مراسم یاد روز حافظ که هر سال در محل آرامگاه این شاعر گرانقدر و با حضور مردم، حافظ‌شناسان، حافظ پژوهان، اساتید دانشگاه، چهره‌های شناخته شده ادبی سراسر جهان و مسئولان استانی و ملی، برگزار می‌شد و شوری دیگر به شهر راز می‌بخشید، امسال به واسطه شیوع کرونا، مَجازی شد! و حتی سخنرانان افتتاحیه هم به این واسطه سخنرانی زنده نداشتند.

کرونا برنامه نشست‌های علمی یادروز حافظ که همواره مورد نظر علاقه‌مندان شناخت بیشتر آن شاعر افسانه‌ای و غزلسرای بی‌نظیر ایران و جهان بود را هم تحت تاثیر قرار داد تا این برنامه هم به شکل مَجازی دنبال شود. 

افتتاحیه هفته بزرگداشت حافظ شامگاه یکشنبه 19 مهر، با پخش فیلم سخنرانی نماینده ولی فقیه در استان، استاندار فارس و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سیمای استانی و انتشار آن از طریق یک شبکه اینستاگرامی، انجام شد و در ادامه هم، سایر برنامه‌های مد نظر، با استفاده از همین رویه، منعکس خواهد شد؛ راهی که اگرچه بستری برای بهره بردن شمار بیشتری از علاقه‌مندان فراهم خواهد کرد اما مزیت‌های برنامه‌های حضوری را ندارد و هم‌نفسی با خواجه اهل راز، حافظ شیراز، ممکن نخواهد بود.

آیت الله دژکام: جهان معاصر نیازمند حافظ به‌ عنوان شاگرد مکتب قرآن است

نماینده رهبر معظم انقلاب در استان فارس فارس، در افتتاحیه‌ی مَجازی برنامه‌های یادروز حافظ، لسان‌الغیب را را بزرگ‌مرد ادب، عرفان و هنر توصیف و اضافه کرد: امروز به حافظ به‌ عنوان هنرمندی که عمق نگاهش تفسیر بسیار پویا و دل‌انگیزی از جهان را تقدیم می‌کند، ‌نیاز دارد.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، آیت‌الله لطف‌الله دژکام با بیان اینکه جهان معاصر نیازمند حافظ به‌ عنوان شاگرد مکتب قرآن است، این سؤال را مطرح کرد: کسی که با قرآن انس داشت و حفظ قرآن را به‌ عنوان افتخار خود ذکر می‌کند چه برداشتی از جهان و انسان داشت.

وی با اشاره به غزل «در ازل پرتو حسنش ز تجلی دم زد، عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد…» از حافظ شیراز اظهار کرد:‌ حافظ مبدأ آفرینش را اینگونه توصیف می‌کند که حسن و زیبایی حق که تاب مستوری نداشت، جلوه کرد و با جلوه او عشق و محبت آغاز شد. البته در حدیث قدسی هم داریم که خداوند فرمود دوست داشتم که شناخته شوم پس جهان آفرینش را برپا کردم تا شناخته شوم.

امام جمعه شیراز با تأکید بر اینکه عالم آینه وجود اوست، گفت: آینه‌کاری در حرم‌های مطهر اهل بیت(ع) به‌ عنوان مثال حرم شاهچراغ(ع)، مفهوم عمیقی دارد یعنی هرچه در عالم است آینه وجود اوست. او درخشید و جلوه کرد و پیدا شد، یعنی در آینه وجود اشیا ظاهر شد و عشق در همه جا آشکار شد، چنانکه زمین و آسمان عاشق حضرت حق هستند. حرکت عالم بر مبنای عشق است. ملاصدرا می‌گوید هرچه در فلک حرکت می‌کند برخاسته از عشق حضرت حق است و در راستای جلوه‌ها و تجلیات جدیدی است که تجلی حق در عالم تکرار همیشه نو، تازه و بکر است.

