محمد درويش ـ كارشناس محيط زيست ـ‌ گفت: كوير‌ها نه‌تنها زائده‌اي پست نيستند، بلكه ارزشمندند و ساخت اكوكمپ كويري متين‌آباد اين موضوع را ثابت كرد. به گزارش خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در بخش دوم كارگاه مشورتي نقش اكوكمپ‌هاي گردشگري در توسعه‌ي پايدار اكوتوريسم كه در نخستين اكوكمپ كويري ايران در متين‌آباد برگزار شد، پيش از آن‌كه به موضوع كاركرد‌هاي زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي اكوكمپ‌هاي كويري پرداخته شود، سعيداعظم واقفي يكي از متوليان اكوكمپ متين‌آباد است، فرآيند ساخت نخستين اكوكمپ كويري ايران را تشريح كرد. او گفت: در طراحي اين محصول جديد، به ذائقه و نياز گردشگران خيلي اهميت داده شد و در اجراي آن، آميزه‌هاي فرهنگي خيلي مهم بود. پيش از اجراي اين طرح نيز با افرادي كه تجربه‌هايي در اين زمينه داشتند، مشورت و مدل‌هاي خارجي‌ را به‌عنوان الگو بررسي كرديم. وي ادامه داد: ما حتا به اين موضوع فكر كرديم كه اگر گردشگر خارجي نداشته‌ باشيم، چه نوع گردشگر داخلي را بپذيريم. گاهي شده كه اتوبوس گردشگران آمده است، ولي به آن‌ها اجازه نداديم داخل شوند، چون مي‌دانستيم آن‌ها چه نوع گردشگري هستند. واقفي در ادامه با بيان اين‌كه در حال ترجمه‌ي كتابي با عنوان «چگونه اكوكمپ‌ها را بسازيم» اظهار كرد: شايد 60 درصد اين كتاب بر مطالعات اوليه‌ي جامعه‌ي محلي تأكيد دارد. او ضمن آن‌كه از كارشناسان و فعالان اكوتوريستي حاضر در اين كارگاه خواست تا با هدف توسعه‌ي پايدار اين اكوكمپ‌، پيشنهاد‌هايي را براي ادامه‌ي طرح بدهند، به تشريح پروژه‌هايي كه در نظر دارند، پرداخت و گفت: مي‌خواهيم در اين سايت، حمامي سنتي را بسازيم، آنچه را كه ترك‌ها از ما ربودند و در اروپا به نام خود زدند. همچنين قصد داريم، موزه‌اي را شامل ابزار‌هاي قديمي كشاورزي منطقه ايجاد كنيم. واقفي درباره‌ي تأثير اين اكوكمپ بر جامعه‌ي محلي، اظهار كرد: در ساخت اين اكوكمپ، 35 تا 36 نفر نقش داشتند و حالا در نظر داريم، آن‌ها محصولات كشاورزي خود را به ما عرضه كنند؛ ولي تلاش مي‌كنيم ‌آن‌ها را راضي كنيم كه در پرورش محصولات خود، كمتر از سم و كود شيميايي استفاده كنند، كاري كه ما در مزرعه‌ي ارگانيك خود انجام مي‌دهيم. افسانه احساني ـ مدرس و فعال اكوتوريسم ـ در ادامه‌ي اين سخنان درباره‌ي پيشنهادي كه براي احياي صنايع اين منطقه توسط اكوكمپ‌ متين‌آباد مطرح شده بود، اظهار كرد: متأسفانه در تمام محافل از جمله سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، مسؤولان مي‌گويند تا چندماه ديگر، اين صنايع دستي احيا مي‌شوند؛ اما امكان ندارد صنايع دستي بومي در مدت زمان كوتاهي راه بيافتد. وقتي گفته مي‌شود روي صنايع دستي كار شود، يعني بايد پروژه‌يي باشد. وي افزود: اگر مسؤولان حاضر پيش از تعريف پروژه براي بازارچه‌ي فروش، طرحي را براي كاربردي كردن محصولات داشته باشند، خيلي بهتر است. اگر اين منطقه روي صنايع دستي بومي كار كند، شايد