در نخستین ساعات پس از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی تصور می‌شد روابط ایران و آمریکا بیش از پیش رو به سیاهی برود و اتهام‌زنی‌ها مبنی بر دست داشتن ایران در این عملیات از سوی آمریکا و اروپا شروع شود. اما بر خلاف انتظار بسیاری، آمریکا تایید کرد ایران در طوفان‌الاقصی دست ندارد؛ چراکه این جنگ توافق نانوشته خودش را دارد که با توافق نانوشته چندی پی mش ایران و آمریکا بی‌ارتباط نیست.
داریوش پایسته، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به حاکم بودن وضعیت نه جنگ و نه صلح در غزه، وقفه بشردوستانه در این جنگ را نوعی توافق نانوشته دانست و اظهار کرد: آن چیزی که میان حماس و اسرائیل رقم خورده را نمی‌توان توافق نامید. موضوعاتی مانند تبادل اسرا و زندانیان یا وارد شدن کمک‌های بشردوستانه در حد توافق نیست. توافق باید برای هر دو طرف دارای یک ضمانت‌نامه اجرایی باشد، در حالیکه در مورد وقفه چندروزه در غزه، هیچ یک از طرفین چنین ضمانت‌نامه‌ای را به یک نهاد بین‌المللی نداده‌اند تا به قضیه وارد شود یا توافق را ثبت و ضبط کند و صرفا یک تعداد کشور واسط در نقش میانجی وارد شده‌اند.
وی افزود: عملا یک وضعیت نه جنگ و نه صلح در غزه حاکم است که می‌تواند در حد همان تبادل زندانیان و رساندن آذوقه ادامه پیدا کند، اما اینکه آن منطقه به ثبات برسد و توافقی منعقد شود که بر اساس آن هر دو طرف به حریم یکدیگر احترام بگذارند، محقق نخواهد شد. کما اینکه اسرائیل به هیچ یک از قواعد و توافقات بین‌المللی که تا کنون انجام‌شده، پایبند نیست و از آن طرف حماس دارد تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد که از حریم و حق خودش دفاع کند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: چنین وضعیت و توافق نانوشته‌ای تا پیش از این میان ایران و آمریکا هم صورت گرفته بود. در توافق نانوشته میان ایران و آمریکا، قرار بر این بود که دو کشور برای کنترل تنش‌های خود به حداقل‌هایی مانند تبادل زندانیان و آزادشدن پول‌های بلوکه‌شده بسنده کنند. این توافق نانوشته بسیاری از مسیرهای ترسیم‌شده‌ای که می‌توانست روابط دو کشور را بیشتر از این حاد کند، برهم‌زد.
پایسته ادامه داد: یکی از این موارد پیمان ابراهیم است. مطابق با این پیمان، اسرائیل در حال نزدیک شدن روزافزون به صلح با کشورهای عربی از جمله عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس بود، تا اینکه توافق نانوشته میان ایران و آمریکا و سپس جریان طوفان‌الاقصی این روند را کند کرد. اما نکته مهمتری که می‌بایست به آن توجه شود، این است که به تبعیت از همان توافق نانوشته، ایران و آمریکا خواهان ورود به درگیری جدیدتر نیستند و نمی‌خواهند بیشتر از این بر تنش‌هایشان دامن بزنند.
وی با اشاره به سایه انداختن توافق نانوشته ایران و آمریکا بر عملکرد دو کشور در قبال طوفان‌الاقصی، بیان کرد: علی‌رغم اینکه در استراتژی سیاست خارجی جمهوری اسلامی، فلسطین و لبنان یکی از خطوط قرمز است، اما ایران مستقیما وارد جنگ نشد و به تبعیت از آن حزب‌الله لبنان هم در صحنه عمل واکنشی جدی به جنایات اسرائیل نشان نداد. در واقع هم ایران و هم آمریکا خود را برحذر داشتند تا بیش از این بر آتش جنگ طوفان‌الاقصی نیافزایند. البته شاخ‌وشانه‌هایی برای هم می‌کشند که این یک موضوع پرستیژی است و در واقعیت هیچ کدام از دو کشور دنبال این نیستند که بر آشوب‌ها و سلسله اتفاقات بیشتر از چیزی که الان هست، دامن بزنند. کنترل نتانیاهو و کابینه راست افراطی آن و ایجاد وقفه بشردوستانه بر همین مبنا صورت گرفت.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره بر تاثیرگذاری متقابل طوفان‌الاقصی و توافق نانوشته ایران و آمریکا بر یکدیگر، عنوان کرد: مشخص نیست که در پس پرده چه اتفاقاتی رقم خورده که جنگ روسیه و اوکراین و پس از آن پیمان ابراهیم به صورت تسلسل‌وار و زنجیره‌ای به شدت تحت تاثیر طوفان‌الاقصی قرار گرفت. اما آنچه به نظر می‌رسد این است که طوفان‌الاقصی فرصتی را فراهم آورد که دوام توافق نانوشته ایران و آمریکا بیشتر باشد.
پایسته همچنین با اشاره به نشست هفته گذشته شورای حکام و عدم صدور قطعنامه یا حتی بیانیه‌ای از سوی تروئیکا علیه ایران، گفت: هم‌اکنون حوزه نگرانی‌ها و اولویت‌های آمریکا و اروپا به دو منطقه فلسطین و اوکراین معطوف است. در نشست اخیر شورای حکام هیچ اتفاقی علیه ایران رقم نخورد، زیرا نمی‌خواهند یک جبهه جدیدتری باز شود. یا به عنوان مثالی دیگر، ایران مجوز بسیاری از بازرسان آژانس را لغو کرد ولی آن‌ها هیچ واکنشی نشان ندادند جز اینکه در رسانه‌ها مباحثی را مطرح کردند. لذا الان یک فرصت عالی برای ایران به وجود آمده تا سیاست خارجی خود را بر اساس عزت و منافع ملی بازآرایی کند.
وی در پاسخ به سوال تا چه زمانی وضعیت توافق نانوشته میان ایران و آمریکا دوام می‌آورد، اظهار کرد: به نظر من تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و ایران هر دو کشور به سمت محافظه‌کاری پیش می‌روند و دوست ندارند وضع موجود برهم‌خورد. یعنی آمریکا و ایران هر دو به سمتی حرکت می‌کنند که وضع موجود را کنترل کنند و به نوعی این توافق نانوشته تداوم پیدا کند. حال اینکه چه کسی در آمریکا قدرت را به دست می‌گیرد یا در ایران چه دولتی روی کار می‌آید، بر سیاست‌های آینده تاثیرگذار است. اما آنچه مشخص است تا یک سال آینده در آمریکا و تا دو سال آینده در ایران هیچ اتفاقی نمی‌تواند این جریان را برهم‌زند و وضعیت را بیشتر از این حاد کند. هر دو کشور به دنبال این هستند که این آرامش نسبی برقرار باشد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل بیان کرد: مطمئنا فعالیت هسته‌ای ایران و توافق با آمریکا در یکی دو سال آینده در کانون توجهات نخواهد بود در این مدت موضوع اساسی‌تر از جمله جنگ روسیه و اوکراین، وضعیت اسرائیل و فلسطین و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری دو کشور مطرح است. این سه موضوع اطمینان خاطری است که حداقل طی یکی دو سال آینده هیچ اتفاق ناخوشایندی بین ایران و آمریکا نیفتد و هر دو کشور به سمت محافظه‌کاری حرکت کنند.
انتهای پیام
نظرات