برنامه‌هاي «گفت‌وگو محور» همواره بخش عظيمي از آنتن تلويزيون را به خود اشغال مي‌كنند و البته از آن جا كه هيچ گاه بودجه‌ي قابل توجهي صرف توليد اين ساختار نمي‌شود، شايد بسياري از شبكه‌ها ترجيح دهند كه پيام‌هاي خود را در قالب برنامه‌اي گفت‌وگو محور به مخاطب خود منتقل كنند.
حجم برنامه‌هاي گفت‌وگو محور در مناسبت‌ها و خصوصا ايامي چون انتخابات به شدت بالا مي‌رود و مخاطب تلويزيوني براي دريافت آن چه بايد به او منتقل شود، برنامه‌اي را طلب مي‌كند كه در كنار گفتار صادقانه به جذابيت‌هاي تصويري و بصري در آن توجه شده باشد.
به گزارش خبرنگار سرويس تلويزيون ايسنا، ساخت برنامه براي فرصتي مانند انتخابات كه رويدادي ملي تلقي مي‌شود با تمام حساسيت‌ها و فشردگي‌هاي زماني كه دارد، تكنيك‌هايي را از سوي برنامه‌ساز طلب مي‌كند كه آشنايي با بايدها و نبايدهاي برنامه‌هاي گفت‌وگو محور بخشي از آن است.
***
علي زاهدي تاش كه ساخت برنامه‌اي چون «كوله پشتي» را در پرونده كاري‌اش دارد، از جمله تهيه‌كنندگاني است كه درباره‌ي اين بايد و نبايدها صحبت كرده‌است.
او پيش از اين در گفت‌وگويي با ايسنا از كنترل شدن اعمال سليقه‌ها در رسانه‌ي ملي مي‌گويد و اين كه اين‌گونه نيست كه هر كس هر كاري بخواهد بتواند انجام دهد.
او درباره‌ي خط قرمزها هم به اين نكته اشاره مي‌كند كه براي ساخت برنامه‌هايشان در طرح اوليه، خط قرمزي تعيين نمي‌كنند.
زاهدي تاش با اين حال يادآور مي‌شود: يك سري از خط قرمزها مربوط به منافع ملي است و برخي ديگر با توجه به شرايطي كه كشور درآن قرار دارد تعيين مي‌شود. اگر خط قرمزها منطقي باشد رعايت مي‌كنيم البته در برخي برنامه‌هاي آن‌ها را در نظر نمي‌گيريم چون منطقي نيستند.
زاهدي معتقد است: بي‌طرفي در هيچ حالتي در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور وجود ندارد؛ چرا كه هر كس ديدگاه‌هايي دارد، ولو اگر بخواهد اثري بي‌طرفانه بسازد.
***
محمدرضا شهيدي‌فر هم درباره‌ي بايدها و نبايدها صحبت كرده‌است.
اين مجري، صريحا موضع خود را مشخص مي‌كند و مي‌گويد: چندان به بي‌طرفي در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور اعتقاد ندارم.
شهيدي فر كه زماني اجراي برنامه «مردم ايران سلام» را بر عهده داشت، در اين باره توضيح داده‌است كه هر آدمي نسبتي در برابر مسايل به ويژه درباره‌ي موضوعاتي چون منافع ملي و اصول و اعتقادات ديني و ملي دارد و بي‌طرفي معنايي ندارد.
محمدرضا شهيدي‌فر با محدوديت موافق است، «چرا كه باعث مي‌شود از ذهن خود بيشتر استفاده كنيم»
وي در عين حال تاكيد كرده‌است: محدوديت غيرمنطقي در هيچ جاي جهان پذيرفته نيست و وجود خط قرمزها اگر درست تعريف شده باشند، هيچ اشكالي ندارد.
شهيدي‌فر هم چنين اظهار كرده‌است: اين گونه برنامه‌ها نبايد تنها جذاب باشند، بلكه بايد مفيد نيز باشند. براي دستيابي به اين هدف بايد ازعوامل حرفه‌يي بهره برد و از همه‌ي معيارهاي ساخت اثري مطلوب براي تلويزيون استفاده كرد.
***
تهيه‌كننده‌ي برنامه‌ي «آسمان شب» هم درباره‌ي بايد و نبايدهاي برنامه‌هاي گفت‌وگو محور ابراز عقيده كرده‌است.
سياوش صفاريان پور نوع تصويربرداري و تعويض نماها، هم‌چنين ضرباهنگ گويش مجري در جذابيت بخشيدن به برنامه‌هاي گفت‌وگو محور سيما را داراي اهميت زياد دانسته و گفته‌است: گاهي شايد فراموش مي‌شود كه چه‌قدر عملكرد كارگردان تلويزيوني به عنوان فردي كه مسوول قطع نماها به يكديگر است، مي‌تواند در ايجاد ضرباهنگ مناسب در اين‌گونه برنامه‌ها موثر باشد؛ خيلي مواقع اين عنصر در تلويزيون فراموش مي‌شود.
