حجت‌الاسلام عليرضا پناهيان در همايشي كه تحت عنوان «يك ريال در مقابل ميليون‌ها تومان» در دانشگاه تهران برگزار شد به تشريح مباني نقد رسانه پرداخت. به گزارش خبرنگار سرويس تلويزيون و راديو خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين استاد حوزه و دانشگاه در ابتداي سخنراني خود سه دوره را براي راديو و تلويزيون عنوان كرد: مرحله اول دوره‌اي بود كه رسانه مخاطب را سحر و جادو مي‌كرد، دوره دوم دوره‌اي بود كه رسانه حكومت مي‌كرد يعني هر نگرشي را كه مدنظر داشت و هر تغييري را كه مي‌پسنديد در مخاطب ايجاد مي‌كرد و مرحله سوم، دوره‌اي است كه افكار عمومي جهان حساب خود را از رسانه كم‌كم جدا مي‌كند؛ به اين معني كه در اين عصر ديگر رسانه باور قطعي براي مردم ايجاد نمي‌كند و اين‌گونه است كه هرروز سلطه رسانه بر مردم كم‌رنگ‌تر مي‌شود. پناهيان با ذكر مثالي سخنان خود را اين‌گونه تبيين كرد: رسانه‌ها گفتند بن‌لادن كشته شد، اين هم عكسش! جسدش هم در دريا انداخته شد؛ كسي آنچنان تحت تأثير قرار نگرفت و همه منتظر بودند ببينند بعد از اين ماجرا رسانه‌ها چه پيامي را مي‌خواهد به او بدهند. وي ادامه داد: بي ‌اعتمادي نسبت به رسانه هر روز بيشتر مي‌شود تا جايي كه شما مي‌بينيد غرب ديگر با ساخت فيلم‌هايي با چاشني لذايذ غير و خودخواهي نمي‌تواند مخاطب زيادي جذب كند و اين به نظر من خبر بزرگي است. حجت‌الاسلام پناهيان با اشاره به صداوسيما، گفت: اكنون كه رسانه ملي ما مي‌خواهد با رسانه‌هاي ديگر رقابت كند بايد توجه داشته باشد كه ما ويژگي داريم كه دشمنان ما ندارند و آن حقيقتي است كه در پس پيام‌هاي رسانه‌يي ما نهفته است. اين حقيقت منطبق بر فطرت بشر است و دير يا زود بشر به سوي اين حقيقت فطري باز خواهد گشت و اين امتيازي است كه رسانه ما نسبت به ساير رسانه‌ها از آن برخوردار است. وي افزود: به طور مثال اگر بالاخره روزي در رسانه ما تصميم گرفته شود كه درباره حجاب كاري جدي انجام شود، شما خواهيد ديد كه بشر دير يا زود به سمت حجاب باز خواهد گشت و آن زمان است كه ما با آسودگي خاطر از اين كه آينده از آن ماست مي‌توانيم دست به توليد برنامه بزنيم. عضو هيات امناي دانشگاه هنر با اشاره به قدرت رسانه‌هاي دشمن در توليد خبر دروغ گفت: اگر همان‌طور كه آنها مردم را به بيراهه مي‌برند ما نيز از روش‌هاي آنها استفاده كنيم مطمئنا خواهيم باخت. وي تأكيد كرد: وجه امتياز ما در هدف و پيام مقدسي است كه داريم. ما در عرصه رقابت بايد كار خودمان را بكنيم. حجت‌الاسلام پناهيان با اشاره به فيلم «سرباز رايان» خاطرنشان كرد: جاي تأسف دارد كه بگويم آنها براي ساختن اين فيلم دوره‌ي مطالعاتي و تحقيقي در آثار شهيد آويني و دفاع مقدس ما گذاشتند؛ با اين حال شما شاهد آن هستيد كه سربازهاي ايثارگر اين فيلم در نهايت به دنبال آن هستند كه زودتر