به گزارش ایسنا، ثبت جهانی "آلبوم‌خانه" کاخ گلستان، کار روی لایه‌های باستانی بم، ثبت‌جهانی بخشی از محوطه‌ی گسترده خلیج‌فارس، حفاری "سنگر غربی ارگ بم" با هدف کشف بندری باستانی، و حتی پژوهش و بررسی روی مجموعه کاخ گلستان در دربار قاجار فقط بخش بسیار کوچکی از خواسته‌ها و آرزوهای شهریار عدل‌ بودند، آن‌هایی که او آرزو داشت در کنار دیگر پژوهش‌هایش در صورت امکان سامان‌دهی کند.

شهریار عدل، صبح روز ۳۱ خرداد ۱۳۹۴، در سن ۷۲ سالگی در فرانسه درگذشت و یک هفته بعد، در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد و در کنار همه یادواره‌هایی که برایش برگزار کردند، سید محمد بهشتی، مهدی حجت و حتی برخی همکاران خارجی او در روز تشییع پیکرش از اهالی این حوزه  یک خواسته داشتند؛ «همه کسانی که فکر می‌کنند بدهکارِ شهریار عدل هستند و دِینی از او به گردن دارند، باید برای تکمیل پروژه‌های عدل کمک کنند و برای تداوم حیاتِ علمی شهریار و آنچه او به آنها عشق می‌ورزید تلاش کنند.»

«همه کسانی که فکر می‌کنند بدهکارِ شهریار عدل هستند و دِینی از او به گردن دارند، باید برای تکمیل پروژه‌های عدل کمک کنند و برای تداوم حیاتِ علمی شهریار و آنچه او به آنها عشق می‌ورزید تلاش کنند.»نوک پیکان این خواسته در وهله اول متوجه متولیان میراث فرهنگی - از معاونت میراث تا پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و ایکوموس ایران - بود. در همان روزها ایکوموس ایران «مهناز گرجی» را به عنوان جانشین مرحوم پروفسور شهریار عدل انتخاب کرد.

اما سازمان میراث فرهنگی و مسئولانش که در زمان تشییع او ساعت‌ها حرف برای گفتن داشتند، در طول دو سال گذشته که از درگذشت وی می‌گذرد، چه کردند؟ از برگزار نشدن حتی یک مراسم کوچک در حد یادبود برای او در ۳۱ خرداد امسال از سوی میراث‌فرهنگی که بگذریم، دو نفر از مسئولان این سازمان به این پرسش ایسنا پاسخ می‌دهند.

درخواست انتقال مطالعات و پژوهش‌های "عدل" از فرانسه به ایران

حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این‌باره به ایسنا می‌گوید: از جمله پروژه‌های علمی و مطالعاتی که شهریار عدل در زمان حیاتش در دست انجام داشت، مطالعه بر روی «لایه‌های باستانی بم» بود که پس از فوت او، امروز توسط یک گروه دیگر در دست مطالعه و بررسی است.

امیدواریم بتوانیم اسناد و مدارکی را که در حال حاضر نزد همسر «عدل» در پاریس است به زودی جمع‌آوری و به عنوان یک گنجینه مطالعاتی بسیار ارزنده منتشر کنیم. چوبک در ادامه با بیان این که مرحوم "عدل" قبل از انقلاب پروژه‌ی مطالعاتی «ری باستان» را در دست کار داشت، ادامه می‌دهد: از او خواسته بودیم تا این پروژه را بار دیگر احیاء کند، چون ری یکی از محوطه‌هایی است که به واسطه قرار گرفتن شهر در آن، در معرض تهدید قرار گرفته و دخل و تصرف‌های زیادی روی آن شده است، اما متاسفانه این کار نیز انجام نشد. با این وجود امیدواریم بتوانیم با حضور کسی که رابطه نزدیکی از نظر کاری با وی داشته باشد، دوباره آن را آغاز کنیم.

رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی به اسناد، مدارک و مطالعاتی شهریار عدل در فرانسه - محل زندگی وی - نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: امیدواریم بتوانیم اسناد و مدارکی که در حال حاضر نزد همسر او در پاریس است را به‌زودی جمع آوری و به عنوان یک گنجینه مطالعاتی بسیار ارزنده منتشر کنیم. آن‌ها متعلق به سراسر ایرانِ فرهنگی هستند که باید با سپردن کار به یک شخص دارای صلاحیت، متولی پیدا کند و بتوانیم روی آن کار کنیم.

وی به صحبت‌هایی که در این زمینه با خانواده «عدل» انجام شده اشاره و بیان می‌کند: آن‌ها باید در این زمینه تصمیم بگیرند، پس از درگذشت وی، به واسطه نداشتن شرایط روحی مناسب این قضیه دیگر پیگیری نشد، اما امیدواریم که امروز بتوانند در این رابطه تصمیم بگیرند تا این مطالعات و مدارک توسط افراد دارای صلاحیت جمع‌آوری، بررسی و منتشر شوند.

وی همچنین درباره وضعیت خانه شهریار عدل، اظهار می‌کند: مایل هستیم که خانه را خریداری و با عنوان مرکز فرهنگی ثبت کنیم. حتی در گفت‌وگو با برادر وی، او نسبت به این کار متمایل بود، در حال حاضر امیدواریم اداره کل میراث فرهنگی استان در این زمینه پیش قدم شود.

