

تهیه طرح جامع همدان توسط افراد غیربومی

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در طرح جامع کلیات دیده می‌شود، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلاتی که در شهر شعاعی همدان وجود دارد، مباحث ترافیکی است در حالیکه یکی از راهکارهای از بین بردن مشکلات ترافیکی طراحی شهر به صورت شعاعی است و نگاه کلان است که مسیر را مشخص می‌کند.

وی با طرح این سوال که مشاورانی که این طرح‌ها را پیشنهاد می‌دهند براساس چه معیاری انتخاب می‌شوند؟ اظهار کرد: با چه معیاری این امتیاز به مشاوران غیربومی و تهرانی داده شده است؟ در حالیکه در همدان ظرفیت‌های خوبی وجود دارد، ضمن اینکه ساکن همدان هستند. چرا باید طرح جامع شهر همدان توسط افرادی تهیه شود که اصلاً در همدان زندگی نکردند و درکی از مشکلات و مسائل این شهر ندارند.

مجیدی با اشاره به اینکه در همدان افراد تحصیلکرده خوب و دانشگاه‌های معتبری وجود دارد که می‌توانند کمک کنند، ادامه داد: مسئولیت‌ها گذراست اما این عملکرد مسئولان است که در طولانی مدت اثرگذار خواهد بود.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در آیین نامه ۵۲۵۴ دولت عنوان شده که طرح‌های جامع باید برای حداکثر ۲۰ تا ۲۵ سال باشند، افزود: چرا نقطه نظرات افراد موافق و مخالف طرح جامع شهر همدان دیده نمی‌شود؟ چرا باید با پنهان‌کاری طرحی تصویب شود که در آینده شاهد عوارض آن باشیم؟

کلان‌نگری در تهیه طرح جامع شهر همدان

وی با اشاره به بحث کلانشهر شدن همدان، گفت: کلانشهر شدن همدان خیلی وقت است که مطرح می‌شود، کلانشهر شدن خیلی خوب است و ژست خوبی دارد اما کلانشهر باید پیوست اقتصادی داشته باشد چراکه وقتی شهری کلانشهر می‌شود هزینه‌های زندگی در آن بالا می‌رود و قیمت مسکن و اجاره بها افزایش می‌یابد که باید زیرساخت های آن تأمین شود.

مجیدی با طرح این سوال که آیا زیرساخت های شهری برای کلانشهر شدن همدان تأمین شده است؟ تصریح کرد: همدان به شهر هزار چشمه معروف بوده و هر محله همدان دارای چشمه بوده است، امروز چشمه‌های همدان چه شدند؟ چرا باید از شهریورماه نگران تأمین آب برای شهر همدان باشیم؟ که تمامی این کلان نگری‌ها باید در طرح جامع دیده شود.

وی با تأکید بر اینکه معماری و شهرسازی به طور کاملاً مستقیم با زندگی افرد ارتباط دارد، یادآور شد: مسئولان شهر هیچ تعصبی نسبت به آینده فرزندان این شهر نداشتند. شهری که مردم باید بهترین شرایط زندگی را داشته باشند چرا باید چنین مشکلاتی را ببینیم؟

این مدرس دانشگاه با اشاره به رانت اطلاعاتی در شهر همدان، اظهار کرد: زمانی رینگ سوم شهر همدان مطرح شد و بلافاصله و زمانی که هنوز تصویب نشده بود زمین های آن منطقه افزایش قیمت پیدا کرد چراکه رانت اطلاعاتی وجود داشت. رانت‌های اطلاعاتی به سرعت می‌تواند تغییراتی را در شهر ایجاد کند به طوریکه علت ایجاد نقاط حاشیه نشین این بوده که اصلاً در طرح‌ها دیده نشده است.

وی با بیان اینکه در جایی که شمال اقتصادی شهر همدان است یکسری نقاط برای پاساژ و مرکز خرید جانمایی شده بود اما امروز همان جایی که لکه تجاری بود، مجتمع مسکونی برای عده‌ای خاص شده است، گفت: مسکن در همدان به این علت کالای سرمایه‌ای شده که اقتصاد جای دیگری فلج است، در حالیکه مسکن کالایی مصرفی است و نباید سرمایه‌ای شود.

این مدرس گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان با اشاره به برنامه‌ریزی غلط در شهر همدان، یادآور شد: به اسم تقویت توریست، هتل و ... را به برخی افراد دادیم و انفال را در اختیارش قرار دادیم و جاهای تاریخی را نابود کردیم. 