مأموريت خود را انجام دهند و به پولشان برسند. وي اين‌طور ادامه داد: پس وقتي آنها نمي‌توانند پيام‌هاي ما را بدهند قطعا از رقابت با ما عقب مي‌مانند؛ حتي اگر از داستان‌هاي امام حسين(ع)، ابوالفضل العباس(ع) و علي‌اصغر(ع) هم براي كارهاي سبك خودشان كپي‌برداري كنند. مسؤول اتاق فكر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود به تشريح جنبه‌هاي مختلف نقد پرداخت و گفت: قبل از اينكه به نقد محصولات رسانه بپردازيم بايد به نقد خود رسانه بنشينيم؛ چراكه اگر با محصولات درگير شويم از فرصت‌هاي طلايي در اختيارمان غافل مي‌شويم. وي ادامه داد: بايد بپرسيم كه رسانه نسبت به آنچه مي‌توانست باشد، چگونه هست. ما فرصت‌هاي زيادي را از دست داده‌ايم. ما همه مفاهيم زيباي ديني خودمان را در رسانه پايمال كرده‌ايم؛ چرا در سريال‌هايمان پيرزن‌ها فقط نماز مي‌خوانند؟! به گزارش ايسنا، حجت‌الاسلام پناهيان با ابراز تأسف از اين كه برخي از جوانان ما بعضا جذب گروه‌هاي صهيونيستي و منافقان مي‌شوند، گفت: وقتي همين جوان‌ها را مورد بررسي قرار مي‌دهيم، مي‌بينيم در بي‌خبري محض بوده‌اند؛ در حالي ‌كه سال‌ها رسانه ما را ديده‌اند، چرا ما از لحظه لحظه اين رسانه استفاده نكرده‌ايم تا در دل مردم عشق به حقيقت زيباي انقلاب ايجاد كنيم. تا امروز ما يك مستند ساده نديده‌ايم كه يك نفر ميكروفون به دست و يك نفر دوربين به دوش دو نفري بروند از دختران محجبه دانشجو بپرسند چه حسي داريد وقتي شما را به خاطر حجابتان مسخره مي‌كنند؟ چرا شما دست از حجاب برنمي‌داريد؟ اين استاد حوزه و دانشگاه نقد را در يك نگاه كلي به دو بخش محتوايي و قالبي تقسيم كرد و اهميت نقد محتوايي را بيشتر دانست؛ چرا كه در آن پيام‌ ما يا همان وجه امتياز نسبي ما در محتوا به مخاطب عرضه مي‌شود. وي براي نقد محتوايي اثر سه فرض را مطرح كرد و گفت: اول اينكه ببينيم اين محتوا به مخاطب منتقل شده است يا نه و اساسا چه اثري بر مخاطب گذاشته است به عبارتي بين مخاطب و محصول بايستيم و نقد كنيم. دوم بين محصول و توليدكننده محصول بايستيم و بپرسيم قصد فيلم‌ساز از توليد اين محصول چه بوده است به اين معنا كه حتي به جاي قرارگرفتن دوربين هم توجه كنيم زيرا كه كارگردان و فيلمساز از هر صحنه‌اي قصد برجسته كردن مفهومي را دارند؛ سوم اينكه ارزيابي كنيم كه محتوايي كه فرض مي‌شود محصول در پي آن بوده است به خوبي در قالب قرار گرفته است يا نه، كه اين به آيين‌نامه‌ها برمي‌گردد. پناهيان در توضيح مراحل قبل گفت: ساحت اول مهم‌ترين و سخت‌ترين بخش است زيرا ارزيابي اثر كار بر مخاطب بسيار سخت و گاهي زمان‌بر است. به عنوان مثال سال‌ها پيش وقتي فيلم «توبه نصوح» ساخته شد همه را تحت تأثير به ظاهر مثبت گذاشت در حالي ‌كه كارگردان بدون توجه به آيه‌اي كه مي‌فرمايد «خداوند توبه‌كنندگان را دوست