مایل هستیم خانه «عدل» را خریداری و به عنوان مرکز فرهنگی ثبت کنیم.  برادر او نیز نسبت به این کار متمایل بود؛ امیدواریم اداره‌کل میراث فرهنگی استان در این زمینه پیش قدم شودواگذاری پروژه‌های نیمه‌تمام «عدل» به افراد با صلاحیت

سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا می‌گوید: پروژه‌های نیمه‌ تمامی از پژوهش‌ها و اقدامات مختلفی که شهریار عدل تا امروز انجام داده وجود دارند که باید به سرانجام برسند.

او با اشاره به اعلام آمادگی پژوهشگاه میراث فرهنگی از زمان درگذشت عدل، به خانواده، شاگردان و نزدیکان او که به آرای وی نزدیک بودند، گفت: به آن‌ها اعلام کردیم در صورت تمایل، پروژه‌های نیمه‌تمام او را در دست بگیرند، اما هنوز از طرف آنها اتفاقی نیفتاده است. ما در پژوهشگاه میراث فرهنگی آماده پشتیبانی از این پروژه‌ها هستیم. معتقدیم کسانی باید آغازگر این قضیه باشند که به او نزدیکی بیشتری داشته‌اند و در جریان کارهای پژوهشی او بوده‌اند، تا بتوانیم به درستی مسیر را همان طور که مرحوم عدل تعقیب می‌کرد، ادامه دهیم.

او اضافه می‌کند: شهریار عدل خدمات ارزنده‌ای به میراث فرهنگی داشته است، به حق است تا هر کس آنچه را که در توان دارد برای زنده نگه داشتن نام و یاد او و به سرانجام رساندن پروژه‌های نیمه تمامش انجام دهد.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همچنین درباره اسناد و مدارک موجود از شهریار عدل در منزلش در پاریس می‌گوید: اگر خانواده‌ی وی اجازه دهند، ما نیز کاملا آماده‌ایم تا اسناد و مدارک مطالعات و تحقیقات او را به ایران منتقل و روی آن‌ها کار کنیم.

افراد دارای صلاحیت که همکار شهریار عدل بوده‌اند یاتحقیقات‌شان هم‌راستا با عملکرد اوست،  اگراعلام امادگی کنند پروژه‌های نیمه تمام عدل را به ان‌ها می‌سپاریم، تا بتوانیم نام و یاد او را زنده نگه داریوی می‌افزاید: آنچه به لحاظ اطلاعات علمی مربوط به شهریار عدل است، به خصوص اسناد و تحقیقات او در پاریس، بسیار راحت در دسترس‌اند، به ویژه برای کسانی که قصد انجام کارهای پژوهشی دارند.

«بهشتی» همچنین درباره‌ی آخرین وضعیت خانه شهریار عدل در خیابان سمیه بیان می‌کند: قصد داشتیم تا منزل مسکونی او در تهران را به یک موزه یا بنیاد پژوهشی که موزه نیز جزوی از آن باشد، تبدیل کنیم. برادر وی نیز به این کار ابراز علاقه کرد، حتی در صحبتی که با سازمان زیباسازی داشتیم نیز آنها مصوب کردند که این کار انجام شود.

او با بیان این که یک مساله در این زمینه وجود دارد، اضافه می‌کند: چون فرزند او به عنوان وارث هنوز به سن قانونی نرسیده و در حال حاضر دارایی‌هایش در اختیار اداره سرپرستی است، بنابراین تا زمانی که او به سن قانونی برای تصمیم‌گیری در این زمینه نرسد، نمی‌توان کاری انجام داد.

کاربری خانه شهریار عدل و ورثه کار را عقب انداخت

عیسی علیزاده، رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران، نیز که پس از درگذشت شهریار عدل یکی از پایه‌های تبدیل خانه این باستان‌شناس وپژوهشگر به بنیادی فرهنگی بود، به ایسنا می‌گوید: هر چند صحبت‌هایی شد تا سازمان زیباسازی در این زمینه وارد شود، اما به دو دلیل با مالکان خانه شهریار عدل به نتیجه نرسیدیم.

او نخستین بحث را ورثه می‌داند و ادامه می‌دهد: برای تملک خانه باید همه ورثه رضایت می‌دادند، از سوی دیگر کاربری مشخص نبود و در این زمینه نیز باید به نتیجه می‌رسیدیم، اما چون نتیجه‌ای به دست نیامد و در اعتبار در این مدت به پایان رسید، دیگر امکان پیگیری نداشتیم.

وی می‌افزاید: اما اگر مالکان تمایل داشته باشند و اقدام کنند، می‌توانیم برای دومین بار وارد این قضیه شویم.

به گزارش ایسنا، از زمان در گذشت «شهریار عدل» یعنی در طول دو سال گذشته، حرف‌های زیادی در وصف هر چه که او در طول عمر کاری‌اش برای تاریخ و فرهنگ ایران انجام داد به زبان آمد، اما به قول سید محمد بهشتی آیا هیچ فکر کردیم که «میراث او (شهریار عدل) برای ما چیست؟»

«شهریار عدل» فقط باستان‌شناس یا پژوهشگر تاریخ نبود، «میراث فرهنگی» عشق و زندگی او بود و حالا دو سال بعد از رفتنش، در این میان درس‌ها و برنامه‌های ناتمامی که از او به یادگار مانده، پیگیریِ تلاش‌ها و به ثمر رساندن مطالعات او از سوی اهالی میراث فرهنگی بیشتر به یک وظیفه می‌ماند، وظیفه‌ای بزرگ که همه به آن واقف شده‌اند.

[گزارش از: سمیه ایمانیان]

انتهای پیام