وی با تأکید بر اینکه همدان ۳۰۰۰ سال قدمت مکتوب شده دارد، گفت: همدان شهر تاریخی است اما چه اثر تاریخی این شهر را توانستیم نگهداری کنیم؟ مناره‌های مسجد جامع این شهر که یکی از شهرهای مذهبی کشور است، از کدام نقطه شهر دیده می‌شود؟ که عدم وجود طرح جامع باعث شده این اتفاقات به وجود بیاید.

طرح‌های جامع شهری نخ نما شده و کُپی یکدیگر هستند

عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد همدان نیز با حضور در دفتر ایسنا، با بیان اینکه طرح‌های جامع شهری نخ نما شده و کُپی یکدیگر هستند، گفت: متأسفانه بخشی که تولیدکننده طرح جامع است، آنقدری که به شکل کسب و کار در مطالعات فکر می‌کند شاید به واقعیت‌های روی زمین توجه نمی‌کند.

محمد رحمانی با اشاره به اینکه طرح جامع همدان اگر به طور کامل در دست مشاور باشد در طول شش ماه بسته می‌شود چرا که دقیقاً کُپی است، اظهار کرد: واقعیت این است که در مطالعات طرح جامع، بخش اجرایی برای داشتن رزومه، گاهی شتاب‌زده عمل کرده و از کارشناسان نخ‌نما شده استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه بین دو دستگاه تهیه کننده و اجراکننده طرح جامع شهر همدان تفاوت نگرش وجود دارد، افزود: اختلاف بین اندیشه و کار گپی را ایجاد کرده که دستگاهی که کار مطالعه را انجام می‌دهد با نگاه شهرداری که به دنبال درآمد و افزایش سطوحی است که در طرح دیده نشده است، اختلاف دارد.

تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در کشور زیر ۶۰ درصد است

این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در کشور زیر ۶۰ درصد است، مطرح کرد: تنها اجراکننده طرح جامع شهرداری نیست بلکه سازمان‌های دیگری نیز به این طرح وابسته هستند و اگر همکاری نکنند کاری انجام نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه ۶۰ درصد مباحثی که در طرح جامع شهری آورده می‌شود، اجرایی نمی‌شود، ادامه داد: در طرح جامع باید در شرح خدماتش مطالعات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی و ضوابط و پیشنهادات آورده شود اما مطالعات اجتماعی انجام شده پشتیبان نقشه خروجی است یعنی همه مطالعات انجام شده باید پشتیبان نقشه‌ای باشد که مشاور به عنوان پیشنهاد ارائه می‌دهد.

رحمانی با بیان اینکه مطالعات طرح جامع باید از طریق برداشت از وضع موجود انجام شود، خاطرنشان کرد: در غالب طرح‌های جامع وضع موجود اشتباهاتی دارد و تاحدودی منطقی است و بعد از مصوب شدن مغایرت‌ها ظاهر شده و تازه گرفتاری‌های شهرداری شروع می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه در ایران ندیدم هیچ کس را که بگوید مطالعات اجتماعی و اقتصادی کجای نقشه پیشنهادی است، یادآور شد: چنین چیزی در دنیا نیست اما متأسفانه کسی به این موارد توجه نمی‌کند؛ به‌طور مثال تحولات بُعد خانوار و تغییرات نرخ رشد را داریم که شهر به علت تغییر بُعد خانوار نیاز به بزرگ شدن دارد.

مطالعات پایه در طرح‌های جامع مورد توجه قرار نمی‌گیرد

این مدرس دانشگاه عمده مشکلات طرح‌های جامع را توجه نداشتن به مطالعات پایه دانست و افزود: مطالعات پایه در طرح‌های جامع مورد توجه قرار نمی‌گیرد، اگر توجه شود شهر به مشکلاتی برنمی‌خورد و نمی‌رویم روی گسل کاربری مسکونی بدهیم و یا در حریم رودخانه کاربری تعریف کنیم.

وی با بیان اینکه همدان در طرح‌های جامع فلج شده است، اظهار کرد: بخشی از این موضوع به علت این است که وارث شوم شکل عدم مدیریت درست طرح جامع و نظارت بر شکل توسعه شهر در حوزه نفوذ و حریم شهر هستیم.

رحمانی با اشاره به اینکه عنوان طرح جامع بعد از سال ۶۷ به عنوان طرح توسعه و عمران حوزه نفوذ و حریم شهر تغییر یافته است، بیان کرد: تحت هیچ عنوان نه مدیریت اجرایی، نه شورای شهر، نه مسکن و شهرسازی و نه مشاور به افق توسعه شهر که امروز ما برای آن گریه می‌کنیم، توجهی نکرده و یکباره بهترین اراضی که می‌توانست به شکل پیش‌بینی شده در خدمت توسعه کاربری مسکونی و افق جمعیتی باشد، توجه نشده و در تصرف دلالان زمین‌خوار قرار گرفته که به مهاجرین روستایی واگذار کردند و امروز تبدیل به محلات کم برخوردار و سکونتگاه‌های غیررسمی شده است.

عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد همدان با بیان اینکه عدم توجه به شکل توسعه سرزمینی همدان تأثیر ژئوپلیتیک شهری داشته است، تصریح کرد: شورای شهر و مدیریت شهری ناگزیر است شهر را گران اداره کند.

در هیچ جای همدان مدیریت شهری را جلوتر از حاشیه نشینی نمی‌بینیم

وی با تأکید بر اینکه در هیچ جای همدان مدیریت شهری را جلوتر از حاشیه نشینی نمی‌بینیم، یادآور شد: همیشه نقش اول توسعه شهر در دست مردم حاشیه نشین بوه و بعد تازه مدیریت شهری متوجه شده باید این بخش از شهر توسعه یابد و شهرک شود.

رحمانی با بیان اینکه هیچ فکر اندیشیده شده شهرسازی جلوتر از محلات حاشیه نشین همدان رشد نکرده است، اضافه کرد: یعنی اصلاً طرح جامع هیچ شکل از مدیریت شهری را قبل از این شکل توسعه در طرح جامع نداشته است بنابراین چه انتظاری داریم که شهر با این شرایط بتواند درست پیش برود؟

این مدرس دانشگاه یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که طرح‌های جامع ایران دارد را بحث مکان‌یابی دانست و بیان کرد: مدرسه، کلانتری می‌سازیم که هیچ کاربری در آن منطقه ندارد و  سطح و سطوح کاربری‌ها رعایت نمی‌شود.

وی با بیان اینکه همدان در تمام نقاط بالا و پایین شهر فقر کاربری در حوزه زمین دارد، تأکید کرد: چرا مشکلات امنیتی و مشکلات اجتماعی به سمت نقاط برخوردار حرکت کرده است چراکه کاربری انتظامی در این مناطق نداریم و نتوانستیم زمین به نیروی انتظامی اختصاص دهیم.

رحمانی با تأکید بر اینکه ما در نقاط برخوردار شهر همدان نانوایی نداریم و کاربری‌های آموزشی ضعیف است، اظهار کرد: در مناطق برخوردار به جزء چیزهای لوکس که سرمایه‌گذاری هدر رفته است، کاربری‌هایی مثل مدسه نتوانستیم ایجاد کنیم.

عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد همدان با اشاره به رانت اطلاعاتی در همدان، ادامه داد: مگه نقشه طرح جامع شهر همدان محرمانه است که فقط در اختیار برخی از شهرداری و شورای شهر و راه و شهرسازی است.

طرح جامع همدان به روزرسانی نشده است

معاون اسبق معماری و شهرسازی شهرداری همدان نیز با بیان اینکه طرح جامع همدان مدت زمان زیادی به‌روز رسانی نشده و از طرح تفصیلی آن نیز ۱۰ سال گذشته بود، گفت: از سال ۶۷ طرح جامع همدان دست نخورده و تنها افق جمعیتی طرح جامع را تا سال ۱۴۰۰ تمدید کرده بود؛ درحالی که فقط جمعیت ملاک طرح جامع نیست و این طرح باید براساس معیارهای مشخص به روز شده و برای کفاف زندگی مردم در حوزه های مختلف شهرنشینی و شهروندی بازنگری شود.

مجید یوسفی‌نوید با بیان اینکه باید اداره کل راه و شهرسازی به عنوان یکی از وظایف خود به روز رسانی و بازنگری طرح جامع را انجام دهد، افزود: شهر زنده است اما اقدامات متناسب با آن صورت نمی‌گیرد و باید برای مدیریت شهری سندی برای توسعه شهر وجود داشته باشد. رویکردهایی در این زمینه مطرح شد که طرح های جامع و تفصیلی باید ساختاری- راهبردی باشند اما در دنیای امروز طرح جامع و تفصیلی به این شکل منسوخ شده است.

وی با بیان اینکه طرح جامع باید در ۱۸ ماه جمع می‌شد اما این طرح چندسال طول کشیده است، مطرح کرد: برای پیشبرد و راهبری طرح جامع باید مطالعات اولیه جامع و کاملی انجام می شد بنابراین در روزهای اول پرسشنامه‌ای بین اساتید، نخبگان و مدیران طراحی و توزیع شد و افق‌های توسعه شهر را از نظر و دیدگاه افراد مختلف جمع آوری کردند.

