محمد جواد استادی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی، به مناسبت هفته وحدت اسلامی یادداشتی پیرامون وحدت و استعمارزدایی را در اختیار ایسنا قرار داده که در ادامه می‌خوانید.

نظام سلطه جهانی همواره سمت و سویی استعماری و استبدادی داشته است. طراحی، چینش و چگونگی فرایندهای گوناگون برآمده از نظم جهانی امروزین در مسیر ترویج و تثبیت نظام سرمایه‌داری و گسترش رویکردهای ماده‌انگار بوده است. بر این بنیاد به‌ صورت طبیعی هر حرکت، جنبش و کوششی که در این مسیر خللی ایجاد کند و طرحی تازه و ناسازگار اهداف نظام سرمایه‌داری و رویکردهای انسان مادی ارائه نماید، با مخالفت جدی قدرت‌های مادی روبه‌رو خواهد شد.

به‌ صورت کلی پس از رنسانس، قدرت‌های جهانی کوشیدند تا با به حاشیه راندن دین و ارزش‌های برآمده از آن نوعی یکپارچه‌سازی در نگرش و حرکت نظام اجتماعی ایجاد نمایند تا با ترویج مساله «مصرف» به نیرو گرفتن «سرمایه» کمک کنند.

ارزش‌های مشترک دینی به دلیل آنکه به‌ صورت کلی بر پنداره اصول الهی بنا شده‌اند و حداقل در رویکرد اخلاقی اشتراکاتی دارند، همواره زمینه‌ساز شکل‌گیری جهانی بهتر، اخلاقی‌تر و مبتنی بر انسان الهی هستند. مبارزه با هر رویکرد دینی که سودای حکمرانی داشته و به دنبال نقش‌آفرینی دین و آموزه‌های دینی در این فضا بوده، دستور کار نظام استبدادی و استعماری قرار گرفت.

اسلام به دلیل جامع و کامل بودن خویش در بنیادهای معرفتی، روشمندی و غایت‌مندی همواره به دنبال ارائه طرح برای زیست انسان چه در ابعاد مادی و چه بخش‌های معنوی بوده است. بر این بنیاد است که نگره‌های اسلامی همواره کوشش می‌کنند تا بتوانند برای نیازهای انسان معاصر پاسخی مناسب داشته و او را به غایت فرجامین خویش رهنمون سازند. مروری بر تاریخ تحولات اجتماعی معاصر به‌خوبی نشان می‌دهد که جنبش‌های اسلامی همواره و در هرجایی که طرح گردیده‌اند با استقبال روبرو شده و زمینه تحول و دگرگونی را فراهم آورده‌اند.

قدرت و قوت پنداره‌های اسلامی تا بدانجا است که این رویکردها حتی بر گروه‌های آزادی‌خواهی که مسلمان نیستند اثربخش بوده و انگیزه‌ای برای حرکات آزادی‌خواهانه و ظلم‌ستیزانه ایشان گردیده است. ولی مسئله این است که تنها زمانی می‌توان در برای این نظم جهانی سودمحور ایستادگی نمود و در نهایت آن را کنار زد که همه نیروهای و جبهه‌های مخالف وضع موجود در راستای هدفی مشترک کنار یکدیگر قرارگرفته و با بهره‌کشی موجود نظام سلطه به مبارزه برخیزند.

برپایی یک جریان قدرتمند در برابر تفکر مادی کنونی، نیازمند اتحادی استوار و پایدار میان جریان‌های گوناگون آزادی‌خواهانه است. اتفاقاً دشمن به‌خوبی این مسئله را دریافت نموده و تمرکز خویش را بر گسست و اختلاف‌افکنی میان گروه‌هایی قرار داده است که بالقوه می‌توانند در مسیر مبارزه با استبداد حرکت نمایند.

امت بزرگ اسلامی نخستین دشمن ابرقدرت‌های جهانی است و همه اضطراب ایشان از ساخت یافتن امت واحده است. آشکار است که اگر جوامع گوناگون اسلامی بر بنیاد اشتراکات و هدف غایی مشترک خویش که دست‌یابی به سعادت است کنار یکدیگر جمع گردند به خطری بزرگ برای سرمایه‌داران بدل خواهند شد. آشکار است که شکل گرفتن امت واحده اسلامی خود زمینه جذب دیگر آزادی‌خواهان حتی غیرمسلمان در جهت مبارزه با سرمایه‌داری جهانی خواهد شد.

درواقع هفته وحدت اسلامی، کنشی نمادین در جهت نشان دادن اهمیت مسئله تمرکز بر اشتراکات است تا به‌ مرور زمینه تحقق جامعه آرمانی بر بنیاد ارزش‌های والای فطری را فراهم سازد.

انتهای پیام