بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

حرف (ج)

جامه / جامعه

همه معنی (جامه) را می‌دانند؛ لباس و پوشش. برخی در نوشتن، (جامه) را با (ع) می‌نویسند: (جامعه). باید توجّه داشت که هرکدام در جای درست خود به کار رود. مثال:

او جامعهٔ زیبایی بر تن داشت. (نادرست) او جامهٔ زیبایی بر تن داشت. (درست)

مردم برای داشتن جامهٔ پویا، باید تلاش کنند. (نادرست) مردم برای داشتن جامعهٔ پویا...(درست)

جِغّهٔ همایونی / جِقّهٔ همایونی

جِغّه، واژهٔ فارسی است یعنی تاج؛ و نوشتن آن با (غ) درست است، نه با (ق). بنابراین جِغّهٔ همایونی درست است، نه جِقّهٔ همایونی.

جَناغ / جَناق

جَناغ واژهٔ فارسی است به فتح (ج) و با حرف (غ) استخوانی است در قسمت مقدّم سینه. گاهی با (ق) نوشته می‌شود: جناق؛ که نادرست است. اصطلاح (جَناغ شکستن) از همین واژه رایج شده است. البته در تداول مردم اغلب به کسر (ج) رایج است: (جِناغ)

حرف (ح)

حاتِم / حاتَم

حاتِم در عربیبه کسر (ت) نام مردانه است و نیز نام انسان معروف تاریخی است. همان حاتِم طایی(از قبیلهٔ طَیّ ) که در سخاوت و بخشندگی مَثَل و زبانزد بوده است. امروزه بیشتر به فتح (ت) می‌نویسند و می‌خوانند: (حاتَم)؛ که نادرست است و باید حاتِم به کسر (ت) خوانده و نوشته شود.

حرف (را) ی مفعولی بعد از فعل

یکی از اشکال‌های رایج در گفتار و نوشتار (بیشتر در گفتار) امروزی‌ها استفاده از (را) ی مفعولی بعد از افعال است. بر اساس قوانین دستور زبان فارسی، (را) ی مفعولی باید بعد از واژه‌ای که نقش مفعول در جمله دارد قرار بگیرد ولی معمولاً در گفتار، این حرف را بعد از فعل جمله به کارمی برند که نادرست است. مثال: کتابی که دلم خواست را نخریدم. درصورتی‌که (کتاب) مفعول جمله است، نه (خواست) و باید بگوییم: کتابی را که دلم خواست، خریدم.

گفتنی است که در زبان فارسی، حرف (را) ی بعد از فعل داریم ولی نه این که بعد ازهر فعلی بیاید. بر اساس قوانین زبان، وقتی جمله مرکّب است و یک جمله که گروه اسمی یا وابسته به گروه اسمی است، نقش مفعول داشته باشد. در این صورت بعدازآن جمله، می‌توانیم (را) ی مفعولی بیاوریم. مثال: جملهٔ «دوستت دارم» را بارها تکرار کرده‌ایم. یا؛ جملهٔ «امروز هوا خوب بود» را سؤالی کنید یا؛ فعل «داشت» را به خطّ نستعلیق نوشتم. چنان‌که می‌بینید افعال مثال زده، وابستهٔ گروه اسمی‌اند که کُلّاً مفعولند و (را) ی مفعول بعدازآن ها ذکرشده است. چند مثال ذکرمی کنیم.

تکالیفی که نوشته‌اید را به دفتر تحویل دهید (نادرست)

تکالیفی را که نوشته‌اید، به دفتر تحویل دهید. (درست)

برنامه‌ای که انتخاب کرده‌ایم را ببینید (نادرست)

برنامه‌ای را که انتخاب کرده‌ایم، ببینید. (درست)

خانه‌ای که پارسال خریده بودم را فروختم (نادرست)

خانه‌ای را که پارسال خریده بودم، فروختم. (درست)

شعری که تازه سروده بود را چاپ کرد (نادرست)

شعری را که تازه سروده بود، چاپ کرد (درست)

انتهای پیام