اشاره:
مطالعه‌ي پيشينه‌ي سياست‌گذاري از اولين مراحل سياست‌پژوهي در هر حوزه محسوب مي‌شود. در اين زمينه، اسنادي چون: سند چشم انداز، سياست‌هاي كلان، برنامه‌هاي توسعه و اسناد توسعه بخشي از مهمترين اسناد سياستي براي مطالعه‌ي اين دسته از پژوهشگران محسوب مي شود. اما ساختار بسياري از اسناد پيش‌گفته متناسب با ساختار تفكيك وظايف وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌هاي مختلف دولت طراحي مي‌شود. بنابراين براي خبرنگاران سياستي و سياست پژوهان آگاهي از اسناد سياستي كه وظايف دستگاه‌هاي مختلف دولتي تعيين را مي‌كند، از اهميت بالايي برخوردار است.
در پي متن كامل شرح وظايف وزارت كشاورزي و وزارت جهاد سازندگي در مطالعات آماده‌سازي تدوين برنامه‌ي سوم توسعه، هم‌چنين متن كامل اهداف و وظايف وزارت جهاد كشاورزي در قانون تشكيل وزارت جهاد كشاورزي به‌منظور تسهيل دسترسي خبرنگاران سياستي و سياست پژوهان حوزه‌ي كشاورزي و منابع طبيعي منتشر مي‌شود.
سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، پيش از اين مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات متعددي در بررسي مفاهيم مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و سياست‌هاي توسعه‌ي فني و اقتصادي بخش كشاورزي منتشر كرده است. خوانندگان گرامي، مي‌توانند گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات پيش گفته را در اخبار و مجلات الكترونيكي كه در بخش اخبار مرتبط اين خبر آمده است، ملاحظه كنند.
اهداف و وظايف
وزارت جهاد كشاورزي سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور
هيات وزيران در جلسه مورخ 2/4/1381 بنا به پيشنهاد شماره‌ي 9041/89-13899/105 مورخ 7/9/1380 سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و به استناد ماده‌ي (2) قانون تشكيل وزارت جهاد كشاورزي - مصوب 1379- شرح وظايف تفضيلي وزارت جهاد كشاورزي را به شرح زير تصويب نمود:
الف) سياست‌گذاري، برنامه‌ريزي و نظارت:
1- تعيين سياست‌ها و راهبردهاي مربوط به بخش كشاورزي، توسعه و عمران روستاها و مناطق عشايري و هم‌چنين تنظيم و اجراي برنامه‌هاي توسعه‌ي كشاورزي در چارچوب سياست‌هاي توسعه پايدار.
2- انجام بررسي‌ها و اقدامات لازم به‌منظور برنامه ريزي توليد و تامين نياز كشور به محصولات و فرآورده‌هاي كشاورزي و دامي و توسعه‌ي صادرات با رعايت مزيت‌هاي نسبي در چارچوب سياست‌هاي بازرگاني كشور.
3- تهيه‌ي تدوين اجرا و به‌هنگام سازي نظام‌هاي اطلاع رساني كشاورزي و روستايي و استقرار نظام‌هاي آماري.
4- تهيه‌ي استانداردها و ضوابط و برنامه‌ريزي لازم در زمينه‌ي تاسيسات و زيرساخت‌هاي موردنياز توليد و توليدكنندگان بخش كشاورزي.
5- نظارت و ارزشيابي عملكرد و فعاليت‌هاي موسسات و شركت‌هاي وابسته به وزارت‌خانه و ايجاد هماهنگي‌هاي برنامه‌اي و عملياتي لازم.
6- نظارت و ارزشيابي برنامه‌ها، طرح‌ها، فعاليت‌ها و اقدامات در حيطه‌ي وظايف وزارت جهاد كشاورزي به‌منظور سنجش ميزان كارايي و اثر بخشي آنها.
ب)امور پژوهش، آموزش و ترويج:
1- انجام پژوهش‌هاي كاربردي و توسعه‌اي در زمينه‌هاي زير
الف- آب و خاك، اصلاح بذر و نهال، اصلاح نژاد، پرورش دام و آبزيان، جنگل و مرتع و آبخيزداري آفات و بيماري‌هاي گياهي و راه‌هاي مبارزه با آن.
