يك عضو انجمن صنفي راهنمايان گردشگري ايران تاكيد كرد: كارشناسان ميراث فرهنگي ملزم به برنامه‌ريزي براي تعيين ظرفيت بازديد سايت‌ها و حريم آثار هستند. رحمت‌الله ذبيح‌مند در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، افزود: در جهانگردي مساله‌اي به نام ظرفيت بازديد وجود دارد كه اگر به‌صورت علمي و منطقي پيش‌بيني شده باشد، مشكلي به‌وجود نخواهد آمد. وي با بيان اين‌كه جهانگردي پايدار يكي از زيرمجموعه‌هاي بحث توسعه‌ي پايدار است، اظهار داشت: در جهانگردي پايدار چند نكته مانند فرهنگ، آثار باستاني و طبيعت مورد توجه قرار مي‌گيرند و هركسي به‌عنوان مسافر، خدمات‌دهنده يا برنامه‌ريز بايد طوري عمل كند كه به هيچ كدام از اين‌ها آسيب نرسد. ذبيح‌مند درباره‌ي ظرفيت بازديد، به موزه‌ي لوور اشاره كرد كه ظرفيت بازديد هر اتاق آن مشخص است. در حقيقت، ظرفيت بازديد با توجه به انرژي كه مصرف مي‌شود، استهلاكي كه در كف موزه به‌وجود مي‌آيد و تاثير نور فلاش دوربين‌ها، تعيين مي‌شود؛ ولي متاسفانه در حوزه‌ي ميراث فرهنگي ايران هنوز به فكر ظرفيت بازديد و همچنين حريم آثار نيفتاده‌ايم. البته وي يادآور شد كه در مجموعه‌هاي تحت پوشش دانشگاه شيراز در شهر شيراز كه شامل مجموعه‌ي نارنجستان قوام و باغ عفيف‌آباد است، ظرفيت بازديد به‌خوبي رعايت مي‌شود. به اين ترتيب كه در نارنجستان قوام داخل اتاق‌ها دوربين‌هايي نصب شده‌اند كه اگر تعداد افرادي كه داخل اتاق هستند، از يك حد مشخصي بيشتر شود، توسط بلندگويي هشدار داده مي‌شود. همچنين با بررسي‌هايي كه مسؤولان دانشگاه شيراز درباره‌ي ساختمان مركزي باغ ارم داشتند، به اين نتيجه رسيدند كه اگر روزي 20 تا 30 نفر بازديدكننده وارد ساختمان باغ ارم شوند، شايد تا 200 سال آينده ساختمان باغ ارم را نتوانيم حفظ كنيم، به همين دليل، چند سالي است كه در اين ساختمان روي بازديدكنندگان بسته است. اين مساله فقط براي سالم بودن بنا در لحظه نيست، بلكه براي حفظ و انتقال آن به آيندگان است. او پس از مطرح كردن مواردي از آسيب‌رساني به آثار و بناهاي تاريخي درباره‌ي راه حل‌هايي كه مي‌توان اعمال كرد، توضيح داد: نخستين راه حل اين است كه كارشناسان ميراث فرهنگي با تحقيق و بررسي، ظرفيت بازديدكنندگان را از سايت‌ها تعيين كنند. البته كارشناسان مرمت و باستان‌شناسي خيلي خوبي در سايت‌ها فعاليت مي‌كنند، ولي كارشناسان نگهداري خوبي نداريم، يا اگر هم باشند، نمي‌دانم به چه دليل به ظرفيت بازديد توجهي نمي‌شود. وي اضافه كرد: راه حل ديگر، آگاهي‌رساني به مردم است كه در چند بخش مختلف مي‌تواند انجام شود مانند مكان‌هاي توريست‌پذير چون هتل‌ها، مهمان‌سراها يا مكان‌هايي كه مسافر، سفر خود را از آنجا آغاز مي‌كند مانند دفاتر فروش بليط، دفاتر خدمات مسافر و گردشگري و پايانه‌هاي مسافربري، همچنين در سايت‌ها نيز از طريق بروشورها، تابلوهاي راهنما و راهنمايان سايت‌هاي تاريخي، آگاهي‌رساني