دارد» فرد توبه‌كننده را خراب كرد و آبرويش را ريخت. اين خوبي مخاطب است كه پيام بد را مي‌گيرد و خودش آن را به پيام خوب تبديل مي‌كند. يا در سريال «كمكم كن» كه مخصوص شب‌هاي ماه مبارك رمضان ساخته شده بود شما مي‌بينيد كه عالم برزخ براي همه كويري بود كه حس ترس از مرگ را به مخاطب منتقل مي‌كرد درحالي‌كه از همين رسانه مستندهايي پخش مي‌شود از كساني كه مرگ را تجربه كرده‌اند و سپس برگشته‌اند، همه مي‌گفتند بالا رفتيم، به نور رسيديم، راحت شديم. در همان سريال «كمكم كن» ممكن است شما همان چند شب تأثير مثبت بپذيري اما ترس از مرگ باعث مي‌شود كم‌كم آن را فراموش كني. اين استاد حوزه و دانشگاه تصريح كرد: بررسي كردن اثر يك محصول بر مخاطب كار بسيار دشواري است اما با وجود اين دشواري بايد به آن پرداخت. همان‌طور كه توليد يك اثر خوب رسانه‌يي بدون حكمت مقدور نيست، نقد آن نيز قطعا نيازمند حكمت است. وي افزود: بهترين هديه به يك كارگردان آن است كه يك نقد خوب برروي اثرش انجام بدهي. اگر رسانه ملي سريالي را پخش كند كه در دوره پخش نقدهايي بر آن وارد است و رسانه همزمان برنامه‌اي را براي نقد و بررسي آن بگذارد حتي به گونه‌اي كه سريال را به كلي مورد تهاجم قرار دهد مردم ارتقاء فكري پيدا مي‌كنند و مي‌دانند كه اگر رسانه‌يي خودش به نقد خود بنشيند كار بزرگي انجام داده است. شما مطمئن باشيد ساير كارگردان‌ها پس از آن با توجه بيشتري فيلم و سريال مي‌سازند زيرا مي‌دانند با رسانه و مخاطب‌هاي هوشمند روبه‌رو هستند. اما متأسفانه ما گاهي چنين جملاتي را مي‌شنويم كه زحمت كشيده شده براي اين فيلم يا حسن‌هاي آن را هم ببينيد و يا گاهي مي‌شنويم كه به محصول اين كارگردان مذهبي نقد نكنيد در حالي ‌كه بايد توجه داشته باشيم نقد رسانه را تقويت مي‌كند و باري را از دوش مديران رسانه ملي برمي‌دارد. حجت‌الاسلام پناهيان با تأكيد بر اينكه ما نمي‌توانيم محتواي معنايي غلطي را به مخاطب عرضه كنيم اگرچه اثر خوب داشته باشد به سريال «اغما» اشاره كرد و گفت: در اين سريال دكتر پژوهان، الياس را باور كرده بود؛ در صورتي كه ما حديث داريم كه «خداوند به مومنين اجازه نمي‌دهد به شيطان يقين پيدا كنند» ما بايد حالت هميشگي دو به ‌شكي را در آن پزشك مي‌ديديم و اين يك معناي ريشه‌اي غلط است كه در طول سريال به مخاطب القا مي‌شد. وي گفت: چه اشكالي دارد ما به كارگردانان‌مان بگوييم كه يك وجه از نگاه شما در ساخت فيلم‌هايتان غلبه دارد. كارگردان و فيلمنامه‌نوييس بايد از بالا به تفكر خود نگاه كند و نقد سازنده اين راه را باز مي‌كند و بهتر است بدانيم شخصيت هر كس پشت زبان، نوشته و فيلمش پنهان است. حجت‌الاسلام پناهيان در پايان ابراز اميدواري كرد كه روزي بتوان هم رسانه و هم محصولات آن را نقد كرد و در رسانه ما هيچ ‌كسي كمتر از شهيد آويني نباشد. انتهاي پيام