راه و شهرسازی باید درباره طولانی شدن طرح جامع پاسخگو باشد

یوسفی نوید با اشاره به طولانی شدن تصویب طرح جامع شهری همدان، بیان کرد: شهر زنده است و نیازهای شهروندان تغییر می‌کند؛ به عنوان مثال ظرف یک سال گذشته با شیوع بیماری کرونا معیارهایی در زندگی مردم تغییر کرده و این معیارها و تغییرات باید در مطالعات منعکس شود که این امر انجام نشده و طرحی که باید در چند ماه انجام می‌شد، بعد چند سال هنوز به جمع‌بندی نرسیده است؛ همچنین آمار و اطلاعات برداشت شده در چهار سال گذشته، امروز سوخته به شمار می‌رود و باید اطلاعات بازنگری و به روز شوند.

وی با بیان اینکه راه و شهرسازی باید درباره طولانی شدن طرح جامع پاسخگو باشد، گفت: هنگامی که اداره کل راه و شهرسازی بدنه کارشناسی مناسبی نداشته باشد، نمی‌تواند طرح خوبی تحویل دهد؛ به‌طوریکه پیشنهادات و پیوست‌های اقتصادی، اجتماعی و مطالعات زمین شناسی نشان می‌دهند که تحلیل‌های درستی در طرح جامع ارائه نشده و بسیاری از پیشنهادات امکان‌پذیر نیستند و باید مجدد بررسی شوند.

معاون اسبق معماری و شهرسازی شهرداری همدان با بیان اینکه حجم عظیم مطالعات و شناخت صورت گرفته باید بر روی خروجی تصمیمات و ارائه راهکارها تأثیر گذاشته و پرسشنامه‌ها باید به نتیجه خوب منجر شوند، افزود: مشاور طرح جامع باید در زمینه پیشنهادات ارائه شده در زمینه‌های مختلف پاسخ‌های مناسبی در اختیار کارشناسان قرار دهد.

وی با بیان اینکه اکثر مشاوران فقط برای رفع مسئولیت کار می‌کنند و غالباً کارفرماها یکسری نقطه نظر دارند، اظهار کرد: مشاور سعی تلاش می‌کند تا نظر کارفرما اجرایی شود، بنابراین یکسری اصطکاک بین نظرات فنی و خواسته‌ها ایجاد شده و منجر به طولانی شدن زمان و جابه جایی مدیران و مسئولان پروژه می‌شود.

طرح جامع شهری باید دارای پیوست اقتصادی و اجتماعی باشد

وی با بیان اینکه خروجی طرح جامع باید خیلی وقت پیش مشخص شده و طرح تفصیلی نیز به اتمام می‌رسید، تصریح کرد: محورها و افق‌های توسعه در شهر همدان مشخص است و مردم می‌خواهند که بناهای تاریخی همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن حفظ شود بنابراین راهکارهای حفظ بافت تاریخی باید عملی و به واقعیت نزدیک باشند؛ به عنوان مثال نمی‌توان برای حفظ هویت تاریخی، شش خیابان اصلی را برداشته و بازار تخریب شود.

این دکترای معماری و شهرسازی با بیان اینکه طرح تصمیمات و طرح‌های ایده آل گرایانه یکی از مشکلات اصلی در حوزه تصمیم‌گیری است، اضافه کرد: طرح باید دارای پیوست اقتصادی و اجتماعی بوده و بتوان منابع مالی را از طرح تأمین کرد همچنین در پیوست های اقتصادی باید بررسی شود که مردم به سرمایه گذاری در چه قسمت هایی علاقه دارند و علایق مردم در این پیوست مورد استفاده قرار گیرند.

خروجی طرح جامع متناسب با شرایط شهر نیست

وی با اشاره به اینکه مشاور تعدادی پیوست اقتصادی و اجتماعی آماده می‌کند اما در هنگام کار مشخص می‌شود که منابع مالی، سنی و ... در این پیوست‌ها مورد بررسی قرار نگرفتند، اعلام کرد: هنگام بررسی اشکال و ایرادات باید راهکارهای مناسبی نیز ارائه شود همچنین جلسات بی‌شماری در بحث هدایت و راهبری طرح جامع در راه و شهرسازی برگزار شده است که باید خروجی آن را مطرح کنند.

یوسفی نوید تأکید کرد: خروجی طرح جامع متناسب با شرایط شهر نیست و باید مشخص شود در این طرح چه ایده هایی برای جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز، بازسازی مناطق سکونتگاه‌های غیررسمی و توسعه شهری مطرح شده است.

 در طرح جامع وضع موجود مغایرت‌های متعددی دارد

یک دکترای شهرسازی نیز با حضور در دفتر ایسنا، با بیان اینکه در بحث طرح جامع دو موضوع مباحث کلی و جزئی مطرح است، گفت: نخستین وظیفه مشاور طرح جامع برداشت درست از وضع موجود است که اگر وضع موجود درست برداشت نشود مرحله تحلیل و قانون‌گذاری با مشکل مواجه خواهد بود چراکه متغیرهای مختلف شهری به درستی ارزیابی و سنجش نشدند.

