حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد واعظی در آیین اختتامیه پنجمین جشنواره بین‌المللی شعر حوزه (اشراق) که به همت معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی در مرکز همایش‌های غدیر برگزار شد، عنوان کرد: در آستانه یک صدمین سال احیای مجدد حوزه علمیه قم قرار داریم که در سال ۱۳۰۱ مرحوم شیخ عبدالکریم حائری (ره) به همراه جمعی از شاگردان برجسته‌شان به قم آمدند و این هجرت آغاز یک حرکت بسیار شتابان برای اوج گرفتن حوزه علمیه قم شد تا جایی که امروز حوزه علمیه قم مرکز حوزه‌های علمیه جهان تشیع است.

وی گفت: حوزه علمیه قم مدیون و مرهون مجاهدت آن مردم بزرگ و شاگردان برجسته‌ای چون امام خمینی (ره) و آیت‌الله گلپایگانی (ره) و آیت‌الله اراکی (ره) و بسیاری از بزرگانی که پرورده کرسی درس ایشان بودند و به برکت هم‌جواری با حضرت معصومه (س) این برکات عاید و حاصل شد.

تفاوت وجه هنری حوزه پیش از انقلاب و پس از آن

وی بابیان اینکه حوزه امروز در مقایسه با حوزه گذشته، ویژگی‌های بسیار خاصی پیداکرده است، اظهار کرد: یکی از این ویژگی‌ها، مسئله برجسته شدن و تقویت وجه هنری حوزه است؛ برخی از وجوه هنری، مثل شعر و ادب در قرون و اعصار در حوزه‌های ما رواج داشته اما اکنون وجوه دیگر هنری ازجمله هنرهای نمایشی و هنرهای تجسمی و انواع و اقسام هنرها در حوزه مشاهده می‌شود و فعالیت‌های خوبی در این زمینه شکل‌گرفته است.

وی با اشاره به ظرفیت‌های متنوع شعر و زبان شعر گفت: زبان شعر تکثر قالبی متعددی دارد و می‌تواند لفظ‌ پردازی محض، برخوردار از آهنگین بودن، زیبایی‌های لفظی و مربوط به ساخت زبانی باشد، کما این‌که شعر می‌تواند تماماً از عنصر خیال و صور خیال برخوردار باشد و خیال‌آمیز، بی‌ارتباط با واقعیت باشد همان‌طور که می‌تواند معطوف به واقعیت باشد و درواقع، قرائت زیباشناسانه و خیال‌انگیز از واقع باشد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: بخش قابل‌توجهی از شعر آیینی، معطوف به حوادث تاریخی، مقولات دینی، سخن از حوادث و واقعیت‌های دینی می‌کند.

وی افزود: وقتی زبان شعر ناظر به واقعیت است و به عرصه زندگی و واقعیت‌های آن نزدیک می‌شود، حکایت گری و گزارش گری عالمانه از واقع نیست، لهذا گزاره‌های شعری، درواقع گزاره‌های اخباری از جنس گزاره‌های واقع نمای علمی نیستند، چراکه اگر زبان شعر، زبان گزارش خشک و عریان واقع باشد، لطافتی ندارد و از سنخ زبان علم می‌شود، بدین‌جهت هیچ‌وقت از گذشته هم حتی وقتی‌که کل مقوله دانش را به حکمت علمی و نظری تقسیم می‌کردند، شعر را از شعب حکمت عملی ویا نظری قرار ندادند، چرا که وجه صناعی شعر قالب است و نمی‌توان شعر را زبان حکایت از واقع قرار داد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین واعظی اظهار کرد: وقتی شعر معطوف به حوادث و واقع می‌شود، قرائت زیبا شناسانه واقع می‌گردد، در این صورت ممکن است که کسی تصور کند که زبان شعر چون خوانش و قرائت است پس کاملاً امری سوبژکتیو مثل بیان سلایق و علایق است.

