در همین راستا برخی از مدیران مسئول روزنامه‌ها در گفت‌وگوهایی جداگانه با ایسنا از دغدغه‌ها و چالش‌های سال ۹۷ سخن گفتند و پیشنهاداتشان را برای هموارتر شدن مسیر رسانه‌ها در سال ۹۸ مطرح کردند.
در بدترین شرایط مطبوعات هستیم
محمد سعید احدیان _ مدیر مسئول روزنامه «خراسان» _ در این زمینه معتقد است: سال ۹۷ برای عرصه مطبوعات سال بسیار بدی بود به دلیل اینکه روند طبیعی در باب کاهش جایگاه رسانه‌های مکتوب در فضای رسانه‌ای وجود دارد. البته رسانه‌های مکتوبی که با برنامه‌ریزی به تغییر خودشان متناسب با فضای رسانه اقدام می‌کنند مانند دیگر کشورهای دنیا می‌توانند به حیات خود با قوت ادامه دهند و تأثیرگذاری بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند.
مدیر مسئول روزنامه «خراسان» بر این باور است که مطبوعات در حال حاضر در بدترین شرایط خود هستند؛ البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت کار خوبی که انجام داد این بود که کاغذ را در لیست کالای اساسی قرار داد اما در روند اجرا، تحریم‌های شدید باعث شد کار سخت شود و متأسفانه کسی هم نبود که به طور جدی مشکلات را ببیند و برطرف کند؛ بنابراین ما در بدترین شرایط هستیم. مشخص نیست که در سال ۹۸ برای مطبوعات چه اتفاقی بیفتد و قیمت کاغذ و هزینه زینک به چه حدی برسد. حساب و کتاب اقتصادی در این شرایط قابل برنامه‌ریزی نیست و کسی هم وجود ندارد که مشکلات مربوط به این موضوع را به طور جدی پیگیری و حل کند.
احدیان گفت: آرزوی من این است که یک جایگاه روشن و برنامه‌ریزی دقیق در عرصه مطبوعات وجود داشته باشد. روسیه می‌تواند کاغذ مطبوعات ما را تأمین کند و از طرفی می‌توانیم با روسیه مراودات مالی داشته باشیم اما آنها کاغذ خود را به اروپایی‌ها می‌فروشند. حال باید دید چه کسی می‌تواند این مسائل را با روسیه هماهنگ کند؛ اگر کسی در حوزه بازرگانی با مسؤولان این کشور صحبت می‌کرد، امکان پذیر بود که کاغذ را از روسیه به داخل ایران وارد کنند و دیگر مشکل تحریم هم وجود نداشت؛ البته این کار را یک شرکت خصوصی نمی‌تواند انجام دهد بلکه کار وزارت خارجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
معاونت مطبوعاتی از شرایط بی‌ثباتی خارج شود
محمدعلی پیرعلی _ مدیر مسؤول روزنامه «سیاست روز» _ با بیان اینکه «مطبوعات با مشکلات روبه‌رو هستند و نیاز است معاون مطبوعاتی به صورت تمام‌وقت روی مسائل و مشکلات آنها تمرکز کند»، درباره وضعیت رسانه‌ها در سال ۹۷، اظهار کرد: مخاطبان از ما انتظار دارند که بیشتر روی مسائل و مشکلات مردم تمرکز کنیم؛ بنابراین فرصت ما برای اینکه به مسائل صنفی خود بپردازیم، گرفته خواهد شد. از این جهت مسائل مطبوعات به حاشیه می‌رود البته این موضوع به حق است زیرا وظیفه رسانه‌ها و مطبوعات این است که پیگیری‌کننده مسائل و معضلات پیش روی مردم باشند اما مسائل مردم عاملی شده که مشکلات مطبوعات کمتر دیده شود.
