به گزارش ایسنا،سرهنگ ستاد قاسم اکبری مقدم پژوهشگر سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش در یادداشتی تاثیر خلبان شهید عباس دوران را در دفاع‌مقدس به ویژه دیپلماسی جنگ بررسی کرده است.

در این یادداشت می‌خوانیم:

در سالیان دفاع مقدس هشت ساله جمهوری اسلامی ایران، سال۱۳۶۱ برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، سالی سرشار از موفقیت و پیروزی بود. سال ۶۱، سالی بود که عملیات­‌های پی در پی، پیروزمندانه، مهم و سرنوشت­‌سازی همچون فتح­ المبین و بیت­‌المقدس با موفقیت کامل توسط رزمندگان ارتش، سپاه، بسیج و نیروهای مردمی علیه نیروهای متجاوز بعثی عراق اجرا شد. رزمندگان غیور ارتش اسلام چنان عرصه را بر نظامیان بعثی صدام تنگ ساختند که هرگونه قدرت تصمیم‌گیری و اقدام مؤثر در جبهه نبرد از آنان سلب شد و در این عملیات­‌ها، آمار کشته شدگان، اسیران جنگی و ادوات و تجهیزات به غنیمت گرفته و انهدامی به حدی سنگین، بهت­‌آور و باور نکردنی بود که ارتش متجاوز بعث عراق به وضوح در سیمای ارتشی مغلوب و شکست خورده در انزار جهانیان ظاهر شد؛ به طوری که به دنبال متلاشی شدن سازمان رزمی و کاهش توان نظامی نیروهای نظامی رژیم بعثی عراق در «عملیات بیت‌المقدس»، شکست راهبرد نظامی، ناکامی در تحقق اهداف اعلام شده و زیر سؤال رفتن مشروعیت و کارآمدی صدام، رژیم بعثی عراق برای نجات از این بحران­‌های نظامی پیش آمده مذبوحانه دست به تلاش­های سیاسی زد. 

درخواست فوری تشکیل اجلاس شورای همکاری خلیج فارس توسط عراق و بهره برداری سیاسی

رژیم بعثی عراق در حالی ­که مشغول دفع حملات نیروهای ایرانی در عملیات بیت­المقدس بود، به همسایگان عرب خود گوشزد کرد به موجب موافقتنامه سال ۱۹۵۰ اتحادیه عرب، ۲۲ کشور عضو این اتحادیه مجبور هستند به هر کشور عربی که درگیر جنگ می­باشد کمک نظامی ارسال دارند.

۶ کشور عرب منطقه در پایان اجلاس دو روزه شورای همکاری خلیج فارس ضمن حمایت خود را از رژیم صدام نگرانی خود را از پیروزی­‌های رزمندگان اسلام ابراز کردند. که این اجلاس تأثیری بر روند حملات بی­امان و برتری نیروی­های ایرانی در سراسر جبهه‌­های نبرد نداشت.

نقشه بهره برداری سیاسی صدام ازحمله رژیم غاصب صهیونیستی به جنوب لبنان

در مدت کمتر از یک ماه پس از آزادی خرمشهر، رژیم غاصب صهیونیستی در یک اقدام هماهنگ برای نجات رژیم عراق از ضربات سهمگین و کاهش فشار بر این کشور و همچنین ضربه زدن به مواضع نیروهای ملی اسلامی فلسطینی و لبنانی، نیروهای خود را بطور همه جانبه به جنوب لبنان وارد و تجاوز گسترده­ای را علیه خاک لبنان آغاز کرد.

رژیم عراق که برای بدست آوردن چنین فرصتی لحظه شماری می­­‌نمود، بدنبال تجاوز صهیونیست­‌ها اعلام کرد که"به منظور مقابله با اسرائیل نیروهایش را از باقیمانده اراضی اشغالی ایران عقب می­‌کشد."

مقامات جمهوری اسلامی ایران همزمان با تجاوز وحشیانه رژیم صهیونیستی به لبنان با اعلام مواضع به حق کشورمان در مورد اعزام نیروهای نظامی به لبنان برای مقابله با تجاوز اسرائیل، یادآور شدند که رژیم عراق به این بهانه می­‌خواهد بر شکست‌­های خود در طول تجاوز به میهن اسلامی ایران سرپوش بگذارد.

با هوشیاری و دقت نظر دیپلماسی ایران، رژیم بعثی صدام در این استراتژی سیاسی خود شکست خورد.   