آیت‌الله دژکام با طرح این سؤال که قله عشقی که ظهور کرد کجاست، افزود: در بیت نخست غزل مورد اشاره حافظ یک جهان‌شناسی را مطرح و در بیت دوم آن نیز تبیین می‌کند که قله عشق و عاشقی کجاست؛ آن عشق عمومی در همه عالم جریان دارد، اما در قله و اوج نیست و حاضر به اینکه خود را فدای دوست کند، نیست؛ لذا قله عشق باید در  جای دیگری جلوه می‌کرد و آن حضرت آدم بود.

وی با بیان اینکه حضرت آدم صفی‌الله که جد همه ما بود، در این وادی قله قرار گرفت، به آیه ۷۲ سوره احزاب «… إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولًا؛ … راستی او ستمگری نادان بود» در همین رابطه اشاره کرد و افزود:‌ برخی از اساتید عرفان فرمودند تعریف بالاتر از این (آیه مذکور) از انسان نشده است که انسان ظلوم و جهال است یعنی همه چیز را پای معشوقش فدا می‌کند و این معنی ظلوم و جهول است. حضرت آدم چنان هستی خود را فدا کرد که بهشت را گذاشت و وارد عرصه عشق شد. اوج این فضا که همه چیز فدای حضرت عشق می‌شود را در سیره امام حسین(ع) می‌بینیم که چه غوغایی به راه انداخت و فرزند، جوان و برادر را فدا کرد.

آیت‌الله دژکام با ذکر اینکه این صفای عشق و محبتی که آدم در قله خلایق عالم نسبت به خدا دارد، در انسان‌شناسی جناب حافظ جلوه‌گر می‌بینیم، بیان کرد: خوشا کسانی که از خداشناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی حافظ بهره‌مند هستند و خوشا به حال مردم فارس و شیراز که در حرم سوم اهل بیت(ع) در کنار چهره‌ای چون حافظ شیراز هستند که رازهای جهان را با بیان شیوا و زیبایش به تحریر کشیده است و امیدواریم از این ظرفیت‌های خوب شهر و دیار خود استفاده کنیم و به بشریت ارزش‌های معنوی شیراز را ارمغان دهیم.

حافظ عشق را گوهری‌ترین سرمایه انسان می‌دانست

استاندار فارس نیز در مراسم مَجازی افتتاحیه برنامه‌های یادروز حافظ گفت: یادروز حافظ، بهترین فرصتِ نگریستن به آیینه ی ارزش های ماندگارِ میراثِ معنویِ بشر، در سِحرِ کلامِ حافظ است.

دکتر عنایت‌الله رحیمی با بیان اینکه حافظ، شرابِ عشق و عرفان را در جامِ بلورینِ شعر، به شیواترین شیوه، به کامِ جان می ریزد و اثرِ ادبیِ خود را ابدی می‌کند، گفت: در شعر حافظ، «عشق» به عنوان گوهری ترین سرمایه ی انسان، همواره وِرد زبان است؛ حافظ از منظرِ «عشق»، به انسان می نگرد و راهِ برون رفتن از تنگنای زندگی را «عاشقانه زیستن» می داند و «صدایِ سخنِ عشق» را ماندگارترین یادگار در گنبدِ دوّار می خواند.

او با اشاره به این بیت شعر " از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر/ یادگاری که در این گنبدِ دوّار بماند"، افزود: کلام حافظ از ژرفای وجود، انسان ها را به مروّت، مدارا، مهرورزی و معنویت، فرامی خواند؛ گوهرهایی که در کلام و پیام حافظ، به خوبی مُتَجلّی است و دنیای امروز، بیش از هر زمان دیگری، به آن ها، محتاج است.