وي هم چنين بر عنصر جذابيت تاكيد كرده و اضافه كرده‌است: برنامه‌هاي گفت‌وگو محور به سناريويي از پيش تعيين شده نياز دارند و البته اداره‌ي يك برنامه‌ي گفت‌وگو محور نبايد بر اساس پرسش‌هايي باشد كه از قبل روي يك صفحه‌ي كاغذ نوشته شده‌است.
اين تهيه‌كننده لازمه‌ي اعمال بي‌طرفي در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور را آموزش درست برنامه‌سازان دانسته و تاكيد كرده‌است: روزمرگي در ساخت برنامه‌هاي گفت‌وگو محور بايد از بين برود.
***
حسين فردرو كه سال هاست به عنوان تهيه‌كننده و كارگردان در تلويزيون فعاليت داشته و تهيه‌ي برنامه‌ي گفت‌وگو محور «در جست و جوي عدالت» را هم برعهده داشته‌است، درباره‌ي بايد و نبايدهاي اين قبيل برنامه‌ها گفته‌است: در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور بايد به موافقان و مخالفان سياست‌هاي كلي نظام اجازه‌ي اظهارنظر بدهيم. سپس با استدلال‌هاي قوي درباره‌ي مزاياي آن سياست، صحبت كنيم تا اثرگذاري بيشتري داشته باشد.
وي درباره‌ي چگونگي اعمال خطوط قرمز در طراحي پرسش‌هاي برنامه‌هاي گفت‌وگو محور هم توضيح داده‌است: اكنون تمام برنامه‌هاي تلويزيون در جهت سياست‌هاي كلي نظام جمهوري اسلامي است. به عنوان نمونه، همه در جهت مخالفت با استعمال سيگار صحبت مي‌كنند. يا در ايام انتخابات، آثار سيما بيانگر حضور همه‌ي مردم در اين واقعه‌ي ملي است. اين در حالي است كه مي‌دانيم برخي افراد موافق سيگار كشيدن هستند يا بعضي ممكن است قصد شركت در انتخابات را نداشته باشند. ادامه‌ي اين روند موجب مي‌شود كه برنامه‌سازان از علت مخالفت مردم آگاهي پيدا نكنند. در نتيجه نتوانند برنامه‌هايي موثر در تغيير ديدگاه آنان بسازند.
اين تهيه‌كننده درباره‌ي چگوني اعمال بي‌طرفي در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور سيما نيز اين گونه اظهار كرده‌است: هنوز موضوعات بسيار زيادي وجود دارند كه جزو آرمان‌ها نيستند و براي طرح آن‌ها مانعي وجود ندارد. علاوه بر آن مورد علاقه‌ي مردم هستند ولي به آن‌ها پرداخته نمي‌شود. بنابراين لازم است به تدريج به اين موضوعات بپردازيم.
***
تهيه‌كننده‌ي «پرتو» هم معتقد است: شناخت اندك برنامه‌سازان از چالش‌هاي بزرگ برنامه‌سازي تلويزيون مشكلي است كه شامل آثار گفت‌وگو محور هم مي‌شود.
ايرج عرب‌زاده يكتا ايجاد فضاي آرام براي بيان ديدگاه‌ها و رعايت اصول كارگرداني را موجب افزايش جذابيت آثار گفت‌وگو محور دانسته و گفته‌است: اين در حالي است كه برخي برنامه‌سازان به علت شناخت اندك از كار خود از روش‌هاي مناسب براي جذابيت بخشيدن به اين گونه برنامه‌ها استفاده نمي‌كنند.
او درباره‌ي چگونگي اعمال بي طرفي در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور اظهار كرده‌است: بي‌طرفي به معناي مطلق نمي‌تواند وجود داشته باشد. بي‌طرفي نوعي جهت‌گيري همراه با انصاف، منطق و وجدان بيدار جامعه است. بنابراين اگر بتوانيم با توجه به اين تعريف، بي‌طرف باشيم و آن را هنرمندانه اجرا كنيم، در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور موفق‌تر هستيم.
***
تهيه‌كننده‌ي «گستره‌ي سياست» هم ابراز عقيده كرده و گفته‌است: برخي مواقع اصول و ارزش‌ها، خطوط قرمز را تعيين نمي‌كنند، بلكه سلايق حدود آن را معين مي‌كند.
حسن صحت اعمال نظرهاي سليقه‌اي را موجب بروز مشكل در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور دانسته و گفته‌است: اگر خطوط قرمز بر اساس معيارهاي مشخصي چون قانون اساسي و مواضع مسوولان تعريف شوند، مشكلي با خط قرمزها نداريم.
