بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

باربَد/ باربُد

یکی از پسوندها در زبان فارسی دوران گذشته، اصطلاح پَت (pat) بوده، پسوند اتّصاف و دارندگی. بعدها این پسوند به صورت (بَد) تلفّظ شد. در واژه‌هایی مانند سپهبَد، فربَد، هیربَد، رامبَد، باربَد و.... پس دراین واژه‌ها (ب) فتحه دارد و (بَد) باید تلفّظ شود، نه بُد. ولی مردم (بُد) می‌گویند و می‌خوانند: باربُد، رامبُد و... . با این توضیح بهتراست با فتحه خوانده شود: باربَد، رامبَد و... .
گفتنی است که (بار) در واژهٔ (باربَد)، یعنی اجازهٔ ورود؛ و باربَد یعنی کسی که اجازهٔ رفت و آمد به دربار را دارد. باربَد، برجسته‌ترین موسیقی دان دربار خسروپرویز ساسانی بود.

بِاسمِه تعالی/ بِسمِه تعالی

در قرآن کریم، اتّصال (بِ + اِسم) فقط در «بِسم اللهِ الرّحمنِ الرّحیم» است که بدون همزه (ا) نوشته شده؛ در جاهای دیگر (بِ + اِسم) همواره به صورت (بِاسم) نوشته شده است. یعنی در (بِاسم) همزه نوشته می‌شود ولی خوانده نمی‌شود مانند: (اِقرأ بِاسمِ ربِّک الّذی خَلَقَ)؛ اغلب کاتبان و خوشنویسان به صورت (بسمه تعالی) نوشته‌اند در صورتی که براساس قوانین زبان عربی، (بِاسمِهِ تعالی) درست‌تر است.

باقیاتِ صالحات/ باقیات و صالحات

این ترکیب در عربی (الباقیاتُ الصّالحات) نوشته می‌شود. یعنی کارهای خیر و نیک که اَجر اُخروی دارد. در فارسی گاهی به اشتباه، با حرف (و) به صورت (باقیات و صالحات) نوشته می‌شود که نادرست است. ترکیبات عربی که (آل) دارند در زبان فارسی، بدون (آل) نوشته می‌شوند. با این توضیح، باید «باقیاتِ صالحات» نوشته و خوانده شود.

بِالطّبع/ بِالتَّبَع

بِالطّبع در عربی یعنی طبعاً، کاری که از روی طبع و سرشت انسان باشد، در عربی و فارسی اغلب نقش قید دارد. مثلاً او بِالطّبع، سبزه و گیاه را دوست دارد. یعنی از طبع و ذات و سرشتش چنین برمی‌آید. به جای آن می‌توان گفت: طبیعتاً، یا ذاتاً. بِالتَّبَع، یعنی درنتیجه. مثال: قاضی پس از مطالعهٔ پرونده، بِالتَّبَع، رأی راصادرکرد. بهتر است هر کدام در جای درست خودبه کار بروند.
برخورداربودن از...

مصدر (برخورداربودن از...) وقتی مفهوم درست دارد که در جمله معنای مثبت، پسندیده و خواستنی مطرح باشد نه عمل منفی، ناپسند و نخواستنی. درواقع باید به واژه‌های بعد از حرف (از) نگاه کرد. اگر از امور خواستنی و مثبت باشد مفهوم درست است وگرنه، معنای درستی ندارد و در این صورت (برخوداربودن) را به (داشتن) تغییر می‌دهیم. مثال:

این ساختمان از نما و ظاهری مطلوب برخوردار است. (درست)

این ساختمان از ظاهری زشت برخوردار است. (نادرست)

این ساختمان ظاهری زشت دارد. (درست)

فلان کارمند ازسابقهٔ درخشان و روشنی برخوردار است. (درست)

فلان کارمند ازسابقهٔ نامطلوبی برخوردار است. (نادرست)

این کارمند سابقهٔ نامطلوبی دارد. (درست)

انتهای پیام