بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

تشییع/ تشیع

تشییع مصدر باب تفعیل از ریشهٔ (ش ی ع) است یعنی مُشایعت و همراهی کردن، باکسی همقدم شدن. اصطلاح (تشییع کردن) بیشتر به معنی همراهی با جنازهٔ شخص متوفّی به کار می‌رود. متأسفانه گاهی بر برگهٔ ختم، این واژه را با یک (ی) می‌نویسند: مراسم تشیع؛ که نادرست است. این واژه تشیُّع خوانده می‌شود که هیچ ربطی به تشییع جنازه ندارد. لازم است (تشییع) با دو (ی) نوشته شود.

تصفیهٔ حساب/ تسویهٔ حساب

تصفیه به معنی صاف و پاک کردن است. تسویه به معنی مساوی و یکسان کردن حساب است. در ترکیب تصفیهٔ حساب، بدهی، پرداخت؛ و حساب صاف و پاک می‌شود و در ترکیب (تسویهٔ حساب) بدهی، پرداخت؛ و حساب بدهکار و بستانکار مساوی می‌شود. ظاهراً هردو معنایی نزدیک به هم دارند، اُدبا و فضلا، تصفیهٔ حساب را بیشتر می‌پسندند.

تلفناً

تنوین (اً اٍ اٌ) ویژهٔ زبان عربی است و با واژه‌های عربی به کار می‌رود. در زبان عربی یکی از راه‌های قید ساختن، استفاده از تنوین نصب (اً) است مانند: اتّفاقاً، انصافاً، مجدّداً و... . در دهه‌های اخیر بسیاری از واژه‌های غیر عربی را با همین شیوه در زبان فارسی با تنوین نصب (اً) می‌نویسند و می‌خوانند. مانند: تلفناً، خواهشاً، زباناً، گاهاً، تلگرافاً و...، که همه نادرستند. متأسفانه این واژه‌های نادرست در میان مردم بسیار رایج شده و حتی به گفتگوهای فیلم و سریال نیز راه‌یافته است (به ویژه خواهشاً و گاهاً). اخیراً واژه‌های: ناموساً، چهرتاً، قیافتاً، خانوادتاً، فامیلتاً و ... هم به این‌ها اضافه شده است. این واژه‌ها همه نادرستند و باید تغییر داده شوند. یکی از این واژه‌ها، تلفناً است. تلفن غیرعربی است و نباید با تنوین نصب به کار رود. به جای تلفناً باید بگوییم: تلفنی؛ یا با تلفن. مثال: او تلفناً اطلاع داد که به منزل رسیده. (نادرست) او با تلفن (تلفنی) اطلاع داد که به منزل رسیده. (درست)

تِلِگراف/ تِلِگرام

تلگراف و تلگرام، به کسر (ت) و (ل) واژه‌های فرانسوی‌اند. تلگراف، نام دستگاهی است که ارتباط از راه دور را ایجادمی کند. تلگرام، پیامی است که با دستگاه تلگراف ارسال می‌شود. این دو واژه را عوام معمولاً به سکون (ل) و کسر (گ) می‌خوانند: (تِلگِراف) گاهی به جای هم استفاده می‌شود که بهتراست هرکدام درجای درست خود به کار رود.

تنزیب/ تنظیف

تنزیب، نوعی پارچهٔ نازک و سفیداست که معمولاً از آن برای بستن زخم هم استفاده می‌کنند. پس، نوار مخصوص یا پارچهٔ مخصوص برای زخم‌بندی را (تنزیب) می‌نامند، نه (تنظیف). تنظیف، مصدر باب تفعیل از ریشهٔ (ن ظ ف) است هم معنای نظافت است. یعنی پاکیزه و پاک کردن یا پاکیزگی؛ و هیچ ربطی به تنزیب ندارد. بنابراین برای زخم، (تنزیب) باید استفاده شود، نه (تنظیف).

انتهای پیام