شهرام زرنشان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه قطعاً وجود تحریم‌ها در حوادث طبیعی مانند سیل اخیر تأثیرگذار است، اظهار کرد: در مبحث کمک‌های بین‌المللی مفهومی به نام کمک‌های بشردوستانه داریم که این مفهوم در ادبیات حقوق بین‌الملل جا افتاده و در مواقع بروز چنین حوادثی به خصوص حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و… دولت‌ها می‌توانند اقدام به کمک رسانی به آسیب دیدگان کنند. البته در این خصوص تکلیفی برای دولت‌ها نیست ولی این موضوع وجود دارد و به عنوان یک قاعده نرم در حقوق بین‌الملل در حال شکل‌گیری است و با عنوان کمک‌های بشردوستانه انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه کمک‌های بشردوستانه در زمان حوادث یک امر مرسوم و معمولی است، گفت: سازمان هلال احمر ایران هم زمانی که در کشورهای دیگر حادثه‌ای روی داده کمک‌هایی را ارسال کرده و بالعکس، مانند زلزله بم که کمک‌های بین‌المللی به ایران ارسال شد و معمولاً هم دولت‌های آسیب دیده این کمک‌ها را می‌پذیرند چون این موضوع به عنوان حق مردم آسیب دیده تلقی می‌شود.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه خاطرنشان کرد: در وضع تحریم‌ها چه از سوی سازمان ملل، اتحادیه اروپا و یا به صورت یکجانبه اگر کشوری اقدام به اعمال تحریم علیه کشوری دیگر کند معمولاً اعلام می‌شود که مسائل بشردوستانه و انسان‌دوستانه از این تحریم‌ها استثنا هستند، اما واقعیت امر این است که تحریم‌ها در عمل تأثیر خود را بر اینگونه مسائل می‌گذارد و اینکه آمریکا تحریمی را وضع کند و بعد تبصره‌ای بگذارد و بگوید مسائل انسانی استثنا هستند اینگونه نیست.

زرنشان تصریح کرد: وقتی قرار باشد کالایی رد و بدل شده یا پولی منتقل شود این گفته که تحریم‌ها تأثیری بر آن ندارد، حرف اشتباهی است. در همین سیل اخیر شاهد مشکلاتی در خصوص نقل و انتقالات مالی بودیم که صلیب سرخ جهانی و سایر کشورها نمی‌توانستند از طریق نظام بانکی اقدام به ارسال پول نقد برای ایران کنند هر چند کمک‌هایی را به صورت غیرنقدی ارسال کردند که این چند روز هم شاهد ارسال اینگونه کمک‌های آنها بودیم، اما این کمک‌ها فقط به صورت غیرنقدی و محدود بوده و کمک‌های مؤثری که می‌توانست از طریق نقل و انتقال مالی و پولی صورت بگیرد به خاطر ممنوعیت استفاده از دلار، محدود بودن سوئیفت و یا عدم همکاری بانک‌های خارجی با ایران با مشکل مواجه شد و ارسال نشد.

وی افزود: اگر قرار باشد پولی ارسال شود باید از طریق سیستم بانکی ارسال شود، وقتی سیستم بانکی بسته باشد چگونه می‌توان پول بفرستید و معمولاً هم برای اینگونه موارد بانک‌ها خودشان کاری انجام نمی‌دهند مگر اینکه دولت آمریکا رسماً اعلام کند که صلیب سرخ با این حساب و در این چارچوب می‌تواند به هلال احمر این پول را واریز کند که در حادثه اخیر چنین اقدامی را شاهد نبودیم.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه یادآور شد: یک سری از تحریم‌ها از قبل وضع شده مانند اینکه یک سری تجهیزات مثل هلی کوپتر و تجهیزات پیشرفته برای جلوگیری از سیلاب و یا کاوش در آن لازم است که به دلیل تحریم‌ها این وسایل در اختیار دولت ایران قرار نمی‌گیرد و این موضوعات در کلیت کار تأثیر خود را بر روی کمک‌های بشردوستانه می‌گذارد.

زرنشان در رابطه با ادعای آمریکا مبنی بر ضرورت رعایت حقوق بشر، گفت: رعایت حقوق بشر در دولت کنونی آمریکا حرف بیهوده‌ای است، چون آنها هیچ اقدام مؤثری در خصوص سیل اخیر در کشور انجام ندادند تا مسائل انسان دوستانه را بخواهند مستثنی کنند و یا سازوکاری را در اینگونه مواقع طراحی کنند.

وی یادآور شد: در چارچوب حقوق بین‌الملل مسأله حق بر غذا را داریم که یکی از حقوق اساسی بشر است و در برخی از اسناد بین‌المللی هم به آن اشاره شده که نقض این حق، می‌تواند جنایت بین‌المللی تلقی شود. همچنین در اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، در ردیف جرایم بین‌المللی یکی از مصادیق آن نقض حق بر غذاست. یعنی دولت آمریکا یا هر دولت دیگری که به نحوی اقدامی انجام دهد که در مواقع ضروری مانند مواقعی که ارسال کمک‌های بشردوستانه مهم و ضروری است و مانع از دستیابی به این کمک‌ها شود به خصوص در بحث غذا نه تنها نقض مقررات حقوق بشر است بلکه فراتر از آن در این حوزه جنایت بین‌المللی محسوب می‌شود.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه در پایان گفت: خارج از این چارچوب‌های بین‌المللی هم اگر موانعی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه ایجاد شود حتماً نقض مقررات حقوق بشر است. همچنین ما حق بر سلامت و حق حیات داریم که این موارد از اصول مسلم و حقوق بنیادین هستند و هر گونه اقدامی که این موارد را تحت تأثیر قرار دهد می‌تواند جنایت بین‌المللی هم تلقی شود.

انتهای پیام