سعید حاجی‌بابایی با بیان اینکه طبق بررسی کارشناسان متأسفانه در طرح جامع وضع موجود مغایرت‌های متعددی وجود دارد و تعداد زیادی از این مغایرت‌ها در هر منطقه دیده می‌شود، افزود: موضوع مغایرت‌های موجود در طرح جامع بارها و بارها به مسئولان توسط کارشناسان اعلام شده اما با وجود قول‌های آنها هنوز اصلاحاتی در این زمینه صورت نگرفته است.

وی با بیان اینکه قرار دادن کاربری عمومی بر روی کاربری شخصی نمونه‌ای از این مغایرت‌هاست، اضافه کرد: آستانه‌های جمعی موضوع دیگری است که باید در طرح جامع مورد توجه قرار گیرد و در بحث بلندمرتبه سازی، ضوابط ارتفاعی، ظرفیت های موجود، استفاده از بافت فرسوده و الحاقات افزوده شده به شهر باید محاسبه شود که شهر برای چه تعداد جمعیت برنامه‌ریزی می‌شود که این مطالعات در طرح جامع وجود ندارد و این برای یک شهر فاجعه است.

در افق ۱۴۱۰ پهنای سبز همدان از بین خواهد رفت

این دکترای شهرسازی با بیان اینکه یکی از اهدافی که در طرح جامع برنامه‌ریزی شده، بهره‌وری از اراضی کشاورزی است،  اعلام کرد: در جدول کاربری‌ها، اراضی کشاورزی از ۱۳۷۹ هکتار در افق ۱۴۱۰ به صفر تبدیل خواهد شد که این نوع برنامه‌ریزی برای یک شهر مثل همدان فاجعه است و شهری که به پهنای سبز معروف بوده، از بین خواهد رفت.

وی با بیان اینکه باید ابتدا مطالعات لازم در بحث بلندمرتبه سازی انجام شده و مشخص شود که به طور کلی شهر همدان به بلندمرتبه‌سازی نیاز دارد بعد افراد سر جانمایی این برج‌ها دعوا کنند، گفت: اگر قرار است طرح جامع به صورت کارشناسی شده باشد باید ابتدا یک شرکت مهندسان مشاور مستقل این موارد را بررسی و نیازسنجی و بعد از تحقیقات پهنای مورد نیاز برای بلندمرتبه سازی را تعیین کنند.

حاجی بابایی با اشاره به اینکه کاربری‌های غیرقانونی در طرح جامع دیده شده است، تصریح کرد: یک آیین‌نامه تحت عنوان تعاریف و مفاهیم کاربری‌های شهری وجود دارد و مشاور باید براساس این آیین‌نامه طرح جامع را تدوین کند.

طبق قانون طرح جامع باید به تأیید شورای شهر برسد

وی با بیان اینکه از ۵۶۰۰ هکتار کنونی بیش از 1000 هکتار به اراضی اختصاص داده شده که اصلاً جزء کاربری‌های مصوب شورای عالی نیست یعنی این کاربری‌ها بلاتکلیف رها شدند و در مطالعات از این کاربری‌ها تحت عنوان تجاری، خدماتی، درمانی و فضای سبز نام برده شده است، گفت: طرح جامع باید مسیرآینده کالبدی شهر  را مشخص کند و طبق قانون طرح جامع باید به تأیید شورای شهر برسد اما کارشناسان با تجربه شهرداری و شورای شهر به کلی از فرآیند این طرح کنار گذاشته شدند.

وی با بیان اینکه مدیران استان قول دادند که مغایرت ها و مشکلات طرح جامع به زودی حل شود، آیا تاکنون این موارد رفع شده است؟ خاطرنشان کرد: در نامه‌ای رئیس سازمان جهادکشاورزی استان از مدیرکل راه‌و شهرسازی خواسته کلیه باغات و اراضی کشاورزی داخل محدوده براساس طرح جامع قبلی و طرح تفصیلی حفظ شود و مدیرکل راه‌و شهرسازی چطور این را در طرح جامع اعمال کرده که ۱۳۷۹ هکتار کشاورزی به صفر رسیده است و در همه دنیا تئوری کشاورزی شهری مطرح شده که از این طریق کارآفرینی و ایجاد اقتصاد مولد می‌کنند اما متأسفانه در شهر همدان کسی دغدغه این مسائل را ندارد و برای این ۱۳۷۹ هکتار نیز اتفاقاتی مانند باغ معتمد یا باغ بدیع الحکما رخ خواهد داد.