استاندار فارس ضمن خاطرنشان کردن اینکه کرامتِ انسانی در کلامِ رسای حافظ، در حدِ اعلای خود، به تصویر کشیده شده و همانندِ صدای سخنِ عشق، ماندگار و جاوید است، گفت: شعرِ حافظ، چراغِ اندیشه و شمعِ محفل افروز است و ادیبان و هنرمندان، چراغدارانِ روشنی بخشِ این وادی فرهنگی‌اند.

رحیمی گفت: در شعرِ حافظ، عشق، امید، عرفان، اخلاق، انسانیت، آزادمنشی، صداقت، نوعدوستی، رَواداری، خوش بینی و زیبااندیشی، همچون چراغی روشن و پرفروغ است امّا چراغ تزویر، زُهد ریایی، خشک مغزی، ناامیدی و ناراستی، خاموش و بی نور است.

استاندار فارس اضافه کرد: جانمایه ها و ویژگی های ممتازِ شعر حافظ، آنقدر وافر، ارزشمند و گفتنی است که بیانِ آن، مجالی کامل می طلبد؛ بنابراین، در این مجال اندک، منشورِ رنگارنگ غزلیات حافظ را در یک نگاه ساده و اجمالی در آیینه ی یک دسته بندی چهار بخشی، نظاره گر خواهیم شد.

رحیمی در بیان این چهاربخش گفت: اول اینکه از لحاظ ادبی و هنری،کلامِ حافظ، در اوج است؛ جامی بلورین از مرمرِ شعر که ابهام و ایهام ها نیز، ساختار معناییِ شعرِ حافظ را چندلایه می سازند؛ همچون گلبرگ های غنچه، تودرتو و عطرافشان، به گونه ای که زینت بخشِ دفترِ نسرین و گل، می شود. "شعرِ حافظ در زمانِ آدم اندر باغِ خُلد/  دفترِ نسرین و گل را زینتِ اوراق بود"

او ادامه داد: دوم اینکه از دیدگاه زیباشناختی که بگذریم؛ شعرِ حافظ، آیینه ی تجلی آرزوی آرزومندان است؛ هر کسی، شعرِ حافظ را می خواند، گویا خویشتن را در آیینه ی اشعار وی می بیند و حرفِ دلِ خود را از زبانِ آن رِندِ تیزبینِ نادره گفتار، می شنود.  باورِ ما ایرانی ها و همه ی فارسی زبانان به آیینگی حافظ، پناهگاهی امن است که در تنهایی ها و دلواپسی های بی روزن، آنگاه که خود را گرفتارِ اضطراب و دودلی می بینیم، به دیوانِ رازآمیزِ حافظ، پناه می بریم و چه خوش، با تفأل به شعر او، ندای امید و عشق را به گوشِ جان می شنویم. نیاز به این پناهگاهِ امن، در گیرودار زندگی ماشینیِ امروز، لازم تر و حیاتی تر خودنمایی می کند؛ حالِ دل گفتن و خبرِ دل شنفتن،  می تواند انسانِ آشفته ی امروز را به مدارِ آرامش و شادی برگرداند.

استاندار در بیان سومین بخش از منشور غزلیات حافظ، گفت: شعر حافظ، چشمه ی فیاض معرفت است؛ "شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است / آفرین بر نفس دلکش و لطف سخنش"، تأثیرِ پیوند عمیق حافظ با کلام وحی، در معرفت شناسی و جاودانگی شعرش، مشهود است. "هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ/ از یُمن دعای شب و وِرد سحری بود ".

رحیمی گفت: چهارم اینکه حافظ، هوشیاری دردمند است؛ دردهایی که گویا در دیگر ادوار تاریخی نیز، دردِ مشترکِ ساری و جاری بوده است. شعر حافظ، آیینه ی انعکاس مسائل سیاسی اجتماعی است و یکی از سیاسی ترین شعرهای تاریخِ ادبیات ماست. حافظ بسیار عریان بر جریانات سیاسی زمانِ خود، تاخته و تازیانه ی نقدش، گُرده ی حاکمان، زاهدان و واعظان ریاکار را هدف گرفته است؛ "نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد/ ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد"

او ادامه داد: حافظ گاه با سیاست تمام، از لایه‌های پنهان سیاست سخن می‌راند " ما از برونِ در، شده مغرور صد فریب/ تا خود، درونِ پرده، چه تدبیر می کنند"، در باور حافظ، جامعه ی آرمانی، جامعه ای اخلاق مدار و  به دور از ریاکاری‌ست که خود نیز، برایِ رسیدن به چنین «آرمان شهری» می کوشد.