ب- بهره‌برداري از فنون پيشرفت بيوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك در بخش كشاورزي، تدوين شيوه‌هاي مناسب و استفاده از فناوري‌هاي نوين توسعه‌ي كشاورزي و دامي متناسب با شرايط اقليمي و جغرافيايي كشور.
ج- افزايش بهره‌بروري، كاهش ضايعات و بهبود كيفي توليد محصولات و فرآورده‌هاي بخش كشاورزي.
د- بيماري‌ها، مايه‌ها، سرم‌ها و مواد بيولوژيك لازم براي پيشگيري و مبارزه با بيماري‌هاي دامي آبزيان و مشترك انسان و دام و تهيه و توليد آنها در كشور.
2- حفاظت جمع آوري، ارزيابي، احيا و توسعه‌ي ذخاير توارث ژنتيكي، تنوع زيستي گياهي و ژرم پلاسم گياهان زراعي، باغي، زينتي، دارويي، مرتعي، جنگلي و دام و آبزيان و ميكروارگانيزم‌ها و حشرات مفيد و زيان آور كشاورزي در چارچوب وظايف محول شده.
3-مطالعه و تحقيق به‌منظور توسعه‌ي كشاورزي و ارتقاي جايگاه آن در اقتصاد ملي و توسعه‌ي روستايي و عشايري.
4-برنامه‌ريزي و اجراي آموزش‌هاي علمي - كاربردي و فني - حرفه‌اي شاغلان بخش كشاورزي و صنايع روستايي در چارچوب سياست‌هاي مصوب و هم‌چنين آموزش روش‌ها و فنون نوين كشاورزي و دامداري به توليد كنندگان مربوط.
5-مطالعه، طراحي و بهينه‌سازي الگوها و نظام هاي توليد و بهره‌برداري در بخش كشاورزي و ارزيابي و اصلاح مستمر آنها.
6-برنامه‌ريزي و ارائه‌ي نتايج پژوهش‌هاي انجام شده به كاركنان، توليد كنندگان و بهره‌برداران بخش كشاورزي و نيز شناخت مسائل و مشكلات آنها و اقدام در جهت رفع آن از طريق اجراي برنامه‌هاي ترويجي.
ج) امور منابع طبيعي و آبخيزداري:
1- بررسي و مطالعه‌ي جامع حوزه‌هاي آبخيز كشور به‌منظور تهيه طرح‌هاي آبخيزداري و جلوگيري از فرسايش خاك و تهيه‌ي برنامه‌ي جامع استفاده از اراضي كشاورزي و منابع طبيعي و بهره‌برداري بهينه از اين اراضي.
2- برنامه‌ريزي و انجام اقدامات لازم به‌منطور جلوگيري از تغيير و تبديل كاربردي اراضي كشاورزي و جنگل.
3- حفظ، احياء گسترش، حمايت و بهره‌برداري صحيح از جنگل‌ها و مراتع طبيعي و دست كاشت كشور و فراهم نمودن زمينه‌ي اجراي طرح‌هاي بزرگ جنگل‌كاري، جنگل داري، مرتع داري، ايجاد پارك‌هاي جنگلي و تفريح‌گاه‌هاي طبيعي در چارچوب هدف‌ها و سياست‌هاي توسعه‌ي پايدار و اعمال نظارت‌هاي لازم.
4- برنامه ريزي و اجراي طرح‌هاي آبخيزداري و تثبيت شن‌هاي روان و بياباني زدايي.
5- تشخيص و تفكيك حريم قانوني اراضي ملي از مستثنيات اشخاص حقيقي و حقوقي و واگذاري منابع ملي به نام دولت جمهوري اسلامي ايران و اجراي مقررات مربوط به مديريت و واگذاري اراضي ملي و دولتي در چارچوب قوانين و مقررات موجود.
