دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله‌ خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.

مُحال /  مَحالّ

مُحال به ضمّ (م) به چند معنی است؛ ناممکن، نامعقول، ابلهانه، باطل و ناروا. به معنی (حواله شده) هم آمده؛ مُحالٌ علیه، در عربی یعنی طرف حواله، بَرات گیر؛ ولی مَحالّ به فتح (م) و تشدید (ل) جمع مَحل است؛ یعنی مَحَل‌ها و مکان‌ها. گاهی این دو واژه را جابه‌جا می‌نویسند و می‌خوانند که نادرست است. مثال:

این کار، مَحال (غیرممکن) است (نادرست)/ این کار، مُحال (غیرممکن) است (درست)

در مُحالِّ (جاهای) مختلف دیده شده (نادرست)/ درمَحالّ (جاهای) مختلف دیده شده (درست)

ترکیب (مُحالِ ممکن) به سبب تضادّمعنایی که دارد نادرست است و (مُحال) درست است.

مُحیی‌الدّین / مُحی‌الدّین

نام عارف و دانشمند معروف، مُحیی الدّین‌ بن عربی به گوش همه آشناست. سخن بر سرِ نوشتن نام (مُحیی) است که گاهی به اشتباه، با یک (ی) نوشته می‌شود: (مُحی الدین) و نادرست است. براساس قوانین زبان عربی، فعل یا اسمی که آخرین حرف آن، حرف عِلّه‌ی (ی)  است، در برخورد با واژه‌های دیگر، حرف علّه‌ی (ی) نوشته می‌شود ولی خوانده نمی‌شود. ماضی و مضارع و مصدر فعل مورد نظر ما چنین است:  اَحیی یُحیی اِحیاء؛ اسم فاعل از این باب، (مُحیی) است که در وصل به (الدّین)، (مُحیی الدّین) می‌شود. هجاهای این واژه چنین خوانده می‌شود: مُح /  یِد /  دین. مثال دیگر: فعل (یَستَوی)+(الّذین)  که در این وصل نیز (ی) نوشته می‌شود ولی خوانده نمی‌شود:  یَستَوی الذینَ؛ یَس /  تَ /  وِل/  لَ / ذی /  نَ.

نکته‌ی دیگر که ذکر آن خالی از فایده نیست، اینکه؛ اگرحرف پایانی، (ی) ضمیرباشد، در وصل به واژه‌های دیگر هم نوشته می‌شود و هم خوانده می‌شود. مانند: عِبادی (بندگان من) که در آن، (ی) ضمیر متکلّم وحده است.  (عبادی) + (الّذینَ) خوانده می شود: عِبادیَ الّذینَ: عِ / با / دی / یَل / لَ / ذی/ نَ؛ و نمی‌توان (عبادِالذین) خواند.

مدیرمحترم کُلّ / مدیرکلّ محترم

در نامه نگاری‌ها وقتی مدیرکُّل سازمان یا اداره‌ای مورد خطاب باشد معمولاً می‌نویسند: مدیرکُلّ محترمِ... . گویی ترکیب (مدیرکُل) یک واژه محسوب می‌شود که بعد از آن صفت محترم می‌آورند. مدیرکُل، عنوان یا لقب یا پُست اداری است. در این ترکیب، مدیر، اسم است و کُل، مُضافً‌الیه. در ترکیب (مدیرکل محترم) صفت محترم در جای خود به کار نرفته؛ چون صفت محترم از آنِ مدیر است؛ نه کُل. مدیرکل نمی‌تواند هسته باشد. نتیجه این که ترکیب مدیرکل محترم از نظر زبان فارسی نادرست است و باید نوشته شود: مدیرمحترم کُلِ...

مَرهمِ زخم / مَرحمِ زخم

دارویی که در گذشته بر روی زخم گذاشته می‌شد (مَرهم) نام داشت و اکنون همان واژه استفاده می‌شود، این واژه با (ه) درست است؛ گاهی با (ح) نوشته می‌شود: (مَرحم) که نادرست است و مرهم درست است.

مِرسی

این واژه‌ی غربی: (مِرسی) هم مانند بسیاری از واژه‌های بیگانه مانند: اُکِی، اُ مای گاد، متأسفانه بسیار رایج شده است. این واژه‌ی فرانسوی در زبان اصلی با نوعی تلفظ خاصّ (ر) اَدا می‌شود. فارسی زبانان معمولاً به هنگام تشکّر کردن، این واژه را بر زبان می‌آورند. درصورتی که به راحتی می‌توانیم بگوییم: سپاسگزارم، متشکّرم، ممنونم، تشکر می‌کنم و سپاس.

انتهای پیام