مناطق ديگري مانند چهارمحال و بختياري كه بسياري از آثار آن در حال نابودي است، از اين اكوكمپ براي احيا الگو بپذيرند. نيما آذري ـ فعال اكوترويسم ‌ـ نيز براي توسعه‌ي پايدار اين منطقه، استفاده از ظرفيت حيات شب و تورهاي تماشاي پرندگان را پيشنهاد كرد. اما محمد درويش ـ كارشناس محيط زيست‌ ـ با اشاره به موقعيت اين اكوكمپ، اظهار كرد: حضور تپه‌هاي ماسه‌يي در نزديكي اين سكونتگاه، يك تهديد است. اگر در اين منطقه اراضي كشاورزي ايجاد شود، ارزش مالي آن پايين مي‌آيد، ولي وقتي كمپ كويري ساخته مي‌شود تا گردشگران هم‌زمان از تمام زيبايي‌هاي آن لذت ببرند، اين تپه‌هاي ماسه‌يي مزيت مي‌شود كه اين جانمايي درست اتفاق افتاده است، چراكه توزيع نامناسب مكاني و زماني در گردشگري يكي از مشكلاتي است كه ما با آن مواجهيم. او ادامه داد: لازم نيست براي ايجاد جذابيت بيشتر در اين اكوكمپ، حتما لوناپارك ساخته شود، مي‌توان جذابيت‌هاي طبيعي را تقويت كرد. اين كارشناس محيط زيست در ادامه بيان كرد: چين يكي از مقاصد كويري گردشگران دنياست. آن‌ها براي استفاده‌ي بيشتري از اين منابع، كارگاه‌هاي سفالي را ايجاد كرده‌اند كه گردشگران با استفاده از ماسه‌هاي اين كوير، محصولاتي را براي خود درست مي‌كنند. در اكوكمپ متين‌آباد نيز مي‌توان اين كار را انجام داد. وي ادامه داد: در منجيل درخت‌هايي وجود دارند كه شكل‌ آن‌ها كج شده و يك نوع چالش و تهديد را به‌وجود آورده است؛ ولي برخي اين چالش را به فرصت تبديل كردند و توربين‌هاي بادي را در اين منطقه كار گذاشتند. اكنون اين بيابان‌ها نيز چالش هستند، ولي مي‌توان آن‌ها را به جريان مثبت تبديل كرد. در ادامه‌ي اين نشست، ملكي‌ به‌عنوان مدير يكي از خانه‌هاي محلي در استان گيلان، گفت: اكنون دغدغه‌ي ما اين است كه با گردشگراني كه آداب سفر را رعايت نمي‌كنند و جنگل‌هاي شمال را با زباله پر كرده‌اند، چه كار كنيم، آيا مي‌توان آن‌ها را راه نداد؟ وي افزود: ‌از تهران تا شمال كشور، 500 متر پيدا نمي‌كنيد كه در آن، زباله نريخته باشد. بايد براي فرهنگ‌سازي گردشگران فكري كرد. فروغ وهاب‌زاده ـ‌ مدير يكي ديگر از خانه‌هاي محلي در استان گلستان ـ نيز در اين‌باره پيشنهاد كرد: بايد اين افراد را به رعايت كدهاي اخلاقي مقيد كنيم. ما پيش از ورود گردشگران به خانه‌ي محلي، آن‌ها را فيلترينگ مي‌كنيم. سعيداعظم واقفي هم تأكيد كرد: به آگاهي رساندن مسافران پيش از سفر و حتا در مقصد اهميت دارد. به گزارش ايسنا، در ادامه‌ي اين كارگاه به موضوع كاركرد‌هاي زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي اكوكمپ‌هات پرداخته شد كه براساس نظر كارشناسان حاضر، كاركرد‌هاي زيست‌محيطي اكوكمپ‌ها، آموزش و حفاظت است و براي كاركرد‌هاي اقتصادي نيز كارشناسان به ايجاد مشاغل فصلي و دائمي، افزايش سرانه‌ي درآمد، ايجاد درآمد‌هاي غيرمستقيم، ايجاد و توسعه‌ي زيرساختي در منطقه و توزيع عادلانه درآمد اشاره كردند. ارتقاي فرهنگ عمومي مردم بومي و افزايش غرور جمعي نيز به