جليل صفربيگي در ارزيابي خود از شعر كوتاه، عنوان كرد: ما از ديرباز به شعر كوتاه اقبال داشته‌ايم و شعر فارسي با شعر كوتاه آغاز شده است. اين شاعر در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادبيات خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، عنوان كرد: به نظر من، شعر كوتاه هيچ‌گونه برتري يا كم‌تري نسبت به ساير ژانرهاي شعر ندارد. اين‌كه گفته مي‌شود اقبال به شعر كوتاه زياد شده است، تنها منحصر به اكنون نيست؛ بلكه ما از ديرباز در شعر فارسي به شعر كوتاه اقبال داشته‌ايم. ما قالب‌هايي چون دو‌بيتي و رباعي را داريم و قديمي‌ترين قالب شعر ايراني، قالبي به نام «خسرواني» است. او افزود: رباعي و دوبيتي در شعر فارسي جايگاه ويژه‌اي داشته و حتا بيت و تك‌بيت هم مورد توجه و عنايت شاعران بوده است. اين نشان مي‌دهد كه اقبال به شعر كوتاه فقط منحصر به اين دوره نيست و همواره شعر كوتاه مطرح بوده است؛ اما هيچ‌گاه برتري‌اي نسبت به ساير ژانرها نداشته است. كوتاه‌نويسي نياز همه‌ي زمان‌هاست؛ چون بيش‌تر در ذهن مي‌ماند و به سادگي منتقل مي‌شود. اين شاعر با اشاره به دشواري‌هاي كوتاه‌سرايي، عنوان كرد: البته سرودن شعر كوتاه سختي‌هايي هم دارد. ما بايد مفهوم پيچيده‌اي را در فرمي كوتاه جاي دهيم؛ در نتيجه، كلمات كمي را مي‌توانيم در قالب‌هايي چون رباعي و دوبيتي بياوريم. آوردن اين مفاهيم در قالبي كوچك كار سختي است و شاعران كمي از آن استقبال كرده‌اند. اما از سوي ديگر، اين مزيت را دارد كه قالب كوتاه به آساني در ذهن مخاطب مي‌ماند و انتقال ساده‌ي مفاهيم براي مخاطب جذابيت‌هايي دارد. صفربيگي با اشاره به رسانه‌ بودن شعر، عنوان كرد: در همه‌ي ادوار، شعر فارسي رسانه بوده است؛ اما شعر كوتاه، رسانه‌اي خاص بوده و اين بار خاص را قالبي چون رباعي بر عهده گرفته است. قصيده قالبي است كه در دربار استفاده مي‌شده و بيش‌تر از آن براي مدح شاهان بهره گرفته مي‌شده؛ اما قالبي چون رباعي در خدمت مردم بوده و با آن انتقادهاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي بيان مي‌شده كه به سادگي دهان به دهان منتقل مي‌شده است. بداهه‌سرايي نيز كه يكي از خاستگاه‌هاي رباعي است، به استقبال از آن كمك كرده است. او افزود: در برخي ادوار، قالب‌هاي كوتاه بيش‌تر مورد توجه مردم قرار گرفته و در زمان خيام، رباعي سرآمد ديگر قالب‌هاي شعر فارسي بوده است و در خارج از ايران، بيش‌تر شعر و ادبيات ايران را با قالب‌هايي چون رباعي مي‌شناسند و اين به دليل ترجمه‌پذيري بيش‌تر رباعي به نسبت ساير قالب‌ها و نيز شخصيت خيام بوده است كه شعر ايران در جهان به نام خيام شناخته مي‌شود. صفربيگي درباره‌ي رواج شعر كوتاه در بين اقوام ايراني، عنوان كرد: در بين اقوام ايراني هم توجه به شعر كوتاه وجود دارد و ما قالب‌هاي كوتاه زيادي را داريم كه اقوام ايراني در آن شعر سروده‌اند. قالب «باياتي» را در بين آذري‌زبان‌ها داريم، ‌در بين كردها «سه‌خشتي» را مي‌بينيم و بلوچي‌ها «ليكو» و «موتك» را دارند. در شمال «اساشعر» وجود دارد و شعر «گيلكي» هم به كوتاه بودن گرايش دارد. او همچنين گفت: در عصر امروز، قالب‌هاي كوتاه ماهيت رسانه‌يي بودن خود را از دست داده‌اند؛ اما از رسانه‌ها براي ترويج خود استفاده مي‌كنند. درواقع، ميني‌مال بودن اين امكان را براي آن‌ها فراهم مي‌كند كه براي مثال، پيامك شوند و در بين اقشار مختلف منتشر شوند. از اين گونه‌هاي شعري براي ديوارنويسي‌ها هم استفاده مي‌شود. ترجمه‌هايي هم كه از شعر جهان شده، مانند هايكو، در گرايش شاعران و مخاطبان به شعر كوتاه اثر داشته است. صفربيگي با اشاره به نبود تعريفي درست از شعر كوتاه، تأكيد كرد: در حوزه‌ي قالب‌هاي كلاسيك، همه چيز مشخص است و چارچوب