استاندار فارس با بیان اینکه حافظ، مرد مبارزه با ریا و تزویر است؛ از این روست که آتشِ زهد و ریا را ، هستی سوزِ خرمنِ دین می‌داند، به این بیت شعر "آتش زُهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت/ حافظ این خرقه ی پشمینه، بینداز و برو" اشاره و اضافه کرد: حافظ، خشک مغزی، لقمه شُبهه خوردن، آلودگی، بی دردی، سالوسی و بی عملی عالمان را سخت، نکوهش و ملامت می کند و در عالَمِ نقد، حتی خودش را هم، بی نصیب نمی گذارد و چنین، می سُراید؛ "گفتی از حافظ ما بوی ریا می آید؟/ آفرین بر نَفَست باد که خوش بُردی بوی"،  این خوداتهامی، نیز طعنه ای رندانه است وگرنه حافظ، همه جا از ریا، به شدت، پرهیز کرده و از آن، بیزار است؛ "من و هم صحبتی اهل ریا دورم باد/ از گرانان جهان رَطل گران ما را بسو

رحیمی یادآور شد: افزون بر همه ی این موارد، منشورِ رنگارنگِ شعرِ حافظ، حاملِ کلام و پیام های ارزشمندِ بی شماری است که نشان می دهد حافظ، آشناترین آشنا به گوشه های نهانِ ذهن و ضمیر ماست و از این روست که پرنده ی دل ما در قفسِ تن، برای رسیدن به آنهمه شادی و آزادی که در ذهن و زبان حافظ، جریان دارد بیقراری می کند.

استاندار فارس گفت: حافظ پژوهان، در فراخنای پژوهش های وزین خویش، معترفند که به سادگی، نمی توان پرده از چهره ی این شاعرِ دل ها و دوران ها برداشت و هریک از پژوهندگان و ارادتمندان، به قدرِ فهم و دلبستگی خود، از حافظ، سخن گفته اند. گوته شخصیتِ بزرگ و نامدارآلمانی که یکی از ارکانِ چهارگانه ی ادبیاتِ جهان، به شمار می رود، با شیفتگی و دلبستگی، درباره حافظ، گفته است که "ای حافظ، آرزوی من آن است که فقط مریدی از مریدان تو باشم."

پیام حافظ به جهانیان صبوری بر مصائب است

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: وقتی عنصر زمان را برای گفتن جستجو می‌کنیم، در جستارهایی خاص دنبال مطالبی می‌گردیم تا حال‌مان خوب‌تر شود و روح ما در نورانیتی متعالی غرق شود، و آنگاه می‌توانیم فراموش کنیم غم روزگاران را؛

صابر سهرابی افزود: باورهای دینی را فراموش نخواهیم کرد، اما با جدیت می‌توان گفت که هر چه بگردیم چیزی درخورتر از ادبیات و دنیای زیبای آن نخواهیم یافت تا تسلای دل سودایی ما باشد. در گوشه گوشه ادبیات جریان‌های عمیق ادبی و به دنبال آن نام‌آورانی از گذشته‌ی تاریخی، ما را به خیال‌انگیزی‌هایی ناب و جذاب خواهد برد. در نهایت همه‌ی راه‌ها منتج به یک نتیجه‌اند و آن انسانیت و انسان کامل بودن است.