نقشه بهره برداری سیاسی صدام از اجلاس و کنفرانس سران غیر متعهدها در بغداد

رژیم بعثی عراق و حامیانش اعم از کشورهای غربی، برخی از کشورهای نزدیک و متمایل به سیاست‌های بلوک شرق و رهبران مرتجع عرب به منظور کاستن آثار تبلیغی پیروزی‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، رها ساختن عراق از تنگنای سیاسی و نظامی داخلی و بین‌المللی، گشودن جبهه‌های جدید در عرصه­‌های سیاسی و دیپلماسی علیه ایران و نیز به انزوا کشاندن ایران و ایجاد زمینه­‌ای مناسب برای توجیه و ارائه کمک‌­ها و مساعدت­‌های اقتصادی و نظامی بیشتر به رژیم عراق، تصمیم به برگزاری اجلاس کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در بغداد گرفتند.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای ثابت کشورهای غیر متعهد با درک سریع خطر و حساسیت موضوع دست به فعالیت­‌های سیاسی و دیپلماتیک وسیعی در سطح منطقه زد، و با اعلام مواضع روشن خود در این رابطه تاکید کرد در حالی­ که نیروهای عراق بخش­‌هایی از خاک ایران را در اشغال خود دارند، هیچ هیأتی از سوی تهران در این اجلاس شرکت نخواهد کرد و اصولاً بغداد محل امنی برای برگزاری کنفرانس سران غیر متعهدها نیست و دولت عراق توانایی و صلاحیت میزبانی و برگزاری اجلاس را ندارد، و این اجلاس باید در کشور دیگری برپا شود. 

با اعلام مواضع رسمی ایران در مورد ناامنی بغداد برای برگزاری کنفرانس غیر متعهدها رژیم عراق را بر آن داشت تا با انتشار بیانیه­ و تبلیغات پرحجم و دامنه دار خود که از سوی اغلب رسانه‌های خبری جهان با آب و تاب فراوان انعکاس داده می­‌شد بر امنیت فضا و آسمان شهر بغداد، تأکید نماید و محافظت دائمی از آن را که توسط شبکه دفاعی مستحکم خود متشکل از انواع موشک­‌های زمین به هوای ارتفاع بالا، متوسط و پائین، پوشش گسترده راداری و توپخانه ضد هوایی و انواع هواپیماهای رهگیر بود، به رخ سران کشورها بکشاند. عراق همچنین بغداد را به لحاظ پدافندی با شهر مسکو در زمان حمله متفقین در جنگ جهانی دوم مقایسه می­‌کرد.!

با توجه به تلاش وسیع و گسترده دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، کشورهای مرتجع منطقه و قدرت­‌های زورگوی جهانی از برگزاری این اجلاس در بغداد حمایت و آمادگی سران و مقامات بلندپایه خود را برای شرکت و حضور در اجلاس اعلام کردند.

با ملاحظه شرایط و اوضاع سیاسی دو کشور و جریان‌های حاکم بین­‌المللی، تشکیل اجلاس موجب تغییر معادلات و موازنه‌های سیاسی علیه ایران می­شد و تبعات سوء آن کشور را در عرصه سیاسی، اقتصادی و بویژه نظامی دستخوش تحولات ناخواسته می­ساخت و چه بسا در جبهه‌­های نبرد نظامی اوضاع به نفع حاکمان بعثی عراق تغییر می‌کرد.

در صورتی که سران سیاسی و نظامی کشور یک راهبرد دقیق و صحیحی در جهت عدم برگزاری اجلاس سران غیر متعهدها طراحی نمی‌­کردند، وقتی که صدام به عنوان ریاست اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها برای یک دوره سه ساله انتخاب می­‌شد، عراق را به عنوان کشوری متعهد و پایبند و وفادار به غیرمتعهدها و سیاست­‌های جنبش معرفی و متقابلاً ایران را بی­‌اعتنا به اصول، ایده‌­ها و آرمان­ های جنبش و همچنین معارض با ارزش‌­ها و مقررات بین‌المللی معرفی می‌کرد.

خواسته‌ها و مواضع اصولی و بحق ایران اسلامی در مورد خروج متجاوز از خاک ایران، جهت برقراری آتش بس و صلح مورد تحریف قرار می­‌گرفت و در عوض صدام با مظلوم نمایی از خطر شکست و سقوطی که رزمندگان غیور ارتش ، سپاه و بسیج در عرصه نبرد برایش رقم زده بودند رهایی می­یافت.