د) امور زيربنايي كشاورزي و توسعه‌ي روستايي:
1- توسعه‌ي مكانيزاسيون با توجه به ويژگي‌هاي اقليمي و فرهنگي مناطق مختلف و ارائه‌ي خدمات حمايتي و فني مورد نياز.
2- يكپارچه‌سازي اراضي، احداث راه‌هاي بين مزارع، تجهيز و نوسازي مزارع و باغ‌ها به‌منظور استفاده‌ي موثر از منابع و نهادهاي كشاورزي و ارتقاي بهره‌وري در فرآيند توليد با تاكيد بر بهبود بهره‌وري از آب.
3- برنامه‌ريزي و انجام اقدامات لازم در زمينه‌ي حفظ و اصلاح خاك و فراهم آوردن موجبات بهره‌برداري مطلوب از آن.
4-فراهم آوردن موجبات لازم به‌منظور افزايش اثر بخشي و بازدهي آبياري در مزارع و باغ‌ها.
5-برنامه‌ريزي براي انتقال آب شبكه‌هاي 3و4 و انهار سنتس و قنوات، توزيع و مصرف آب كشاورزي و انجام اقدامات لازم به‌منظور احداث، و نگهداري تاسيسات مربوط در چارچوب قوانين موجود.
6- انجام وظايف ناشي از اجراي قانون توزيع عادلانه آب - مصرف 1361- و اصلاحات بعدي آن.
7- برنامه‌ريزي و انجام مطالعات لازم به‌منظور طراحي و اجراي طرح‌هاي كوچك توسعه‌ي منابع آب پس از كسب مجوز لازم از مقررات نيرو.
8-برنامه‌ريزي و اقدامات لازم در جهت احداث، نگهداري و بهره‌برداري از بنادر شيلاتي و تاسيسات زيربنايي با رعايت وظايف ساير وزارت‌خانه‌ها.
9-برنامه‌ريزي، اتخاذ تدابير و پيش‌بيني ساز و كارهاي لازم به‌منظور توسعه و عمران روستاها با هماهنگي ساير دستگاه‌ها.
10-برنامه‌ريزي و سامان‌دهي كوچ و اسكان عشاير در چارچوب طرح‌هاي جامع ناحيه‌اي.
11-توسعه و حمايت صنايع كوچك تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و صنايع روستايي در چارچوب سياست‌هاي صنعتي كشور.
ه) امور كشاورزي، دام و آبزيان:
1- برنامه‌ريزي و اتخاذ تابير لازم به‌منظور افزايش بهره‌وري از عوامل و منابع توليد كشاورزي و دستيابي به الگوهاي كشت متناسب با منابع آب در دسترس، ظرفيت‌هاي توليد و شرايط اقليمي مناطق مختلف كشور.
2- تامين بهداشت دام و فرآورده‌هاي مربوط به آن و مبارزه با بيماري‌هاي دامي و مشترك انسان و دام، قرنطينه‌ي دام و كنترل بهداشتي كشتارگاه‌ها و نظارت بهداشتي بر مراتع، آبشخورها، محل نگهداري دام، كارخانه‌هاي توليد خوراك دام و ساير تاسيسات و مراكز تهيه، نگهداري و عرضه فرآورده‌هاي خام دامي.
3- نظارت و كنترل بر توليد، واردات و مصرف مايه‌ها و ساير مواد بيولوژيكي مورد مصرف دامي.
4-برنامه‌ريزي و انجام اقدامات لازم به‌منظور ايجاد و گسترش شبكه‌هاي پيش آگاهي و مراقبت، پيشگيري، قرنطينه‌ي گياهي و تشخيص و مبارزه با آفات و بيماري‌هاي عمومي، همگاني و ساير آفات و بيماري‌هاي گياهي و نظارت بر ورود، توليد توزيع و مصرف سموم مورد نياز بخش كشاورزي با رعايت شاخص‌هاي زيست محيطي كشور.
5-برنامه‌ريزي و تهيه و اجراي طرح‌هاي مربوط به حفظ منابع دام، طيور و اصلاح نژاد و بهبود تغذيه‌ي دام.