طرح جامع به علت معایب موجود قابلیت تطبیق و انعطاف با شهر را ندارد

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان نیز در با حضور در ایسنا، با بیان اینکه در جوامع پیش رو در مباحث شهرسازی طرح جامع وجود ندارد، گفت: طرح جامع به علت مشکلات و معایب موجود در آن قابلیت تطبیق و انعطاف با شهر را ندارد بنابراین برای حل این مشکل طرح به صورت ساختاری و راهبردی تدوین شد.

نرگس نورالله‌زاده با بیان اینکه باید مسائل و امور شهری هدف محور بوده و تمام برنامه‌ها با هدف پیش روند، افزود: در راستای یک هدف مشخص باید برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت طراحی شده و اهداف شهر مشخص باشند و همه ارگان‌ها و دستگاه‌ها خود را با آن هدف هماهنگ کنند و برنامه‌های خود را در آن راستا ببینند.

وی با بیان اینکه طبق اعلام وزارتخانه طرح جامع باید براساس ماده ۱۲ به صورت شرح خدمات نوشته شود، تصریح کرد: هر چیزی که در تعامل با مردم باشد به نتیجه می‌رسد و اگر بهترین طرح نیز ارائه شود اما در آن تقابل وجود داشته باشد، به هیچ وجه قابلیت اجرا پیدا نمی‌کند پس راهکار مناسب برای نظام شهری همراه داشتن تعامل مردمی است.

محدود و فریز کردن طرح جامع بزرگترین نقطه ضعف است‌

نورالله‌زاده با تأکید بر قرار گرفتن طرح در اختیار افراد کارشناس و صاحب نظر، خاطرنشان کرد: طرح جامع همدان طوری فریز شده بود که اعضای شورا از طریق حراست طرح را جابه‌جا می‌کردند و متأسفانه این کار باعث ایجاد مشکلات فراوانی خواهد شد.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان بیان کرد: طرح جامع برای نظام آینده یک شهر انجام می‌شود و مربوط به همه مردم بوده و متولی آن فقط ارگان‌های خاصی نیستند بنابراین این محدود کردن طرح باعث سوءاستفاده برخی افراد از اطلاعات شده و ممکن است اشخاص ذی‌نفع  ضرر کنند در نتیجه محدود و فریز کردن طرح جامع بزرگترین نقطه ضعف است‌.

وی با بیان اینکه در جلسات مشاور وضع موجود و شرایط طرح را به صورت pdf گزارش می‌کرد که اصلاً طرح به این صورت قابل کنترل نبود و تنها نزدیک به هشت ماه طول کشید نقشه pdf به نقشه بیس تبدیل شد تا قابلیت بررسی داشته باشد، گفت: اکنون نواقصی در زمینه طرح جامع وجود دارد و باید این طرح دارای پیوست‌های اقتصادی و فرهنگی باشد و دلایل پیشنهادات موجود در طرح نیز ارائه شوند.

اصلاحیه طرح جامع به شورا ارائه نشده است

نورالله‌زاده با بیان اینکه راه و شهرسازی کارفرمای پروژه بوده و نظارت یکی از وظایف آن به شمار می‌رود اما تا امروز هیچ کار نظارتی توسط راه و شهرسازی انجام نشده است، تصریح کرد: از مشاور خواسته شد شرح خدمات به طرح اضافه شود اما فقط یک بند در این زمینه به طرح افزوده شد و تاکنون هر چیزی که به شورا دادند، مطالعه و نواقص آن مشخص شده اما هنوز طرح بعد از این نواقص به شورا ارائه نشده است.

وی با بیان اینکه تا امروز شرح خدمات مطالعات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی ارائه نشده است، افزود: نقشه نظام پهنه‌بندی، نظام کاربری، سطح و سطوح و سرانه‌های جمعیت، معابر و حریم و محدوده ارائه و اشکالاتی در این حوزه‌ها وارد شده است.

این عضو شورای شهر همدان با اشاره به اینکه اکنون طرح در آستانه تصویب است اما هنوز ایرادات و اشکالاتی در آن وجود دارد، ادامه داد: طرح جامع ملاک عمل شهرداری خواهد بود و طبق گزارش شهرداری جزئیات در چهار نقشه مشخص و تفکیک شده که هنوز نقشه اصلاحی از سمت مشاور برای این اشکالات به شهرداری ارائه نشده است و شورای برنامه‌ریزی وقت بررسی این جزئیا را ندارد.

وی با بیان اینکه طرح جامع باید به مصوبه شورا برسد و پیگیری‌هایی نیز انجام شده که نظریه نهایی به شورا اعلام شود اما تاکنون این کار انجام نشده است، گفت: در شورای برنامه‌ریزی استان از شورا دعوت نشده است و براساس بخشنامه در تمام جلساتی که طرح جامع بررسی می‌شود باید نماینده شورا حضور داشته باشد و به‌صورت اصولی باید در ابتدا جلسه کارشناسی برای بررسی و رفع ایرادات تشکیل شود و بعد به تصویب برسد.