را مي‌توان انجام داد. ذبيح‌مند ادامه داد: گرچه بهترين راه اين است كه اطلاع‌رساني از مبدا انجام شود، ولي مشكلي كه در اين‌باره وجود دارد، بخش خصوصي است كه هيچ‌گونه حمايتي را از سيستم دولتي دريافت نمي‌كند. البته راه حل ديگري كه باقي مي‌ماند، اين است كه سازمان ميراث فرهنگي روي كارشناسان ثابت خود و سايت‌ها برنامه‌ريزي كند. اين دوست‌دار ميراث فرهنگي با بيان اين‌كه متاسفانه‌ جاي يك منبع يا سر فصل درسي كه نحوه‌ي حفاظت از آثار تاريخي و الزامات مورد توجه مسافر را براي بازديد از سايت‌ها شامل شود، خالي است، گفت: در حال حاضر يكي از مواردي كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري پي‌گيري مي‌كند، آموزش مديران دفاتر خدمات مسافري و گردشگري، مديران اقامت‌پذيرها و همچنين راهنمايان ميراث فرهنگي و گردشگري است. وي افزود: اكنون راهنماها به‌صورت سنتي و براساس اطلاعات ميداني كه از اقدامات هر سايت تهيه كرده‌اند، مواردي را به مسافران گوشزد مي‌كنند؛ ولي در قالب چارچوب مدوني نيست كه به‌صورت يك الزام در برنامه‌هاي آنها مورد توجه قرار گيرد. اين راهنماي تور در ادامه بيان كرد: مشكلي كه در ايران وجود دارد و در جاهاي ديگر دنيا كمتر ديده مي‌شود، بحث تعطيلات عمومي است. يعني به‌ندرت در ديگر نقاط دنيا ديده مي‌شود كه كل يك كشور براي مدت چند روز معين تعطيل باشد. وقتي چنين اتفاقي مي‌افتد، بيشتر مردم سعي مي‌كنند، براي استفاده از تعطيلات به سفر بروند و شهرهاي توريست‌پذيري مانند مشهد، اصفهان و شيراز به يك‌باره مورد توجه تعداد زياد بازديد‌كننده و مسافر قرار مي‌گيرند. به‌طوري كه در روز دوم يا سوم فروردين تعداد بازديدكنندگان تخت جمشيد (پارسه) نسبت به روزهايي كه اين مكان كمترين تعداد بازديدكننده را دارد، هزار برابر است. ذبيح‌مند اظهار داشت: اين هزار برابر آن‌چنان قابل توجه است كه راهكارهايي را مي‌طلبد. گرچه بعضي از اين راهكارها بايد در سطوح بالا اجرا شوند؛ به‌طور مثال، شرايطي فراهم شود كه تعطيلات رسمي به اختيار كارمندان در طول سال قابل پخش باشد. البته بحث تعطيلات فقط در حوزه‌ي حفاظت و نگهداري از آثار تاريخي مطرح نيست، بلكه به جريان اقتصادي كشور نيز مربوط مي‌شود و با وجود اين‌كه به‌تازگي در اين‌باره راهكارهايي اجرا مي‌شوند، مانند تعيين شيفت براي بانك‌ها در ايام تعطيل، به‌نظر مي‌رسد، اين‌ها فقط مرهمي براي مدت كوتاهي هستند و بهتر است، درباره‌ي تعطيلات تجديد نظر شود. وي در پايان اضافه كرد: به‌نظر مي‌رسد، مشكلي متوجه كارشناسان و كارمندان ميراث فرهنگي كه وظيفه‌ي محافظت، مراقبت از سايت‌هاي تاريخي و اطلاع‌رساني را برعهده دارند، نيست؛ زيرا اگر تعداد بازديدكنندگان منطقي و معمول باشد، آنها وظيفه‌ي خود را به‌خوبي انجام مي‌دهند؛ ولي اگر يك افزايش هزار برابري اتفاق بيفتد، مسلما همه‌چيز در كنترل نخواهد بود و مسايل اجتناب‌ناپذيري پيش خواهند آمد. انتهاي پيام