به گزارش ایسنا، سرهنگ ستاد پژوهشگر دفاع مقدس سرهنگ ستاد قاسم اکبری‌مقدم از  پژوهشگران سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش در یادداشتی درباره نقش مادران و همسران و خانواده‌ها در دفاع مقدس نوشت:  اگر چه در تاریخ بیشتر بر جنبه‌های عاطفی و احساسی زنان تکیه شده است ولی زنان ما در حماسه‌های هشت سال دفاع مقدس دوش به دوش رزمندگان دلیر و غیور این مرز و بوم دلیرانه ایستادند و به جهانیان نشان دادند که در راه آرمان و عقیده خویش حاضرند از عواطف و احساسات خود در شرایط ویژه و خاص چشم‌پوشی کنند. مادران و همسران ایرانی در جنگ تحمیلی با پیروی از مکتب عاشورا و پیام‌رسان آن حضرت، زینب کبری(س) حماسه‌های فراموش نشدنی آفریدند. در آن دوران، زنان آگاه، فعال و پرتوان کشورمان در فعالیت‌های پرتحرک و فراوانی همچون مقاومت در صحنه‌های نبرد، امدادگری، خدمات پشتیبانی و... شرکت داشتند که به گوشه کوچکی از آنها اشاره می‌کنیم.

حضور در صحنه نبرد

زنان مسلمان ایرانی با الهام از تعالیم اسلامی با شجاعت و شهامت وصف ناشدنی، در صحنه های مختلفی حتی در میدان های رزم حضور یافتند. خواهران بسیج و سپاه خرمشهر از جمله زنانی بودند که در منطقه عملیاتی باقی ماندند و به کارهایی از جمله حفاظت از انبار مهمات و رساندن آن به رزمندگان اسلام، کندن سنگر، تهیه و طبخ غذا برای رزمندگان مشغول شدند. زنان غیور و شجاع ایرانی گاه با دست خالی و یا چوبدستی مزدوران بعثی را به اسارت گرفتند. یک شیرزن سوسنگردی با چوبدستی خود چند سرباز رژیم بعثی عراقی را به اسارت گرفت و قهرمان دیگری تعدادی از آنان را در یک اتاق محبوس کرد و به رزمندگان ایرانی تحویل داد. آنان در شهرهای مرزی دلیرانه مقاومت کردند گویی ترس را از یاد برده بودند و فقط به حق می‌اندیشیدند و بس. از روحیه مقاوم و بسیار بالایی برخوردار بودند. اجساد مطهر پدران، برادران و دوستانشان را با دست خودشان به خاک می‌سپردند. جنگ علیرغم همه سختی‌ها و مصیبت‌ها نتوانسته بود روال معمول زندگی آنان را مختل سازد؛ آنها بی‌توجه به حالت جنگی به کار و فعالیت عادی و روزانه زندگی مشغول بودند. زنان شجاع آن دوران، حماسه‌سازان گمنامی بودند که شجاعت را به مردان و فرزندان خود می‌آموختند و به وجود فرزندان فداکارشان افتخار می‌کردند. آنان آیینه تمام نمای ایثار و فداکاری و اسطوره‌های شهادت و شهامت بودند، فرار از دشمن برای ایشان مفهومی نداشت و بر این عقیده بودند که تا آخرین نفس نباید پشت به دشمن کرد. شیرزنان سلحشور ایرانی خاطره مجاهدات و فداکاری‌های زنان مجاهد صدر اسلام را زنده کردند آنان تا سرحد جانبازی و شهادت پیش می‌رفتند و آرزوی شهادت داشتند. که تعدادی از آنها شهید و حتی تعدادی در همان هجوم اولیه دشمن در شهرها و روستاهای مرزی اسیر شدند. امام خمینی(ره) فرمودند: «من هر وقت بانوان محترم را می‌بینم که با عزم و اراده قاطع در راه هدف ما حاضر به همه طور زحمت بلکه شهادت هستند، مطمئن می‌شوم که این راه به پیروزی منتهی می‌شود.» و نیز فرمودند: «... بعضی از خانم‌ها قسم می‌دهند که شما دعا کنید که ما شهید بشویم من دعا می‌کنم که آنها ثواب شهادت را ببرند و پیروز بشوند.

