دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.
نی / نِی
نی، با مصوِّت بلند (ی) بر وزن و تلفظِ (زی)، در زبان فارسی قید نفی است به معنی (نه)؛ که در متون گذشته کاربرد فروان داشته است. در دهه‌های اخیر حتّی تحصیلکرده‌های ادبیات هم قید نفی (نی) را اغلب (نِی) به کسر (ن) می‌خوانند.
این بیت مولانا معروف است: ما برای وصل کردن آمدیم/ نی برای فصل کردن آمدیم
خواجه عبدالله انصاری می‌گوید: نی از تو حیات جاودان می‌خواهم/ نی عیش و تنعّم جهان می‌خواهم...
نِی به کسر (ن) نام ساز بادی است که در اصل، نای بوده که بعدها به صورت نَی، به فتح (ن) تلفظ شده و در روزگارما اغلب (نِی) تلفظ می‌شود. ساز نای امروزی، بیشتر با نام (نای هفت بند) شناخته می‌شود. بنابراین باید توجّه کرد که قید نفی (نی) با مصوت بلند (ی) مانند (زی) خوانده می‌شود یعنی (نَه) و ساز نِی به کسر (ن) است.
حرف (و)
وادیِ اَیمَن / ایمَن
اَیمَن به فتح همزه و (م) بر وزن اَفعَل، افعلُ التّفضیل است از ریشه‌ی (ی م ن). اَیمَن یعنی سمت راستِ یا دستِ راست چیزی؛ مترادف یَمین است (راست) و مخالف یَسار (چپ). در متون ادبی و کلام بزرگان، (اَیمَن) بیشتر یادآور داستان حضرت موسی -ع- است. اَیمَن، درواقع سمت راست کوه طور است. گاهی به اشتباه، به کسر همزه (ایمَن) می‌خوانند که نادرست است. ایمَن یعنی درامان مانده، محفوظ و به عبارت دیگر، اَمِن؛ مانند: ما ایمنیم؛ یعنی در امان هستیم. ولی وادی اَیمَن، به فتح همزه درست است.
حافظ می‌گوید: شب تاراست و رهِ وادی اَیمَن درپیش/ آتشِ طور کجا، مَوعِد دیدار کجاست!
ورق زدن کتاب / تورّق
تورّق در عربی مصدر باب تفعّل است یعنی برگ درخت خوردن، ورقه ورقه یا برگه برگه شدن است. در فارسی به معنای ورق زدن به کار می‌رود. شاید از آنجا که ورق به معنی برگ است اصطلاح تورّق را به کاربرده‌اند. در فارسی بهتراست به جای تورّق، (ورق زدن) به کارببریم. مثال: او این کتاب را ورق هم نزده است.
انتهای پیام
نظرات