6- توسعه‌ي كمي و كيفي توليدات دامي و تدوين و اجراي نظام دامداري كشور و سامان‌دهي كشتارگاه‌ها.
7- برنامه‌ريزي و اتخاذ تدابير لازم در جهت حفظ احياء توسعه و بهره‌برداري مناسب از منابع آبزي آب‌هاي تحت حاكميت و صلاحيت دولت جمهوري اسلامي ايران و توسعه آبزي پروري در كشور.
ز) امور حمايتي:
1- حمايت از توسعه‌ي سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي و استفاده از تسهيلات اعتباري بانك كشاورزي و ساير منابع بانكي و تشكيل صندوق‌هاي حمايت از توسعه بخش كشاورزي و صنايع تبديلي و روستايي با مشاركت توليدكنندگان و فراهم آوردن تسهيلات لازم براي تامين اعتبارات موردنياز توليدكنندگان بخش كشاورزي.
2- اجراي سياست‌ها و روش‌هاي حمايتي و بيمه‌اي به‌منظور حمايت از توليد كنندگان ، توليدات و تاسيسات بخش كشاورزي و پرداخت خسارت به توليد كنندگان خسارت ديده براساس سياست‌هاي اتخاذ شده.
3-برنامه‌ريزي و اتخاذ سياست‌هاي حمايتي و تشويقي به‌منظور توسعه و ارتقاي فناوري ماشين آلات و اداوات بخش كشاورزي در چارچوب سياست‌هاي مصوب.
4- فراهم آوردن زمينه‌هاي لازم براي تامين و توزيع نهاده‌هاي كشاورزي و دامي، دارو، سرم و ساير مواد بيولوژيك از طريق بخش غيردولتي و درصورت لزوم توسعه وزارت‌خانه و اعمال نظارت‌هاي لازم در اين زمينه.
5-انجام اقدامات لازم به‌منظور ايجاد تشكل‌هاي غيردولتي موردنياز بخش كشاورزي و ارائه‌ي خدمات و حمايت‌هاي مالي و فني به آنها و اعمال نظارت‌هاي لازم.
6- پيشنهاد برنامه‌هاي تنظيم بازار محصولات كشاورزي و فرآورده‌هاي دامي و نيز قيمت تضميني به‌منظور حمايت از توليد كنندگان بخش كشاورزي به هيات وزيران و خريد به‌موقع محصولات كشاورزي.
7- فراهم آوردن تسهيلات و امكانات و انجام هماهنگي‌ها و پيگيري‌هاي لازم براي توسعه‌ي صادرات محصولات و فرآورده‌هاي بخش كشاورزي و صنايع روستايي در چارچوب سياست‌ها و برنامه‌هاي بازرگاني كشور.
8- اجراي ساير وظايفي كه به‌موجب قوانين و مقررات برعهده‌ي وزارت‌خانه قرار دارد.
شرح وظايف وزارت كشاورزي
مطالعات آماده سازي تدوين برنامه سوم توسعه
اصلاح ساختار نظام تصميم‌گيري اقتصادي كشور
توجه:
شرح وظايف در متن زير، تنها شامل شرح وظايف در نظام تصميم‌گيري پيشنهادي و به عبارت ديگر مشاركت دستگاه‌ها در تصميمات كلان اقتصادي و نيز نظام نظارتي است و لذا ساير وظايف سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها خارج از بحث اين طرح مي‌باشد.