او ادامه داد: با تحقیقات و پژوهش‌هایی که انجام شده می‌توان حافظ را به عنوان ادیبی دانست که عنصر دانایی و خیال‌انگیزی ادبی را آنچنان به اوج رسانیده که می‌تواند حس خوبی و شادی و شادکامی را القاء کند. این نوع نگاه تا به امروز برای همه‌ی ما ثابت شده و نشان آن کتاب‌های حافظی است که در کنار قرآن و در منازل ما مردمان ایران‌زمین به ویژه فارس است.

سهرابی گفت: از ارتباط‌های خیال‌انگیز مردمان عادی تا محققان و پژوهشگرانی که از گذشته‌ای دور تا به امروز در پژوهش‌های حافظانه شریک بوده‌اند، همه و همه به این امر واقف هستند. دل‌نگرانی‌های مردم از بیماری و شرایط سخت این روزها، طاقت‌فرسا بوده و دل‌گیری به همراه خواهد داشت. به یقین نشاط اجتماعی در مسیر گذران مشکلات برای مردم، حرف اول را می‌زند؛ بهترین نسخه برای آرامش مردم در این زمان، ادبیات است و بس.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس گفت: در خواستگاه ادبیات ایران، حافظ یکی از تاثیرگذارترین است که متجلی‌تر از دیگر بزرگان، برای همه‌ی دوران‌ها کلماتی دارد که در عنصر زمان و مکان نمی‌گنجد و تا به امروز همیشه در زندگی ما مردم، این کلمات جاری و نورانی است.

سهرابی خاطرنشان کرد: اگر زمانه را با بار معنای کلمات پیوند بزنیم و بخواهیم ساده و بدون در نظر گرفتن پرده‌های تودرتوی عرفان کلمات حافظ گفتگو کنیم؛ روشن‌ترین پیام را همانند بیشتر اشعار او می‌توانیم بیابیم، این نور نسخه‌ای شفابخش است برای همین زمانه‌ی سخت .

او گفت: حافظ خوش بودن را در سختی‌ها فخر می‌داند و رنجش خاطر را کفر می‌پندارد؛ رازداری که مهم‌ترین راه نجات است و آن را به عنوان راز سربسته‌ی مهربانی خداوند می‌داند، فقط با نشانه‌هایش متجلی خواهد شد، و کسی که عنصر صبر را نشانه‌ی راه بداند در امتحان سخت الهی پیروز و سربلند خواهد بود. و این خود نشانه‌ی انسان متعالی است.

به گفته این مسئول فرهنگی، زیباترین و مهم‌ترین پیام حافظ به مردمان همه‌ی زمان‌ها و به ویژه این زمان، در تمام جهان شادی و نشاط است که از سر صبوری کردن به مصائب در وجودشان متواتر خواهد شد؛ این پیام نشاط‌آوری و شوق، در جهان رنگ خدامحوری داشته و نشانه‌های کلام خداوندی دارد و انسان را به آینده‌ای روشن امیدوار خواهد کرد. آینده‌ای که خداوند به آن وعده داده است.

سهرابی خاطرنشان کرد: ایران عزیز ما، فارس و شیراز نیز امسال درگیرودار این سختی‌ها و دشواری‌ها قرار داشته و بیشتر برنامه‌های ارزشمند خود را  با شرایطی جدید در پیش رو خواهد داشت. یادروز حافظ امسال هم رنگی دیگر دارد و نشانی از فضای بین‌المللی البته با رویکردهایی تازه‌تر و رنگین‌تر.

او در بیان تفاوت‌های برنامه یادروز حافظ امسال با سالهای دگر، گفت: امسال با توجه به فضای مجازی توانستیم برنامه‌ها را در پنج روز سامان بخشیده و برپایه نشست‌هایی عالی در رسانه‌های تصویری استوار کنیم. برنامه‌های یادروز حافظ بر بستر تصویر استوار شد و سخنران‌ها و میهمانان ویژه با همکاری و هم‌دلی راه را برای مردم علاقمند هموار کردند.

انتهای پیام