پریا شجاعی، دانش آموخته دکتری تخصصی (PhD) رشته مهندسی کشاورزی - آب در پایان نامه خود به بررسی «پهنه بندی خرد اقلیمی شهر اصفهان تحت تاثیر پوشش سطح و کاربری برای مدیریت آب فضای سبز» پرداخت.  

تغییرات نوع پوشش-کاربری زمین شهری باعث ایجاد تفاوت های دمایی در نقاط مختلف شهر می شود، شناسایی این تفاوت ها و اثرات آن بر نیاز آبی فضای سبز شهری در شرایط بحران آب در منطقه خشک اصفهان، برای مدیران شهری به منظور انتخاب راهکارهای مدیریتی بهینه ضروری است.

در این تحقیق، تفاوت های دما و رطوبت نسبی در پنج ایستگاه مختلف داخل شهر و یک ایستگاه بیرون از شهر در مدت ۴۲ ماه بررسی شد. بیشترین تفاوت دمای کمینه، متوسط و بیشینه ماهانه ایستگاه ها در طول دوره طرح به ترتیب برابر ۷.۹، ۳.۸ و ۲.۲ درجه سلسیوس و در ماه های گرم سال رخ داد. بیشترین مقدار تفاوت دمای ساعتی ایستگاه های سطح شهر با ایستگاه حومه شهر برابر °C۱.۱۲ بود که در باغ گلها در طول ساعات شب تابستان رخ داد. بیشترین تفاوت رطوبت نسبی بیشینه، متوسط و کمینه ماهانه بین ایستگاه ها به ترتیب ۲۵، ۴۴ و ۸ درصد، بود.

نتایج نشان داد نوع پوشش-کاربری زمین بر زمان رخداد دمای بیشینه و کمینه هم تاثیرگذار است. بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین مقدار متوسط اختلاف زمانی رخداد دمای بیشینه بین ایستگاه حومه شهر و ایستگاه پرتردد مرکز شهر در فصل تابستان و برابر ۱ ساعت و ۱۸ دقیقه بود. مدل های رگرسیون برای پیش بینی دما در ایستگاه های سطح شهر بر اساس دمای ایستگاه حومه شهر توسعه داده شدند. این مدل ها ۸۲ تا ۹۹ درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه کردند.

تفاوت نوع پوشش-کاربری زمین به طور تقریبی، حداکثر ۱۸ درصد تفاوت در مقدار تبخیر-تعرق مرجع بین نقاط مختلف سطح شهر ایجاد کرد. پهنه بندی دمایی شهر اصفهان در محیط GIS، با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی شامل فضای سبز، باغات و مزارع کشاورزی، عوارض آبی، تراکم جمعیت، زمین بایر، گذرگاه های شهری و سطوح ساختمانی و بر اساس داده های دمای متوسط ماهانه ایستگاه های سطح شهر، برای نیمه اول و دوم سال انجام شد. نتیجه ارزیابی نشان داد که مدل پهنه بندی در نیمه اول سال، ۹۲ درصد تغییرات داده ها و در نیمه دوم سال، ۸۹ درصد درصد تغییرات داده ها را شبیه سازی می‌کند.

نتایج پهنه بندی در چهار حالت مختلف وجود آب در رودخانه و مزارع تحت کشت، نبود آب در رودخانه و مزارع تحت کشت، وجود آب در رودخانه و عدم کشت و نبود آب در رودخانه و عدم کشت نشان داد که ایجاد فضای سبز پراکنده در شهر می تواند اثر قابل توجهی در بهبود شرایط خرد اقلیم شهر داشته باشد، در حالی که جریان آب رودخانه (بدون آبگیری مادی ها و کشاورزی حاصل از تغذیه سفره آب زیرزمین) فقط در شعاع تقریبی ۵۰۰ متر باعث بهبود شرایط خرداقلیم می شود.

با توجه به نتایج ارائه شده، مدل پهنه بندی ابزار مفیدی برای بررسی اثر تغییرات پوشش سطح بر شرایط خرداقلیمی نقاط مختلف شهر در برنامه توسعه شهر است. با محاسبه ضریب خرداقلیم در ایستگاه های سطح شهر برای هر ماه از سال، اثر پوشش-کاربری بر تبخیر-تعرق گیاهان بررسی شد.

نتایج نشان داد نه تنها تغییر محل بلکه تغییر فصل نیز می تواند منجر به تغییر ضریب خرداقلیم شود و درنظر گرفتن یک ضریب خرداقلیم ثابت در طول سال منجر به خطا در برآورد نیاز آبی فضای سبز می شود. استفاده از ضریب خرداقلیم ثابت، منجر به برآورد کمتر نیاز آبی سالانه باغ گلها به میزان تقریبی ۸ درصد شد. نیاز ناخالص آبیاری در دو فضای سبز مختلف و متنوع (باغ گلها و فدک) با دو روشWUCOLS و LIMP محاسبه و با مقدار آب کاربردی مقایسه شد. نتایج تحقیق بیانگر لزوم توجه به خرداقلیم در برنامه ریزی و مدیریت آبیاری فضای سبز شهر اصفهان است.

این پایان نامه با راهنمایی دکتر مهدی قیصری در دانشکده مهندسی کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، دفاع شد.

انتهای پیام