اعتقاد كارشناسان، از جمله كاركرد‌هاي اجتماعي اكوكمپ‌هاي گردشگردي است. در بخش سوم اين كارگاه، كوشان مهران ـ كارشناس محيط زيست ـ مدلي از توسعه‌ي پايدار اكوتوريسم را در كشور تشريح كرد و با اشاره به روند انقراض گونه‌هاي جانوري در اين منطقه و اقداماتي كه اين كشور براي احياي اين گونه‌ها و تعيين سايت‌هايي براي تكثير گونه‌هاي نابودشده و در معرض انقراض و استفاده از آن‌ها براي گردشگري پايدار انجام داده است، پرداخت و گفت: با توجه به اين‌كه اردن كشوري مذهبي است، بنابراين به اكوتوريسم و گردشگري تاريخي اجبار داشت. اين كشور فقط 60 كيلومتر ساحل دارد، ولي از آن استفاده مي‌كند و برنامه‌ي حفاظت از سواحل مرجاني را دارد و چون به منابع انرژي فسيلي متكي نيست، براي اتكا به خود و به چرخ درآوردن اقتصاد اين كشور به سرمايه‌گذاري گردشگري رو آورد. به گفته‌ي او، در تأسيسات گردشگري اردن تلاش شده است، از اقليم منطقه با استفاده از كم‌ترين امكانات در كشور جهان سومي، بهترين بهره‌برداري انجام شود. مهران گفت: هرچند منطقه‌اي كه براي گردشگري پايدار در نظر گرفته شده (شامورايي اردن) است، دوهزار و 200 هكتار وسعت دارد، ولي گردشگران مجاز به حركت آزادانه و سرخود در آن نيستند و به‌جز در كمپ‌هاي چوبي پيش‌ساخته‌شده، بسياري از گردشگران علاقه دارند، در خانه‌هاي روستايي و چادرها اقامت كنند، چون تلاش مي‌شود، آن‌ها با فرهنگ كهن باديه‌نشيني در اين سرزمين آشنا شوند. اين كارشناس محيط زيست ادامه داد: با در نظر گرفتن اين مسائل مي‌توان شرايط متين‌آباد را با «شامورايي» اردن قياس كرد، چون هر دو، اقليم بياباني دارند و به احتمال زياد، بارش در متين‌آباد بيشتر است. وي يادآوري كرد: تا اواخر دهه‌ي 50، دشت‌هاي اطراف كاشان، بهترين زيستگاه جانوران بياباني بود؛ ولي پس از پايه‌گذاري كانون شكار ايران در سال 1336 به‌تدريج گونه‌هاي اين منطقه نابود شدند. مهران افزود: در منطقه‌ي «خبر» استان كرمان آهو و گوره‌خر را از بين بردند. محيط زيست مي‌گويد كه اين منطقه چهارهزار كل و بز دارد؛ ولي تعداد آن به 1200 رأس هم نمي‌رسد. او همچنين به وضعيت گونه‌هاي جانوري در زيستگاه‌هاي تحت مديريت سازمان محيط زيست و مناطق آزاد كه رو به قهقرا رفته است، اشاره و بيان كرد: اين دشت‌ها و پارك‌هاي محلي كه به مناطق حفاظت‌شده تغيير نام داده‌اند، به آغل دامداراني كه با مافياي زمين‌خواري ارتباط دارند، تبديل شده‌اند. او معتقد است: در اين دوره‌ي تطاول، ارزش و اهميت اكوكمپ‌هايي مانند متين‌آباد به‌خوبي احساس مي‌شود. وي افزود: متين‌آباد از قديم زيستگاه مناسبي براي گور، جبير و آهو بوده است و كوه‌هاي اطراف به‌دليل داشتن جمعيت پازن و قوچ، از قديم شكارچيان را جذب مي‌كرد. بنابراين در كنار ارزش‌هاي محيط زيستي، پرورش جانواران بومي در خطر نابودي در سايت گردشگري متين‌آباد، كمك زيادي به جذب گردشگران و طبيعت‌دوستان مي‌كند. به گفته‌ي او، سازمان محيط زيست از 10 سال پيش، اقداماتي را به‌عنوان تكثير گونه‌هاي