او ادامه داد: امید داریم که سال آینده با توجه به بی‌ثباتی نسبی در معاونت مطبوعاتی، شرایط خوبی را شاهد باشیم و معاون مطبوعاتی به صورت دقیق‌تر، جدی‌تر و با تدبیر بیشتری به معضلات و مشکلات ما نگاه کند و تا آنجا که در توان آن‌هاست، مشکلات را مرتفع کنند؛ البته ما در این شرایط اقتصادی هم نمی‌توانیم توقع بالایی داشته باشیم و باید سطح انتظارات خود را متناسب با شرایط کنونی کنترل کنیم. معتقدم اگر معاونت مطبوعاتی از شرایط بی‌ثباتی خارج شود، می‌توانیم امید داشته باشیم که با تدبیر، مشکلات برای سال آینده به حداقل برسد.
پیرعلی گفت: مشکل کاغذ را به صورت جدی داشتیم که قابل حل است و معاونت مطبوعاتی می‌تواند با تعاملی که با مطبوعات برقرار می‌کند و با مدیریت جدی، این مشکلات را به حداقل برساند. همچنین اگر سو استفاده‌ای از کاغذ هم وجود دارد با مدیریت می‌توان آن را مرتفع کرد تا مطبوعاتی که به شکل کاغذی منتشر می‌شوند در سال آینده به بقا و حیات خود ادامه دهند.
هرچه بیشتر فریاد می‌زنیم کمتر شنیده می‌شود
مهدی رحمانیان _ مدیر مسؤول روزنامه «شرق» _ با اعتقاد بر اینکه اگر صنف رسانه هم‌اندیشی و هم‌رأیی داشته باشند، می‌توانند از معضلات عرصه مطبوعات گذر کنند، گفت: شروع سال ۹۷ با جهش ارزی همراه بود که باعث جهش قیمت در اقلام مورد استفاده رسانه‌ها مانند زینک، مرکب و کاغذ شد. این امر باعث شد که ناگهان قیمت تولیدات افزایش پیدا کند اما قیمت رسانه‌ها ثابت بود، در نتیجه با افزایش هزینه و با کاهش درآمد روبه‌رو شدیم. همچنین میزان آگهی‌ها کاهش پیدا کرد و یارانه‌ها به صورت ناعادلانه تقسیم شد.
او ادامه داد: روزنامه‌هایی که با تیراژ بالا یا پایین منتشر می‌شدند و روزنامه‌هایی که منتشر نمی‌شدند، تا حدی یکسان یارانه گرفتند. بنابراین این شرایط باعث شد که مطبوعات سال بدی را به پایان ببرند. فکر می‌کنم که هیچ جامعه‌ای در هیچ شرایطی به بن بست نمی‌خورد و قطعاً راه‌های دیگری وجود دارد که باید آن را پیدا کرد البته اگر راهی نیست باید آن را ساخت. البته کار یک نفر نیست و صنف رسانه باید به میدان بیاید تا دردها و مشکلات این عرصه را شناسایی کند.
مدیر مسؤول روزنامه «شرق» بیان کرد: همچنین اگر متولیان امر نمی‌توانند کاری کنند حداقل سر راه صنف رسانه نباشند. من با تمام احترامی که برای وزیر ارشاد قائلم به نظرم بین تعطیل شدن این وزارتخانه و وجود وزارت ارشاد تفاوت ماهوی وجود ندارد. چه بسا اگر تعطیل شود بخشی از هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند چون انگار مسائلی که در عرصه رسانه‌ها اتفاق می‌افتد خارج از عهده مسئولیت وزارت ارشاد است و رسیدگی صورت نمی‌گیرد. هر چه بیشتر فریاد می‌زنیم کمتر شنیده می‌شود.
رحمانیان گفت: البته بخشی از مسائل با دولت گره خورده است و باید برای آن هم چاره‌ای اندیشید. بحث ارز برای واردات کاغذ مهم است البته حل این مسائل ساده است و می‌توانند آمار در بیاورند که چه تعداد روزنامه و مجله منتشر می‌شود و چقدر کاغذ نیاز دارند، سپس آن را توزیع عادلانه کنند.
