پس از گذشت سال‌ها، سرانجام پروژه‌ي ميدان عتيق اصفهان به مرحله‌ي اجرا درآمد؛ اما با اجراي اين طرح، صداي بيل مکانيکي از ايوان‌هاي مسجدجامع اصفهان به گوش مي‌رسد و زمين زير پا مي‌لرزد. هنوز مشخص نيست، پروژه از کدام سو آغاز و به کجا ختم مي‌شود، فقط در هر طرف از بخش تاريخي اصفهان، گودال‌هايي عميق و در کنار آن‌ها ماشين‌هاي سنگين ديده مي‌شوند.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در اصفهان، ميدان عتيق در گذشته روي شهري تاريخي واقع شده و سطح آن تقريبا چهار متر از موقعيت کنوني‌اش پايين‌تر بود و بازار قيصريه واقع در ميدان نقش جهان تا نزديکي مسجدجامع ادامه داشت و از اين ميدان مي‌گذشت. در دوره‌ي پهلوي با ساخته شدن خياباني جديد، قدرت بازار کاهش يافت و سطح گودشده با نخاله‌هاي ساختماني و آوار پر شد.

چند سال پيش که پروژه‌ي ساخت ميدان عتيق در اصفهان مطرح شد، سازمان ميراث فرهنگي اصفهان تصميم گرفت، در اين منطقه پيش از هر كار اجرايي با دستگاه‌هاي سنگين، حفاري دستي انجام دهد؛ اما اکنون نه‌تنها خبري از حفاري دستي نيست، بلکه ماشين‌هاي سنگين زمين را با هر اثر و شيء تاريخي دفن‌شده در آن حفر مي‌كنند.

در اين‌باره، يکي از مدرسان رشته‌ي معماري که در گذشته نيز رييس سازمان ميراث فرهنگي اصفهان بوده است، به خبرنگار ايسنا گفت: در سال 1384 سازمان ميراث فرهنگي اقدام به گمانه‌زني در سبز ميدان (ميدان عتيق) کرد و گويا آثاري مانند عصارخانه در آن محل پيدا شدند؛ اما هيچ‌کدام از آثار حفظ و اعلام نشدند.

عبدالله جبل‌عاملي با تأكيد بر اين‌که تمام اين محوطه روي شهر تاريخي واقع شده است، ادامه داد: در شهرهاي تاريخي دنيا، هسته‌ي تاريخي شهر را معابر پياده تشکيل مي‌دهند و از اين طريق، به شهروندان بها داده مي‌شود تا با آرامش در خيابان‌ها رفت‌وآمد کنند؛ اما ما هنوز شيفته‌ي اتومبيل هستيم و بهترين راه‌کار را ساختن زير گذر و روگذر مي‌دانيم.

ناظر اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان اصفهان در پروژه‌ي ميدان عتيق نيز به خبرنگار ايسنا گفت: در سال 1384 چند گمانه در منطقه زده شدند و منطقه به‌لحاظ باستان‌شناسي بررسي شد؛ اما اثري را که ارزش نگهداري داشته باشد، نيافتيم.

سعيد شهباز در پاسخ به اين پرسش که آيا در سال 1384 زمين اين منطقه تا عمق چهار متري حفاري شد، اظهار داشت: حفاري تا اين عمق نبود، چون در گمانه به اثر خاصي برخورد نشد.

وي با اشاره به اين‌که به‌تازگي يک سنگ‌فرش شکسته‌ي قديمي پيدا شده است، بيان كرد: دليل شکسته شدن سنگ‌فرش، سازه‌هايي مانند لوله‌ي فاضلاب يا تأسيساتي‌اند که براي ساخت خيابان به کار برده شده‌اند.

اين ناظر اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان ادامه داد: مسلما دستگاه‌ها (ماشين‌هاي سنگين) بايد کار کند و پاسخي براي دليل شکستن سنگ‌فرش ندارم.

شهباز افزود: قرار بود، ابتدا اين منطقه حفاري دستي شود و اين اقدام حداکثر يک‌ماه به طول مي‌انجاميد؛ اما نمي‌دانم چرا سازمان ميراث فرهنگي آن را اجرا نکرد.

برخي شهرسازان معتقدند، در جايي که قرار است، تأسيسات امروزي به کار برده شوند، حفاري دستي معنا ندارد؛ اما با نگاهي به خط سوم مترو شهر رم در ايتاليا مي‌بينيم که باستان‌شناسان در خط مقدم اين پروژه قرار دارند و پس از انجام شدن حفاري دستي توسط آن‌ها، دستگاه TBM به حرکت خود ادامه مي‌دهد.

درپي ادامه يافتن حفاري گسترده‌ي در محدوده‌ي ميدان عتيق و اجراي پروژه‌ي شهري توسط شهرداري در زيرگذر اصلي ميدان عتيق، چندي پيش آثاري تاريخي كه شاخص‌ترين آن‌ها به دوران آل بويه متعلق است، در خيابان مجلسي در ضلع شمالي ميدان عتيق پيدا شدند.

اين آثار كه شامل يكسري اشياي فلزي، سفال و كوزه هستند، بررسي و شناسايي شده‌اند و تا كنون مشخص شده است كه شاخص‌ترين آن‌ها به دوران آل بويه متعلق است. البته پس از كشف اين آثار، عمليات شهرداري اصفهان در پروژه‌ي زيرگذر اصلي ميدان عتيق متوقف شد.

در اين شرايط، رييس ايكوموس ايران (ايكوموس شوراي بين‌المللي بناها و محوطه‌هاي تاريخي است كه در سال 1965 ميلادي تشكيل شد و ايكوموس ايران از 29 فروردين‌ماه 1381 فعاليت خود را آغاز كرده است) درباره‌ي اقدامات انجام‌شده در ميدان عتيق اصفهان، تأكيد كرد: وسعت دخالت، شكل دخالت، نوع كاربري درنظر گرفته‌شده در اين محل ارزشمند تاريخي و به‌طور كلي، اصل اين تصميم زير سؤال است و بايد در آن تجديد نظر شود.

سيدمهدي حجت توضيح داد: به‌نظر مي‌رسد، ضوابط نحوه‌ي مواجه شدن با يك شهر تاريخي و ارزش‌هاي شهري در سطح و كلاس اصفهان، به‌درستي رعايت نمي‌شوند. البته افرادي در تمام شهرها هستند كه بايد تصميم‌هاي اجرايي بگيرند و اين موضوع را كتمان نمي‌كنم كه برخي مسايل مالي و نوع سرمايه‌گذاري‌ها در چنين تصميم‌گيري‌هايي مؤثرند، ولي وقتي با جواهري مانند اصفهان و ارزش‌هاي تاريخي آن كه مورد شناخت همه‌ي دنيا، بويژه كارشناسان حوزه‌ي شهرسازي و معماري است، روبه‌رو هستيم، طبيعتا بايد با احتياط بيش‌تري عمل كنيم.

او افزود: آن‌چه بيش از هر چيزي نگران‌كننده است، مسأله‌ي وسعت، شدت و شكل دخالتي است كه در اطراف مسجدجامع اصفهان انجام مي‌شود. درحالي‌كه به‌طور كلي، در سطح دنيا مرسوم نيست كه نوع دخالت در بافت‌هاي تاريخي باارزش به اين كلاني باشد.

انتهاي پيام