در اسارت انجام داد كه به‌جز دورريز زمان و سرمايه، فقط محلي براي سوءاستفاده‌ي سرمايه‌گذاران شده است. مهران بيان كرد: در توران كه روزي بهشت گور بود، دوهزار رأس گور زندگي مي‌كرد. در مدت دو سال، سه رأس گوره‌خر ماده را به‌شكل تنها در اين دشت رها كردند، به نظر مي‌رسيد، مدير مربوط فكر مي‌كرد، گور ماده بدون گونه‌ي نر، مانند درخت در بهار جوانه مي‌زند و تكثير مي‌شود. خلاف اين در اردن، عربستان و تركمنستان گور را خوب پرورش دادند و دوباره آن را به طبيعت بازگرداندند. او علاوه بر اين، به معضل ديگر گردشگري پرداخت و اظهار كرد: نه‌تنها خارجي‌ها، بلكه گردشگران داخلي نيز از يك مسأله‌ي در ايران رنج مي‌برند كه آن سرويس بهداشتي است. در يك اكوكمپ حتما بايد به موضوع سرويس بهداشتي و بازيافت آب از طريق سيستم سپتيك تانك بسيار توجه شود. در ادامه، هادي اشرف واقفي ـ يكي از سرمايه‌گذاران و مديران اين اكوكمپ ـ درباره‌ي اكوكمپ متين‌آباد، گفت: اين سكونتگاه شامل هفت اتاق، يك شاه‌نشين، و 50 تخته چادر است كه در شرايط اضطراري تا 200 تخته نيز قابل افزايش است و قصد داريم، تعداد اتاق‌ها را به 10 اتاق برسانيم. وي بيان كرد: اوايل كه براي سرمايه‌گذاري به اين منطقه آمديم، شايع بود كه آدم عاقل مگر براي سرمايه‌گذاري به اينجا مي‌آيد. براي همين، خيلي از مردم بومي فكر مي‌كردند، ما در كوير متين‌آباد گنج پيدا كرده‌ايم؛ ولي حس ناسيوناليستي ما در اين منطقه به منافع اقتصادي مي‌چربد. او ادامه داد: ما به پاس خوبي‌هاي مردم متين‌آباد، نام روستا را براي اكوكمپ خود برگزيديم. شايد يكي دو سال ديگر، نام اين روستا را از نقشه حذف كنند. وي گفت: در زمان آغاز كار، اين منطقه را از وجود بيماري حشرات موزي و حيوانات پاك كرديم و آمار آن را از 86 درصد به 7 درصد رسانديم. متين‌آباد منطقه‌اي دورافتاده بود كه خيلي به آن توجه نمي‌كردند، اما پس از ساخت اين اكوكمپ، چشم و چراغ منطقه شده است و حالا مي‌خواهيم همين طرح را در زواره و زيدآباد نيز اجرا كنيم. واقفي اظهار كرد: از زماني كه ما كار را‌ آغاز كرديم، يعني حدود يك سال پيش، يك هتل چهار ستاره در نطنز و در ارتفاع دوهزار و 800 متري كوه كركس، يك مجموعه‌ي گردشگري در حال ساخت است، در ابيانه نيز ساخت هتل دوم آغاز شده، چون سرمايه‌گذاران به‌خاطر كاري كه ما انجام داديم، دچار حس اعتماد و اطمينان شده‌اند. او همچنين به برنامه‌ي كشاورزي اين منطقه اشاره و اضافه كرد: ما حدود يك سهم از چاه اين منطقه را از كشاورزان خريده‌ايم و مي‌خواهيم، اين چاه را به‌عنوان منطقه‌ي نمونه‌ي كشاورزي كويري ثبت كنيم و تأييد آن را از وزارت جهاد كشاورزي گرفته‌ايم. قصد داريم اين منطقه الگويي براي كشاورزي كويري باشد. براي همين، از مسؤولان مي‌خواهيم از نظر فكري و نه مالي، ما را حمايت كنند تا الگوي كشاورزي و مصرف آب را در متين‌آباد تغيير دهيم، چون اگر براي كشاورزي اين منطقه فكري نشود، فرونشست و بياباني شدن آن، خيلي سريع اتفاق مي‌افتد. انتهاي پيام