مجبور شدیم پاره تنمان را قربانی کنیم!
رضا خدادادی _ سردبیر روزنامه «گُل» _ با بیان اینکه «رسانه‌ها با مشکلات زیادی دست به گریبان هستند و مبتلا به آن اکثر رسانه‌ها هستند»، تاکید کرد: در حال حاضر چشم‌انداز خوبی را برای آینده رسانه‌های مکتوب نمی‌بینم. اگر در یکی دو سال آینده با این فرمان جلو بروند محکوم به نابودی هستند. تعداد نسخه‌هایی که از روزنامه‌ها منتشر می‌شود، انگشت شمار است و بسیاری از آنها برای حفظ امتیاز خود مانده‌اند. همچنین بسیاری از روزنامه‌های بزرگ که برای خود جایگاهی دارند و می‌توانند روی پای خود بایستند هم با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
او ادامه داد: مشکلات مهم این حوزه مربوط به مساله کاغذ است. تهیه کاغذ در بین رسانه‌های مکتوب هم کار دشواری شده و از یک سال پیش چند برابر شده است. برخی تصور می‌کنند که عمر رسانه‌های مکتوب به پایان رسیده است اما رسانه‌های مکتوب بزرگ دنیا هنوز هم با تیراژهای چند میلیونی در کشورهای پیشرفته منتشر می‌شوند. این اتفاقات و گرانی‌ها تنها نکته مثبتی که برای رسانه‌ها داشته این است که خود را از پیله‌ی پایبندی صرف به کاغذ خارج کنند و بسیاری مانند روزنامه ما (گُل) به سراغ فضای مجازی بروند. همچنین بخشی از تمرکز خود را با توجه به سلیقه مخاطب به سمت فضای مجازی بردیم چون گرایش مخاطب به این سمت است.
مطبوعات سال بعد از نفس می‌افتند!
همچنین حسین عبداللهی _ مدیرمسئول روزنامه «آرمان امروز» _ درباره آینده مطبوعات در سال ۹۸ گفت: آنچه برای آینده مطبوعات پیش بینی می‌کنیم با این علائم، آینده تیره و تار و از نفس افتاده است؛ مگر اینکه با شناسایی مشکلات و رفع آنها اقدامی انجام دهند. سال ۹۷ به دلیل مشکلات اقتصادی که وجود داشت و گریبان روزنامه‌های مکتوب را گرفت، روزنامه‌ها به جایی رسیدند که در ماه‌های پایانی سال به حالت اغما رفتند. مشکلات اقتصادی چند برابر شده و افزایش قیمت‌ها و نبود کاغذ مشاهده شد.
او با بیان اینکه «متأسفانه ضرورت مقابله با مشکلات را در نظر نگرفته‌ایم»، تاکید کرد: وقتی شرایط اقتصادی نامناسب می‌شود، اولویت‌بندی شکل می‌گیرد؛ بنابراین اولویت‌ها باعث می‌شود که سبد رسانه‌ای در اولویت قرار نگیرد؛ در حالی که رسانه در اطلاع‌رسانی و تحلیل، حکم اکسیژن را دارد. مساله اقتصادی مطبوعات میسر نشد تا جایی که بسیاری از روزنامه‌ها مجبور شدند تعداد صفحات خود را کاهش دهند. در واقع روزنامه‌هایی که انتشار سراسری دارند، انگشت شمار هستند اما لیست مجوزهای وزارت ارشاد حدود ۳۰۰ روزنامه است که نمی‌دانم کجا منتشر می‌شوند چون چاپخانه‌ای نداریم که این تعداد را منتشر کند.
