در جهان عرب، اسلام شیعی همیشه با برتری سنی‌ها مهار شده است...

مجموعه کتاب‌های «جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان»، برگرفته از اسناد مطبوعاتی و بریده‌ جراید خارجی موجود در مرکز ملی اسناد دفاع‌مقدس است که پیشینه جمع‌آوری آن به روزهای آغازین بحران و تشکیل دفتر تبلیغات جبهه و جنگ بازمی‌گردد.

سرویس «فرهنگ حماسه» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) نیز با بهر‌ه‌گیری از این منبع تاریخی، گریزی به وقایع قبل از آغاز جنگ تحمیلی و بعد از آن دارد.

جنگ؛ احیای کینه میان فرقه‌های مسلمان

زبان اصلی:انگلیسی. شماره:000487

منبع:آبزرور/ پاتریک سیل

1359/7/13-1980-10-5

مترجم:عمادالدین قاسمی پناه

منبع خبر

یکی از خطرناکترین و طولانی‌ترین پیامدهای شوم جنگ خلیج فارس که خصومت میان مسلمانان را شدت می‌بخشد، قرار گرفتن شیعه‌ها در برابر سنی‌ها در منطقه است.این تناقض تلخی است که حزب بعث با وجودی که در خاورمیانه هر سازماندهی را برای حل اختلافات فرقه‌ای به عمل آورده است، اکنون باید این اختلافات را در جنگی که به وسیله رهبر حزب بعث - صدام حسین - به راه افتاده، احیا کند. باید از سوی صدام پذیرفته شود که او دقیقا از ترس براندازی مذهبی وارد این جنگ شده است. هدف اولیه جنگ صدام محافظت حکومتش در برابر تحریکات شدید آیت‌الله خمینی است.

بیش از نیمی از جمعیت عراق شیعیانی هستند که عمدتا در جنوب کشور و مقدس‌ترین شهرهای شیعی عراق، یعنی نجف و کربلا مقیم هستند.

حکام غیرمذهبی عراق می‌ترسند که اگر یک رژیم شیعی قدرتمند در تهران مستقر شود، روزی دست به الحاق مرقدهای شیعی نجف و کربلا به خاک ایران بزند، 1 همانگونه که اسراییل بیت‌المقدس را ضمیمه خاک خود کرده است.

این ترس‌ها سبعیت صدام را در اخراج 50 هزار ایرانی‌الاصل عراقی در سال گذشته و اعدام امام محمدباقر صدرو خواهرش بنت‌الهدی در تابستان گذشته معلوم می‌کند.

امام صدر نه تنها برجسته‌ترین رهبر شیعی عراق، بلکه مؤلف دو کتاب پرنفوذ و خطرناک " فلسفهی‌ما" و " اقتصاد ما" بود که اصل و اساس حکومت اسلامی را تشریح کرده است.

صدام در خلال سال‌های حضور در قدرت در پی اتحاد جمعیت ناهمگون عراق، متشکل از شیعه‌ها، سنی‌ها و کردها بوده است تا ابتدا به کشور وفادار باشند نه به اجتماعاتشان. چند عملیات نظامی جاری حاکی است که او موفقیت‌هایی داشته است؛ هموطنان شیعه‌اش وفاداری خود را ثابت کردند، یا حداقل فرار نکردند.

همچنین عرب‌های استان خوزستان که تحت‌الحمایه او به حساب می‌آمدند، آشکارا از مشاهده او به عنوان یک رهاییبخش ناکام ماندند. در عوض آنها پیش از پیشروی عراق، از منطقه گریختند.

در هر دو طرف ظاهرا ملی‌گرایی پیروز شده است. برای عراقی‌ها، این جنگ اعراب در مقابل فارسه‌است و برای ایرانیان از جمله ایرانیان عرب این جنگ بیشتر موضوع قرارگرفتن خدا در برابر شیطان است؛ به این معنا که وفاداری آنان تنها به ایران نیست بلکه به مشعل اسلام شیعی است.

مسأله صدام این است که ملی‌گرایی عراقی که احساس نسبتا جدیدی است، احتمال دارد زیر فشار یک بن‌بست مفتضحانه که در حال حاضر محتمل‌ترین نتیجه جنگ است، خرد شود. به ویژه آن که از شیعیان عراق نمی‌توان انتظار داشت بدون دلخوری علیه هم مذهبان خود به سوی مرگ بروند. احتمالا نگرانی از همین نکته است که تصمیم حیرت‌انگیز صدام را مبنی بر عدم ادامه حملاتش در خوزستان توجیه می‌کند.

در جهان عرب، اسلام شیعی همیشه با برتری سنی‌ها مهار شده است. این شکاف میان سنی و شیعه به خلع امام علی ع از خلافت در قرن هفتم میلادی و کشتن امام حسینع - پسر حضرت علی ع - برمی‌گردد.

" شهادت" امام حسین ع حسی از بی‌عدالتی در دنیا و تمایل به مرگ را در ذهن و روان شیعیان حک کرد.

آیت‌الله خمینی با این احساسات دفاع از سرزمین مادری را بسیج کرده است. او هفته پیش به نیروهای مسلح ایرانی گفت:" برای شما مژده‌ای دارم چه بکشید، چه کشته شوید، به بهشت می‌روید."

در دوران جدید نیز اسلام شیعی برای اعراب به معنای محرومیت اجتماعی و اقتصادی همچنین جزو اقلیت مذهبی بودن است. در جنوب لبنان، استان شرقی عربستان سعودی، بحرین و خود عراق، شیعه بودن مساوی با محرومیت از حضور در دستگاه حاکمه بوده است و این زمینه رشد رادیکالیسم است.

ظهور آیت‌الله خمینی به این رادیکالیسم مرکزیت داده است.2 اسلام شیعی، همراه با برادر خونی خود، بنیادگرایی سنی، وسیل‌های برای نارضایتی شده که برای بی‌ثبات کردن بسیاری از رژیم‌های عرب کافی است.

این ابزار پیش از جنگ خلیج فارس به کار افتاده بود و اکنون قدرت بیشتری یافته است.

***************

پاورقی:1 در طول گذشت 14 قرن از ساخته شدن مرقدهای شریف نجف و کربلا، هیچ کس از شیعیان ایرانی چنین طرحی را طرح نکرده است، در ثانی اسراییل، سرزمینی در منطقه خاورمیانه نداشته که بخواهد بیت‌المقدس را ضمیمه آن کند!

پاورقی2: امام خمینی که واقعیت‌های دین اسلام را برای نسل حاضر تبیین کردند خودبخود با استقبال مسلمانان جهان روبرو شد و اتحاد مسلمانان را بدنبال داشت.

جنبه‌های ظلم‌ستیزی و عدالت‌خواهی امام با به خطر انداختن منافع قدرت‌ها آنان را واداربه ارائه این تحلیل‌ها نسبت به او می‌کرد.

انتهای پیام