* تصميم سازي در مورد:
ـ چشم اندازنقش اقتصادي كشور در ميان ساير كشورها از نظر توليد كالا و خدمات
ـ چشم انداز آرايش منابع انساني و سرمايه‌اي در بخش‌هاي عمده‌ي توليدي و زيربنايي
ـ چشم انداز وضعيت خاك و زمين‌هاي كشاورزي
ـ چشم انداز وضعيت جنگل‌ها و مراتع
ـ تحليل محيطي بخش كشاورزي
ـ تحليل و تعيين نقاط قوت و ضعف بخش كشاورزي
ـ جهت‌گيري و اولويت‌بندي توسعه‌ي روابط اقتصادي با ساير كشورها
ـ راهبردهاي توسعه‌ي بخش كشاورزي و منابع طبيعي
ـ جهت‌گيري و اولويت‌بندي سرمايه‌گذاري دولت در زمينه‌هاي مختلف در داخل كشور
ـ راهبردهاي تغيير و تحول كيفيت كالاها و خدمات توليدي در بخش كشاورزي
ـ راهبردهاي باز توزيع فعاليت‌هاي اقتصادي در مناطق مختلف
ـ راهبردهاي نگهداري، استفاده و توسعه‌ي منابع خاك
ـ راهبردهاي نگهداري، استفاده و توسعه‌ي مراتع و جنگل‌ها
ـ تعيين اهداف كيفي و كمي تجارت خارجي در بخش كشاورزي
ـ هدف‌ها و برنامه‌هاي تاسيس وعضويت در پيمان‌ها و قراردادهاي منطقه‌اي و بين‌المللي
ـ هدف‌ها و برنامه‌هاي عضويت در اتحاديه‌ها و سازمان‌هاي تجاري بين‌المللي
ـ چارچوب سياست‌هاي عملياتي مقابله با اقدامات تجاري كشورهاي ديگر
ـ هدف‌هاي كمي و سياست‌هاي توسعه در بخش كشاورزي
ـ اولويت‌بندي و انتخاب طرح‌هاي بلندمدت سرمايه‌گذاري دولت در بخش كشاورزي
ـ تعيين اهداف كمي حجم فعاليت دولت در بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي دولتي در بخش كشاورزي
ـ اهداف و سياست‌هاي تغيير و تحول كيفيت كالاها و خدمات توليدي در بخش كشاورزي
ـ برنامه‌ي عملياتي ميان مدت حفظ و توسعه‌ي منابع خاك و زمين‌هاي كشاورزي
ـ برنامه‌ي عملياتي ميان‌مدت حفظ و توسعه‌ي مراتع و جنگل‌ها
ـ تعيين سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم دولت، تعيين اهداف سياست‌هاي ارشادي، اهداف عملياتي و حجم فعاليت‌هاي بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي عمومي و منابع مالي لازم براي آن، تعيين حقوق گمركي و محدوديت‌هاي وارداتي صادراتي در بخش كشاورزي
ـ تعيين استانداردهاي صنعتي و توليدي در بخش كشاورزي (مرجع نهايي)
ـ ارسال صورت جلسات يا ابلاغيه مربوط به اهم تصميمات عملياتي كوتاه مدت در حوزه‌ي مربوطه، به سازمان برنامه جهت اعمال نظارت بر سازگاري تصميمات
ـ ارسال گزارشات فصلي و ساليانه از عملكرد حوزه‌ي مربوطه، نتايج حاصله، و تحليل علل مغايرت نتايج با اهداف مورد نظر و پيشنهادات اصلاحي به سازمان برنامه جهت نظارت بر اجراي تصميمات و نتايج حاصله
*حضور مقام مسوول در شوراي عالي اقتصاد، شوراي عالي آمايش سرزمين و محيط زيست، شوراي عالي سياست خارجي، شوراي كشاورزي و منابع طبيعي، شوراي راه و ترابري، شوراي كار و شوراي مسكن و عمران شهري و روستايي و اظهار نظر در مورد تصميمات مربوط.
شرح وظايف وزارت جهادسازندگي
ارسال صورت جلسات يا ابلاغيه‌ي مربوط به اهم تصميمات عملياتي كوتاه مدت در حوزه مربوطه، به سازمان برنامه جهت اعمال نظارت بر سازگاري تصميمات
ارسال گزارشات فصلي و ساليانه از عملكرد حوزه‌ي مربوطه، نتايج حاصله، و تحليل علل مغايرت نتايج با اهداف مورد نظر و پيشنهادات اصلاحي به سازمان برنامه جهت نظارت بر اجراي تصميمات و نتايج حاصله
*حضور مقام مسوول در شوراي كشاورزي و منابع طبيعي، شوراي راه و ترابري مسكن و عمران شهري و روستايي و اظهارنظر در مورد تصميمات
انتهاي پيام