وی تصریح کرد: در عین حال که زبان شعر روایت زیبا شناسانه واقع است اما یک امر صرفاً و کاملاً سلیقه‌ای نیست، چرا که اساساً مقوله زیبایی چیزی است که در نظر و رؤیت ماست و یک اُبژه خارجی نیست که خود را به ما تحمیل کند، به‌گونه‌ای که همه مضطر به تصدیق آن باشند.

وی افزود: زیبایی و زشتی مقولاتی نیست که مثل یک امر واقعی به‌گونه‌ای باشد که به تصدیق و اذعان همگان در آید؛ زیبا دیدن امور به دنیای درون ما، شبکه باورهای ما، نظام ارزشی ما و نظام زیباشناختی ما برمی‌گردد و این‌هاست که یک منظره، واقعه و اتفاق را زیبا می‌کند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین واعظی بیان کرد: حضرت زینب کبری (س) درباره عاشورا فرمودند «ما رأیت الا جمیلا» نفرمود «ما کان الا جمیلا»؛ یعنی من آن را زیبا می‌بینم و ابن زیادها و دیگرانی که در نظام ارزشی‌شان، بینشی‌شان و شبکه باورها و علایقشان شهادت، عبودیت، توحید، بندگی، عشق به خدا و عشق‌ورزی در محضر خدا ارزش نیست، شهادت را کرامت نمی‌دانند.

وی گفت: اگر شبکه باورها، علایق، گرایش‌ها، بینش‌ها و این نظام ارزشی و زیباشناختی که در درون انسان است، از حقانیت، صدق و عینیت برخوردار باشد، قرائت زیباشناسانه از واقعیت‌ها و از عرصه زندگی و حوادث هم‌درجه‌ای از عینیت و حقانیت برخوردار خواهد بود.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: اگر این مبنا را بپذیریم که زیبا و زشت دیدن امور تابع محتوای شبکه باورها، ارزش‌ها، نظام ارزشی و نظام گرایشی شخص است و محتوای آن باورها و نظام ارزشی، صدق و کذب بردار است و آن محتوا قابل دفاع و غیرقابل دفاع است، آن زیبا دیدن به وجهی از عینیت و حقانیت برخوردار می‌شود و این حقانیتِ زیباشناختی، رقیقه آن حقیقه معرفتی و آن نظام ارزشی است.

وی افزود: برای «إنَّ مِنَ الشِّعرِ لَحِکمَه» این وجه را در نظر می‌گیرم که گاهی اوقات شعر محتوای حِکمی و محتوای مستقیم معرفتی پیدا می‌کند که حکمت می‌شود اما گاهی اوقات ولو خیال‌انگیز و قرائت زیبا شناسانه از واقع، حماسه جنگ و واقعیت‌های تاریخ اسلام است، «إنَّ مِنَ الشِّعرِ لَحِکمَه» می‌شود، چرا که پشتوانه بینشی و ارزشی حق و صادق است که آن نگاه را به شخص داده و آن تفتّن های زیباشناسانه را به شخص داده، حکیمانه و حقانی است و نگاه حقانی، معرفت حقانی و نگاه ارزش حقانی، رؤیت حقانی را به همراه می‌آورد، ولو آن روایت از واقع، قرائت و روایت زیبا شناسانه باشد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین واعظی ادامه داد: اگر شاعر با این نگاه وارد عرصه تفتّن به واقعیت‌ها و عرصه زندگی شود و متوجه آلام مردم و حوادثی که بر جامعه می‌گذرد و واقعیت‌هایی که جامعه را احاطه کرده، با نگاه زیبا شناسانه برخاسته از بینش توحیدی و نظام ارزشی اسلامی شعر بسراید، توان ایجاد تغییر در ذائقه فرهنگی و حرکت اجتماعی را خواهد داشت.

وی گفت: اگر شاعر حوزوی متکی به آن نظام معرفتی، نظام ارزشی و نظام زیباشناختی که از بطن و متن دین و معارف مکتب اهل‌بیت (ع) و قرآن منبعث است، به سراغ عرصه زندگی و واقعیت برود، می‌تواند منادی ارتقای سطح فرهنگی جامعه و ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی شود و بذر امید، ایمان، مهرورزی، عزت و معنویت را در میان جامعه بیفشاند.

انتهای پیام