یک پنجم همدان در طرح جامع بلاتکلیف است

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان با تأکید بر اینکه انتظار این است که مشکلات مطرح شده درباره طرح جامع هر چه سریع‌تر حل شود، خاطرنشان کرد: مشکلات مطرح شده در زمینه طرح جامع کلان و کلی هستند و اگر این موارد اصلاح نشوند اساس طرح جامع به طور کلی منتفی بوده و چیزی جزء ضرر ندارد.

وی با بیان اینکه یک پنجم شهر همدان مناطقی هستند که اصطلاحاً به آنها مناطق توانمندسازی یا حاشیه‌ای گفته می‌شود که نحوه شکل‌گیری و تعاملات اقتصادی و اجتماعی این مناطق با سایر پهنه‌های شهر متفاوت است، افزود: از طرح جامع شهری انتظار می‌رود که بتواند پیشنهاداتی برای رفع مشکلات ارائه دهد اما هیچ ضابطه و پهنه‌ای برای توانمندسازی و بازآفرینی مناطق حاشیه ای در این طرح دیده نمی‌شود و همان پهنه‌ای که برای این مناطق تعریف شده در رینگ مرکزی نیز دیده می‌شود.

نورالله‌زاده با اشاره به اینکه در این طرح حدود یک پنجم شهر همدان بلاتکلیف است و شهرداری نمی‌تواند این نوع پهنه‌بندی را عملی کند، یادآور شد: طرح تفصیلی نیز دیدگاهی مانند طرح جامع داشته و فقط می‌تواند آن پهنه را جابه جا کند.

وی با بیان اینکه مردم دچار مشکل هستند و دائماً به شورا و شهرداری مراجعه می‌کنند، ادامه داد: در جلسات کارشناسی مشاور مکلف شد پهنه‌ای برای این مناطق درنظر بگیرد اما تاکنون نقشه‌ای در این زمینه برای حل مشکلات ارائه نشده است.

این عضو شورای شهر همدان مطرح کرد: براساس شرح خدمات مشاور موظف است شهر را منطقه‌بندی کرده و جمعیت منطقه و سرانه مورد نیاز جمعیت را نیز مشخص و برآورد کند تا براساس این موارد مدیریت شهری بتواند جانمایی‌های مناسب برای فضاهای مختلف را انجام دهد اما متأسفانه مطالعات ارائه شده توسط مشاور طرح جامع قابلیت استفاده در این زمینه را ندارد. در طرح جامع قسمتی برای خدمات محلی و ناحیه‌ای مشخص شده که در آن همه سطوح قرار می‌گیرند و مشخص نشده مردمی که در مناطق مختلف شهری زندگی می‌کنند در چه زمینه‌هایی کمبود دارند.

نقاط مثبت و منفی الحاقات کارشناسی نشده است

وی مطرح کرد: دومین مشکلی که در طرح جامع وجود دارد و برای مدیریت شهری و برنامه ریزی بسیار مهم بوده، در این طرح یکسری فضا به شهر همدان الحاق می‌شوند که نقاط مثبت و منفی این الحاقات کارشناسی نشده است؛ به عنوان مثال اضافه کردن جورقان که کمی با همدان فاصله داشته یا در آخرین جلسه مریانج حذف شد که این منطقه یکی از نقاطی بود که بدون مطالعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی به شهر اضافه و دوباره حذف شد و این کار هنوز نیز به عنوان یک علامت سوال باقیمانده است.

نورالله‌زاده با اشاره به اینکه سیلوار و حیدره جزء مناطق مرتفع شهر همدان بوده و به لحاظ زیست محیطی غالباً باغ هستند، گفت: نقاط مثبت و منفی الحاقات باید در طرح جامع ارائه شوند و پیشنهادات مطرح شده باید پایه و اساس تحقیقی و مطالعاتی داشته باشند.

وی با بیان اینکه برای انتخاب پهنه‌بلندمرتبه سازی ابتدا باید مطالعه شود که آیا شهر همدان به بلندمرتبه‌سازی نیاز دارد؟ در صورت نیاز باید در طرح جامع تعیین تکلیف شود سپس مطالعات زیست محیطی برای مشخص کردن نقاط مطلوب صورت گیرد، افزود: باد مطلوب شهر همدان از سمت باغات و ارتفاعات می‌وزد که در جلسه مرتفع‌سازی دقیقاً همین نقاط خوبی که نقش اکولوژی همدان را ایفا می‌کنند، به عنوان پهنه‌های بلندمرتبه‌سازی پیش‌بینی شده و با انجام این کار آینده زیست محیطی و باغات شهر همدان به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان با تأکید بر اینکه مطالعات مربوط به حمل و نقل عمومی باید در طرح جامع وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: تمامی مطالعات در حوزه حمل و نقل مربوط به سال ۸۷ بوده و حدود ۱۳ سال از این مطالعات می‌گذرد و مشاور طرح جامع اطلاعات به روزی در این زمینه ارائه نکرده و طبق این اطلاعات قدیمی سه محور برای حمل و نقل عمومی شهر همدان پیشنهاد شده با مشکلاتی مواجه خواهد شد و در طرح جامع هیچ نقاطی برای شروع و اجرای خطوط حمل و نقل عمومی پیشنهاد نشده است.