مشکلات و مسائل پیشرو  در صورت برگزاری اجلاس سران غیر متعهدها در بغداد

- زمینه و بستر برای اجماع بین المللی علیه ایران در عرصه­‌های سیاسی و دیپلماتیک شکل می‌گرفت.

- کشورهای حامی صدام  با بهره گیری از شبکه‌­های رسانه­‌ای و خبری گسترده، افکار عمومی جهان و ملت­‌های مدافع و حامی ایران را بمباران تبلیغاتی کرده و با صراحت، ایران را آغازگر جنگ و متمایل به ادامه آن معرفی می‌­کردند و در عوض عراق را به عنوان کشوری مظلوم که خواستار پایان دادن به جنگ و آتش بس معرفی می­‌کردند.

- چه بسا در این اجلاس از ایران خواسته می­‌شد که به جنگ خاتمه داده و صلح موردنظر و تحمیلی را بپذیرد.
-  صدام تا پایان دوره ریاست اجلاس از ابزار جنبش غیرمتعهدها حداکثر بهره برداری سیاسی را می­‌کرد و به این ترتیب با کمک کشورهای همسو و حامی خود، تلاش گسترده‌­ای را برای انزوای سیاسی ایران به مرحله اجرا در می‌آورد.

- حضور نیافتن ایران در کنفرانس و مخالفت با تشکیل آن در بغداد، بهانه ضدانقلاب و مخالفان جمهوری اسلامی را برای تبلیغ و تردیدافکنی در افکار عمومی ایران افزایش داده و امکان آن را فراهم می­‌ساخت و شاید در میان گروه‌هایی که از بینش سیاسی عمیقی برخوردار نبودند مؤثر نیز واقع می­‌شد.

- این وضعیت نیز متصور بود که کشورهای دوست و طرفدار ایران، تحت تأثیر فضای روانی سیاسی غالب بر اجلاس، از موضع گیری به نفع ایران خودداری کنند.

- بیم آن می‌­رفت که آمریکا و برخی از دولت­های مؤثر در سیاست‌­های جهانی، پس از صدور بیانیه یا قطعنامه نهایی اجلاس سران غیرمتعهدها، سیاست‌­های خصمانه­‌تر و آشکارتری را اتخاذ کنند و با تمهید و زمینه سازی­‌هایی در سازمان ملل و شورای امنیت بهانه حضور در منطقه خلیج فارس را به دست آورده و با ارسال نیرو و تجهیزات بیشتر تمهیدات جنگ را به نفع حکومت بعث عراق فراهم آورند.

- صدام در سایه تبلیغات جهانی و به منظور ارعاب برخی از دولت­‌های عربی منطقه خود را اسوه و منجی اعراب معرفی و به بهانه حمایت و امنیت منطقه خلیج فارس از کشورهای منطقه باج خواهی بیشتری می­‌کرد.

 - شاید در بین برخی از نیروهای خودی و طرفدار انقلاب نیز به رغم دلبستگی و وفاداری به نظام و کشور شک و تردیدهایی درباره درستی و اثربخشی راهبرد دفاعی کشور در آن برهه پدیدار می‌­شد.

در چنین شرایط حساس و خطیری که اقدامات سیاسی ایران به نتیجه مطلوب نرسیده بود برای غلبه بر راهبرد سیاسی تبلیغاتی رژیم عراق، تصمیم به استفاده و بهره برداری از نیروی هوایی به لحاظ ساختار ویژه و امتیازات خاص آن گرفته شد و این نیروی قوی و قدرتمند نظامی  بنا به دستور در خدمت استراتژی سیاسی کشور قرار گرفت، تا با استفاده از ویژگی­‌هایی از قبیل، سرعت عمل، قابلیت انعطاف، برد زیاد، تحرک و واکنش سریع، قدرت آتش و... با شکستن دیوار صوتی شهر بغداد و بمباران مناطق حساس و راهبرد نظامی آن، ناتوانی عراق در اثبات ادعاهای خود مبنی بر امنیت فضای شهر بغداد و محل کنفرانس سران را به اثبات رساند.

برای این منظور و جهت برهم زدن امنیت اجلاس غیرمتعهدها و شهر بغداد، نقاط حساس و حیاتی رژیم متجاوز بعثی صدام در حاشیه و داخل شهر بغداد مورد شناسایی و بررسی و تحلیل دقیق کارشناسان نظامی و سیاسی کشور قرار گرفت.