خاص خود را دارد. در رباعي، ‌دوبيتي و خسرواني، فرم مشخصي وجود دارد؛ اما براي شعر سپيد كوتاه، تعريف درستي نداريم و حتا منتقدان و شاعران براي نام‌گذاري شعر سپيد كوتاه به اجماع نرسيده‌اند. پيشنهادهايي چون «ترانك» و «آنك» مطرح شده؛ اما هيچ‌كدام مورد قبول نگرفته است. ما براي تعريف شعر كوتاه نيز به توافقي نرسيده‌ايم. برخي تعداد سطرها را معيار مي‌دانند و معتقدند شعر بايد تعداد خاصي سطر داشته باشد؛ اما برخي به مضمون شعر اشاره مي‌كنند. مي‌طلبد كه شعر سپيد كوتاه تعريف خودش را داشته باشد. او سپس درباره‌ي تأثير شعر كوتاه در جذب مخاطب، گفت: شايد تنبلي شاعران ما سبب شده است تا شعر بلند گسترش يابد. اقبال به شعر كوتاه فقط براي كوتاه بودن آن نيست. چه بسا شعرهاي ضعيف كوتاهي سروده شده و مورد توجه قرار نگرفته‌اند. برخي از ديرباز اعتقاد داشتند وقتي شاعران به پختگي مي‌رسند، شعر كوتاه مي‌گويند و برخي هم معتقدند كساني كه نمي‌توانند شعر بلند بگويند، شعر كوتاه مي‌گويند. اما به نظر من، به شعري اقبال مي‌شود كه خوب باشد و اين به كوتاه يا بلندي آن ربطي ندارد. غزل‌هاي زيادي از سعدي و حافظ مورد توجه قرار گرفته و از رباعي‌هاي خيام نيز استقبال شده است. اين نشان مي‌دهد كه كوتاهي و بلندي قالب براي مردم مطرح نيست و قدرت شعر اهميت دارد. اما در شعر كوتاه فارسي، نوآوري‌هايي شده است كه باعث گرايش مردم به اين قالب‌ها شده است. صفربيگي درباره‌ي اقبال از شعر كوتاه تأكيد كرد:‌ در اين دوره و زمانه، اقبالي كه از شعر كوتاه مي‌شود، آسيب‌هايي هم به همراه داشته است؛ براي مثال، تنبل ‌شدن شاعران براي سرودن شعر بلند و كپي‌برداري‌هايي از شعر كلاسيك. از سوي ديگر، كوتاه‌سرايي بسياري از شاعران جوان را در حوزه‌ي محتوا دچار سهل‌انگاري‌هايي در مضمون كرده است كه تنها به فرم توجه كنند. اين شاعر سپس درباره‌ي امتزاج شعر كوتاه با ساير گونه‌هاي ادبي، گفت:‌ ذات شعر با كاريكلماتور و جملات قصار تفاوت دارد. كلمات قصار سنخيتي با شعر ندارند. اگرچه يك شعر خوب مي‌تواند به ضرب‌المثل و جمله‌ي قصار تبديل شود؛ اما جملات قصار ذات‌شان از شعر نيست. در تعريف كاريكلماتور و نزديك و دور بودن آن به شعر نيز تعريفي دقيق صورت نگرفته است. او افزود: مخاطبان از شعرهاي بلند قسمتي را انتخاب مي‌كنند و اين به ذائقه‌ي مخاطبان بستگي دارد، آن‌ها قسمتي از شعر فروغ را مانند «پرواز را به خاطر بسپار، پرنده مردني است» مي‌پسندند و اين قسمت بيش‌تر مورد استفاده قرار مي گيرد. اين اتفاق در شعر كلاسيك هم رخ داده است. از غزلي 10 ‌بيتي، يك بيت به عنوان شاه‌بيت انتخاب شده است كه اين قسمت‌ها به صورت مجزا شايد مانند كاريكلماتور به نظر رسيده‌اند؛ اما واقعا مرز درست و دقيقي بين شعر و ضرب‌المثل و كاريكلماتور وجود دارد. او همچنين درباره‌ي گرايش شاعران به هايكوسرايي، عنوان كرد: هايكو در شرق بر فلسفه‌ي خاصي استوار است. ذن و آموزه‌هاي مذهبي در آن وجود دارد، هايكو ژاپني اصيل بر اكنون استوار است و طبيعت در آن نقش عمده‌اي دارد. اما در دنيا با ترجمه‌هايي كه از هايكو صورت گرفته است، هايكو تغيير كرده؛ زيرا در ترجمه‌ي هر شعر، انتقال روح آن سخت است؛ در نتيجه، هايكوهايي در جهان و ايران سروده شده‌اند كه با هايكوهاي ژاپني فرق دارند و اين طبيعي است. هايكوهايي كه در ايران سروده مي‌شوند، به نوعي بومي هستند و ديگر به ذن نمي‌پردازند. هايكوهاي مدرني سروده شده كه عناصري دارد كه با هايكوي ژاپني متفاوت است. ما به درستي مي‌توانيم روح ايراني را در هايكو متجلي كنيم و هايكوهايي هماهنگ با فرهنگ خودمان بسراييم. در هايكوهاي خارجي به ندرت هجايي بودن استفاده شده است؛ اما هايكوهاي بسيار خوبي در جهان و ايران سروده شده‌اند. انتهاي پيام