در طرح جامع هیچ اثری از حمل و نقل ریلی دیده نمی‌شود

وی با تأکید بر اصلاح این موارد در طرح جامع همدان، بیان کرد: زمان طرح جامع طولانی شده اما طولانی شدن آن به معنی این نیست که به اشتباه تصویب شود بنابراین باید اصلاحات انجام شده و بعد طرح مورد تصویب قرار گیرد.

نورالله زاده با بیان اینکه بودجه حمل و نقل ریلی همدان در کشور مصوب شده است، اظهار کرد: در هیچ خطی از طرح جامع اثری از حمل و نقل ریلی همدان دیده نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه در ساعات خاصی ترافیک در رینگ مرکزی شهر بیداد می‌کند، افزود: یکی از راهکارهای حل ترافیک مدیریت کاربری اراضی ترافیکی است که در طرح جامع دو تونل برای کاهش ترافیک پیشنهاد شدند و این تونل‌ها از نظر علمی و ترافیکی هیچ توجیهی ندارد و در نقاطی تعریف شدند که گره ترافیکی نیستند؛ به طور مثال میدان فلسطین یکی از گره‌های ترافیکی است و باید فکری برای نقطه کور ترافیکی صورت گیرد.

نورالله زاده با بیان اینکه پیشنهادات ترافیکی مشاور هیچ استدلال منطقی ندارد و کار مطالعاتی برای آن انجام نشده و تاکنون سه جلسه بررسی با حضور کارشناسان ترافیک صورت گرفته اما مشاور پاسخ درستی برای سوالات و پیشنهادات نداشته است، گفت: چندین بار کارشناسان از طرف شورای شهر به دفتر مشاور طرح جامعه رفتند اما متأسفانه دفتر بسته بود و راه و شهرسازی اعلام کرد که بازدید از دفتر باید با هماهنگی قبلی باشد و این دفتر فعال نیست.

هنوز طرح جامع همدان تصویب نشده است

مدیرکل راه وشهرسازی استان همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید براینکه هنوز چیزی به عنوان طرح جامع شهر همدان تصویب نشده است، اظهارکرد: طرح جامع کار کارشناسی بوده و دقیق روی آن کار شده است.

داریوش حسینی درباره انتقادات کارشناسان نسبت به طرح جامع شهر همدان مطرح کرد: ۱۳۰ جلسه کارشناسی برای طرح جامع شهر همدان برگزار شده که در آن منتقدین هم حضور داشتند و امضاء کردند.

وی با تأکید بر اینکه طرح جامع به صورت مکتوب به شورا و شهرداری ارسال شده است، افزود: طرح جامع همدان شش ماه در نزد شورای شهر و شهرداری بوده و چکش کاری شده و نظراتی دادند اما بعضی از نظرات خلاف قانون و مقررات است و ما نمی‌توانیم اعمال کنیم.

مدیرکل راه و شهرسازی استان همدان درباره برخی الحاقات نیز ادامه داد: حق الحاقات مربوط به دولت بوده که البته هنوز قطعی نیست.

همدان مشاور رتبه یک ندارد

وی با تأکید بر اینکه شهر همدان قدمت تاریخی دارد بنابراین باید طرح جامع خوبی برای آن ارئه شود، اظهار کرد: اگر این طرح در استان تصویب شود باز باید در شورای عالی شهرسازی کشور بررسی و کارشناسی شود.

حسینی درباره انتقاداتی که به انتخاب مشاور طرح وارد است، بیان کرد: در همدان مشاور رتبه یک کشوری وجود ندارد بنابراین این مشاور که یکی از مشاوران با تجربه بوده که سال های سال بر روی طرح‌های جامع کار کرده و در سال ۹۶ انتخاب شده است

وی با تأکید بر اینکه این کار کاملاً حساب شده است، تصریح کرد: همیشه انتقادهایی وجود دارد اما باید خروجی کار را دید بنابراین از کارشناسان می‌خواهیم اجازه دهند کار در روال قانونی خود پیش برود.

انتهای پیام