نقاطی مانند: پایگاه هوایی الرشید، نیروگاه هسته‌­ای تموز، ایستگاه ماهواره مخابراتی بعقوبه، مجلس الوطنی، کاخ صدام، پادگان‌های نظامی، ستاد ارتش، پل راه آهن، کارخانه برق، وزارت کشور، ساختمان حزب بعث، وزارت جنگ، انبار مهمات و اسلحه سازی و پالایشگاه الدوره... .

ایران راهبرد نظامی و تبلیغاتی خود را چنان طراحی کرده بود که برای دولت بعثی عراق امکان انکار و پرده پوشی آثار شکست میسر نباشد.

حالا کدامیک از اهداف مزبور بهتر می‌­توانست راهبرد نظامی، سیاسی و تبلیغاتی ایران را تأمین و ضریب موفقیت آن را تا حد ممکن افزایش دهد.

 پالایشگاه الدوره!!  که در داخل محدوده شهر بغداد قرار گرفته بود، به دلایل زیر به عنوان هدف انتخاب شد:

۱- از نظر مکانی به پایگاه هوایی الرشید که هواپیماهای شکاری میگ، جنگنده‌های سوخو و میراژ در آن مستقر بودند نزدیک بود و هیچ تردیدی را در مورد حضور دفاع هوائی عراق در اذهان سران غیر متعهدها باقی نمی‌گذاشت.

۲- انهدام و آتش سوزی ناشی از بمباران پالایشگاه الدوره و حجم عظیم دود و آتش برخاسته از آن در کوتاه مدت غیرقابل کنترل و اطفا بود و به سبب نزدیکی­ آن با هتل محل اقامت اصحاب رسانه و خبرنگاران که از سراسر جهان در آن اسکان یافته بودند غیرقابل انکار بود و سند زنده‌­ای برای موفقیت عملیات به شمار می‌­آمد.

۳- با توجه به حملات هوایی انجام شده دشمن علیه پالایشگاه‌های ایران هیچگونه محدودیت و ملاحظات سیاسی برای از بین رفتن این نقطه حساس و حیاتی وجود نداشت.

۴- انهدام این پالایشگاه اثراتی را در روند تامین سوخت مورد نیاز ماشین جنگی عراق به جای می‌­گذاشت.

۵- اثرات روانی این بمباران به دلیل قرار داشتن هدف درداخل محدوده شهر بغداد قابل ملاحظه بود.

۶- در صورت انتخاب محل دیگری برای بمباران، دولت عراق سریعاً قادر به خنثی کردن اثرات حاصله و ایجاد پوشش خبری بر علیه آن بود.

در این عملیات تاریخی غرورآفرین و کم نظیر برای تضمین هرچه بیشتر اهداف و کاهش خسارات و ضایعات احتمالی  طرح ریزی و اجرای عملیات با انتخاب شش تن از برجسته­‌ترین و  ورزیده‌ترین خلبانان نیروی هوایی  از بین تعدادی از داوطلبان یکی از پایگاه­‌های هوایی انجام گرفت.

به منظور دستیابی به هدف و تضمین و اجرای کامل عملیات، تعداد سه فروند هواپیمای (اف-۴) برای اجرای مأموریت در نظر گرفته شدند که دو فروند آن نقش اصلی را بر عهده داشتند و هواپیمای سوم به عنوان (رزرو)  و برای ادامه مأموریت که در صورت وقوع حادثه یا رویداد غیرمنتظره وارد عمل شود.

در سحرگاه روز ۳۰ تیرماه ۱۳۶۱ خلبانان دلاور، با عزمی راسخ و اراده پولادین، در سکوت مطلق رادیویی جان بر طبق اخلاص نهاده و از پایگاه هوایی مربوطه با پرواز در ارتفاع پایین، دل آسمان را شکافته و به فضای خاک دشمن، به قصد ضربه زدن به شبکه دفاعی امنیتی کاملاً امن مورد ادعای صدام نفوذ کردند.

لیدر و فرمانده دسته پروازی این عملیات، یکی از خلبانان فداکار، ورزیده و با تجربه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران سرهنگ خلبان عباس دوران بود.