عبدالهی خاطرنشان کرد: بی‌تفاوتی مسئولان نسبت به مسائل مطبوعات باعث شده مطبوعات در حالتی قرار بگیرند که امیدی به آینده آنها وجود ندارد و برای مشکل هم هیچ استراتژی وجود ندارند. وزارت ارشاد در عرصه مطبوعات مسئول است اما اقدام مؤثری انجام نداده و مسئولان رسانه ناراضی‌اند؛ البته فقط وزارت ارشاد در این راستا مسئولیت ندارد. همچنین جلساتی با دولتی‌ها برگزار شده و نامه به رئیس جمهور داده‌اند تا مشکل حل شود.
عبداللهی گفت: قیمت جوهر، زینک و کاغذ به شکلی است که روزنامه‌ای نمی‌تواند ادامه دهد. دولت باید قواعد اصلی درباره رسانه مکتوب را روشن کند و رسانه‌ها به مدیریت راهبردی نیاز دارند اما هنوز معاون مطبوعاتی نداریم؛ بنابراین لازم است برای انتخاب آن زود اقدام شود. اگر به این مساله که رسانه وسیله‌ای برای آگاهی‌بخشی و پیشرفت و تعالی کشور است و در دهکده جهانی حرف اول را می‌زند، اعتقاد داشته باشیم باید بپرسیم که می‌خواهیم رسانه سرپا باشد یا نه؟ سرپا ماندن رسانه مستلزم این است که دولت استراتژی رسانه‌ای داشته باشد. رسانه‌هایی که برای دولت است هزینه زیادی صرف می‌کنند اما اثرگذاری کمی دارند. زمانی که مطبوعات خودمان فعالیت نکنند و توانایی کمی داشته باشند مردم به دنبال تحلیل‌هایی می‌روند که مانند رسانه‌های داخلی دلسوزانه نیست.
در سال جدید از جناح‌بازی دست برداریم
بهروز بهزادی _ روزنامه‌نگار پیشکسوت و رئیس شورای سردبیری روزنامه «اعتماد» _ نیز گران شدن کاغذ را مهمترین اتفاق رسانه‌ای در سال ۹۷ دانست و آرزو کرد که در سال جدید افرادی مسئولیت‌های دولتی را در این حوزه برعهده بگیرند که دانش و تخصص کافی داشته باشند.
او با تاکید بر اینکه گران شدن کاغذ در کیفیت و کمیت روزنامه‌ها تأثیرگذار بود، ادامه داد: در حالی که در دنیای امروز و در تمام دنیا کاملاً عادی است که روزنامه‌ای به صورت رنگی منتشر شود، در کشور ما بهترین روزنامه‌های ما مجبور شده‌اند به صورت سیاه و سفید منتشر شوند و برخی هم تعداد صفحاتشان را کاهش بدهند.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت خاطرنشان کرد: امروز به جایی رسیده‌ایم که فردی که هنوز معاون مطبوعاتی نشده و فقط سرپرستی این معاونت را برعهده گرفته است، می‌گوید به رسانه‌ها گفتم کاغذشان را کم کنند! شاید بزرگترین اتفاقی که در حوزه رسانه افتاده، این است که افرادی نابلد در بخش مدیریتی این حوزه قرار گرفته‌اند و اصلاً نمی‌دانند خصلت رسانه چیست و چه کارکردهایی دارد. به نظرم برخی از کسانی که امروز در این حوزه مشغول به کار هستند یا باید شغل دیگری انتخاب کنند یا اینکه دوره‌های آموزشی پشت سر بگذارند و یاد بگیرند رسانه چیست، چطور می‌توان با مردم ارتباط درست برقرار کرد و چگونه باید رسانه‌های کشور را توسعه داد.
بهزادی همچنین درباره آرزوی خود در سال ۹۸، اظهار کرد: آرزویم این است که هر کسی با توجه به تحصیلات و توانی که دارد در جای خودش باشد و آقایان از فامیل‌بازی، دوست‌بازی و جناح‌بازی دست بردارند.
انتهای پیام
نظرات