اين تهيه‌كننده، با بيان اين كه بي طرفي محض، غيرممكن است، توضيح داده‌است: در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور مصاحبه كننده و مصاحبه شوند همواره ارزش‌هاي حاكم بر ذهن خود را در ابراز ديدگاههايشان لحاظ مي‌كنند، با اين وجود بايد تلاش شود كه بدون هر گونه پيش داوري و ارزشگذاري در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور، ديدگاههايشان مطرح شود.
صحت هم چنين بر طرح پرسش‌هاي جدي و واقعي تاكيد كرده و درباره‌ي كارگرداني برنامه‌هاي گفت‌وگو محور گفته‌است: بهره‌گيري از كارگرداني تلويزيوني مطلوب، تصويربرداري حرفه‌يي و صحنه‌آرايي زيبا در نيل به اين هدف مي‌تواند موثر باشد.
***
هادي ارج‌پور نيز مي‌گويد:در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور رنگ و لعاب و چيدمان صحنه و دكور بسته به موضوع مورد بحث متفاوت است و هر پلاتويي حتما بايد با توجه به موضوع از رنگ و فضاي مناسب برخوردار باشد كه مفاهيمي از سوژه را به مخاطب بازتاب بدهد.
اين طراح دكور سيما ادامه مي‌دهد: مثلا در برنامه‌هاي سياسي از رنگ‌هاي سرد مثل آبي استفاده مي‌شود يا در برنامه‌هاي ادبي رنگ‌هاي گرم‌تر مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
اين طراح صحنه،درباره‌ي دكور برنامه‌هاي گفت‌وگو محور با موضوع ملي و ضرورت استفاده از المان‌هاي ايراني در آن‌ها اظهار كرد: اصولا درچنين برنامه‌هايي با استفاده از المان خاص ملي مانند بنر و پرچم ايران يا تصاويري كه بخشي از نماد‌هاي ملي ما باشند سعي مي‌شود جذابيت و بزرگ‌نمايي خاصي در دكور صورت گيرد تا موضوع در ذهن مخاطب شاخص و متفاوت جلوه كند و متوجه شود كه موضوع مورد بحث با موضوعات ديگر فرق مي‌كند.
وي با اشاره به آثار تخريبي رعايت‌نكردن استاندارد‌هاي بصري در برنامه‌هاي گفت‌وگو محور مي‌گويد: اگر رنگ مناسبي براي صحنه انتخاب نشود يا چيدمان دكور مناسب نباشد مخاطب از موضوع مورد بحث دور مي‌شود به ويژه اين‌كه به كاربران تصوير در بك‌گراند اين قابليت را دارد كه ذهن مخاطب را به جهت خاص بكشاند و وقتي تصوير يا الماني در بك‌گراند به اشتباه به كار گرفته شده باشد مخاطب از فضاي گفتمان دور مي‌شود.
***
طراح دكور برنامه صندلي داغ نيز اعتقاد دارد: با توجه به موضوع، رنگ‌ها را انتخاب مي‌كنيم. به عنوان نمونه گرم باشند يا سرد، و به كنتراست فرم و رنگ نيز توجه مي‌كنيم.
جعفري كياسرايي با اشاره به اهميت لباس شركت‌كنندگان در يك برنامه گفت‌وگومحور اظهار مي‌كند: لباس و حتي صورت چنين افرادي نيز در طراحي صحنه اهميت دارد. به عنوان نمونه من با توجه به لباس مهمانان برنامه زمينه‌هايي را ايجاد مي‌كنم كه هماهنگ با دكور باشد.
اين طراح صحنه درباره نوع طراحي دكور برنامه‌هايي كه يك نفر مقابل دوربين به بيان ديدگاه‌هاي خود مي‌پردازد نيز مي‌گويد: در درجه اول تأييد نمي‌كنم كه يك دوربين را روبه‌رو بكارند و سخنران روبه‌روي آن بنشيند و صحبت كند، چون در اين شرايط از خاصيت مهم دوربين كه حركت است استفاده نمي‌شود. اين درحالي است كه «شات‌ها» و حركات دوربين بسيار زيبا هستند و در صورت استفاده نبردن از اين ويژگي حاصل كار زيبا نمي‌شود.
او مي‌كند: در چنين برنامه‌هايي دكوراتور كه گرافيست است دو سه المان را به صورت تخت بايد ايجاد كند.
طراح دكور برنامه‌ي انتخاباتي «جمهور» درباره‌ي ميزان سادگي دكور چنين برنامه‌هايي نيز اعتقاد دارد: زيبايي مهم‌تر از سادگي است. البته در اين مقطع زيبايي در سادگي است. اما هر سادگي زيبا نيست. علاوه بر آن سادگي به معناي تخت‌بودن صحنه نبايد تلقي شود. بلكه زيبايي را بايد ساده و خلاصه كرد. در برنامه‌هاي انتخاباتي مثل «جمهور» موضوع يا صورت را بايد برجسته كنيم. براي اين كار زمينه بايد «فلو» شود و تيزي‌هاي زمينه از بين برود. البته نبايد تخت باشد.
انتهاي پيام
نظرات