این دسته پروازی که شامل چهار خلبان ورزیده بود، پس از عبور از دیوار دفاعی و شبکه آتش ضد هوایی دشمن، خود را به فضای شهر بغداد رسانده و با پرواز در ارتفاع کم بر فراز خیابان‌­های این شهر، صدای غرش سهمگین پرنده­‌های آهنین بال خود را به گوش حکام و مردم در خواب فرو رفته بغداد رساندند و بدینوسیله حضور قدرتمند نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و آسیب­‌پذیری و ناامن بودن شهر بغداد را به عینه به سران کشورهای غیر متعهد و افکار عمومی جهانی اثبات کردند.

این عقابان تیز پرواز پس از نمایش قدرت و مانور برفراز شهر بغداد، خود را به بخش جنوبی شهر بغداد رسانده و به پالایشگاه الدوره یورش بردند و چندین تن بمب هواپیماهای خود بر سر حاکمان جنگ افروز وقت عراق فرو ریختند. و پس از نمایش قدرت و شکستن دیوار صوتی در آسمان شهر بغداد و در حین بازگشت هواپیمای لیدر دسته پرواز و فرمانده عملیات سرهنگ خلبان عباس دوران  مورد اصابت موشک سیستم پدافند هوایی دشمن قرار گرفت.

سرهنگ خلبان عباس دوران، به کمک خلبان همرزمش «ستوانیکم منصور کاظمیان» در کابین عقب دستور ترک هواپیما را داد، اما خود علیرغم اینکه می‌­توانست با استفاده از چتر نجات سالم فرود آید همچنان سعی کرد هواپیمای سانحه دیده‌اش را به سوی یکی از تأسیسات مهم عراق که در چند مایلی محل برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها بود بکشاند و طعم شیرین شهادت را به اسارت و بهره­‌برداری تبلیغاتی دشمن ترجیح دهد.  

عباس دوران قبل از شهادت، چندین بار به هم­رزمانش در گردان­‌های پروازی، به صراحت گفته بود: « اگر روزی هواپیمای من در خاک دشمن مورد اصابت قرار گیرد من شهادت را بر اسارت ترجیح می دهم.» 

به دنبال بمباران سنگین پالایشگاه «الدوره» دود و آتشی عظیم فضای شهر بغداد را در هاله‌­ای از سیاهی فرو برد و ترفندهای سیاسی صدام در مورد امنیت این شهر، در مقابل چشمان وحشت‌­زده خبرنگاران خارجی مستقر در هتل‌های بغداد نقش بر آب شد و بدین روش تشکیل اجلاس کنفرانس سران غیر متعهدها در شهر بغداد منتفی و شهر دهلی نو در کشور هند انتخاب گردید.

با اعلام لغو اجلاس سران کشورهای غیر متعهد در بغداد، قدرت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با داشتن خلبانان شجاع و جان برکفی همچون شهید عباس دوران و سایر همرزمان او در این عملیات به عنوان اهرم فشاری در تحمیل اراده سیاسی و حاکمیت ملی و حفظ اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایران در اذهان عمومی جهان مورد تأکید مجدد قرار گرفت.

خلبان عباس دوران در طول ۲۲ ماه حضور در دفاع مقدس ۱۲۰ مأموریت بمباران هوایی در جنگ انجام داده که از این لحاظ یکی از رکورد داران پروازهای بمباران هوایی در بین خلبانان نیروی هوایی ارتش محسوب می‌­شد. این تعداد پرواز  نشان­ی آمادگی همیشگی او برای اجرای عملیات هوایی علیه ارتش عراق بود. در بین نیروی­‌های دشمن نیز شهید سرلشکر خلبان عباس دوران خیلی معروف به شجاعت و بی باکی بود و زهرچشمی از عراقی‌­ها گرفته بود که عراقی‌­ها آرزو داشتند او را اسیر کنند.

در حقیت شهید سرلشکر خلبان عباس دوران با انهدام هواپیما و شهادت خودش، بجای ده­ها هزار نفر رزمنده اقدامی تاریخی را در نبردهای هوایی به یادگار گذاشت. 

پیکر پاک این خلبان سرافراز لشکر اسلام پس از۲۰ سال دوری از وطن در تاریخ 81/5/5 به میهن اسلامی ایران بازگشت و در زادگاه شیراز به خاک سپرده شد.

از زندگی حرفه­‌ای این خلیان شهید چند کتاب و فیلم سینمایی و نمایش­‌های تلویزیونی و تئاتر تهیه شده است.

انتهای پیام