پشتیبانی از رزمندگان

 بدون تردید در طول تاریخ تعداد زنان رزمنده، بسیار کمتر از مردان مبارز بوده است، ولی هنگام بروز جنگ و دفاع یک ملت در برابر حمله دشمن اعزام مردان به صحنه نبرد تنها ضامن پیروزی نخواهد بود، بلکه حمایت و پشتیبانی در نبرد، تهییج و تشویق مردان به حضور مداوم در جبهه، مراقبت از کودکان و حفظ کانون گرم خانواده، پرستاری از مجروحان و مداوای زخمی‌ها، قبول مسئولیت و انجام وظیفه به جای مردان و فراغت ایشان برای شرکت در جنگ، حفظ سنگرهای پشت جبهه و حتی تشکیل، اداره و توسعه نهضت‌های مقاومت و بسیاری موارد دیگری که جزو وظایف زنان محسوب می‌گردند. از جمله عوامل مهمی هستند که تاثیر مستقیمی بر روحیه رزمندگان وسرنوشت جنگ خواهد داشت. در دوران هشت سال دفاع مقدس، اگر چه بخش عظیمی از درآمد کشور در جهت تجهیز جبهه‎ها و رفع نیازهای تدارکاتی هزینه می‌گردید اما به لحاظ وسعت میدان جنگ از شمالی‌ترین نقطه مرزهای غربی تا جنوبی‌ترین نقطه آن، به علاوه تمامی پهنه آبهای نیلگون خلیج فارس، طولانی بودن مدت درگیری و محاصره اقتصادی و وضعیت نامطلوب اقتصاد داخلی، دولت نمی‌توانست آنچنان که شایسته است تمام هزینه‌های پشتیبانی جبهه را تامین کند. بنابراین مداخله و مشارکت نیروهای مردمی در امر پشتیبانی جنگ بسیار ضروری و حیاتی بود. زنان در طول تاریخ با ترغیب و تشویق رزمندگان به خصوص فرزندان و شوهران خودشان نقش عمدهای در جنگها ایفا کرده‌اند بدیهی است وقتی رزمنده نگران اداره خانه و فرزندان خودش نیست با خیالی آسوده راهی میدان نبرد می‌شود و بدون دغدغه به جهاد می‌پردازد ولی اگر در خانه و پشت جبهه مشکلی او را رنج بدهد ممکن است وی را از عزیمت به میدان رزم بازدارد یا حداقل در هنگام رزم‌بخشی از ذهنیت، فکر و دغدغه او به عقبه جبهه توجه پیدا کند که این امر می‌تواند در کیفیت رزم رزمندگان تاثیر منفی بگذارد.

همسر شهید سرلشکر مسعود منفردنیاکی در روزهای شروع عملیات بیت‌المقدس در اردبیهشت ماه سال۱۳۶۰ خبر فوت دختر دلبند خود را به همسرش اعلام می‌کند. از آنجائیکه شهید به همسر خود به‌عنوان یک مادر صبور و فداکار ایمان دارد هیچ‌گونه خللی در روحیه این شهید بزرگوار بوجود نمی‌آید و پس از پایان عملیات بیت‌المقدس بر سر مزار فرزند حاضر می‌شود.

همسران و مادران رزمندگان و به خصوص مادران شهیدان دفاع مقدس نه تنها مانع از اعزام شوهران و فرزندان خودشان به مناطق عملیاتی نشده‌اند بلکه بهترین یاوران و مربیان برای آنها بوده‌اند. آنان در غیاب همسران خود بهترین سرپرست خانواده بوده و به زیباترین شکل خانه را اداره کرده و فرزندان رزمنده و شهید را پرورش دادند. نگهداری از فرزندان شهیدان و تربیت آنان کاری است بس سخت و طاقت‌فرسا، ولی همسران شهیدان، این وظیفه خطیر را به نحو احسن به انجام رساندند به گونه‌ای که امروزه فرزندان شهدا نسبت به سایر طبقات در سطوح مختلف سرآمد هستند. عشق و علاقه مادر به فرزند وصف‌ناپذیر است در عین حال مادران شهیدان که در مکتب والای زهرای اطهر و زینب کبری تربیت شده‎اند این تمایل فطری خودشان را فدای خواست و رضای حق کردند و با طیب خاطر و اشتیاق فرزندان خود را راهی جبهه کرده و شهادت نامه آنان را امضاء کردند. زنان علاوه بر اینکه در ترغیب و تشویق رزمندگان و سرپرستی از خانه و فرزندان نقش عمده و مهمی داشتند و زمینه حضور رزمندگان را فراهم می‌کردند در ستادهای پشتیبانی نیز فعالانه حضور می‌یافتند و علاوه بر کمک‌های مالی به ستادها، گاهی بطور شبانه‌روزی در آنجا می‌ماندند و به کار بسته‌بندی و آماده کردن وسایل مورد نیاز جبهه‌ها می‌پرداختند.

زنان مبارز ایرانی مساجد را به پایگاه پشتیبانی از جبهه‌های نبرد حق علیه باطل مبدل کرده بودند و در هر زمانی که از آنها برای کمک به جبهه‌ها درخواست ‌می‌شد داوطلبانه خود را می‌رساندند و در این راه هیچ چیز نمی‌توانست مانع آن بشود. زیرا تنها به رفع نیازهای برادران رزمنده خویش می‌اندیشیدند. دختران جوان و فداکار این کشور که در مکتب اسوه و مقتدای خودشان حضرت زهرا (س ) پرورش یافته بودند علاوه بر اینکه در بحران‌های مهم خود را در معرض آسیب و خطر قرار دادند و به یاری انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی و رزمندگان سلحشور شتافتند با ایثار و فداکاری وصف‌ناپذیری حاضر شدند با جانبازان و رزمندگان ازدواج کنند در حالی که می‌دانستند با قبول این علقه، مشقات و سختی‌های فراوانی را باید تحمل کنند ولی با اشتیاق فراوان به ازدواج با ایثارگران تن دادند. آنان با این عمل ایثارگرانه هم روحیه رزمندگان اسلام را تقویت کردند و هم برگ‌های زرینی بر تاریخ انسانیت این مرز و بوم افزودند.

کمک‌های امدادی و درمانی

 در عصرهای گذشته که جنگها بیشتر به صورت تن به تن انجام می‌گرفت و در درجه اول نیروی بدنی برتر مطرح بود، کار دفاع و جنگ بر عهده مردان بود و زنان بیشتر به امور امدادی از قبیل مداوای مجروحان جنگی و پرستاری از آنها می‌پرداختند چرا که آنها به جهت صبر و بردباری در این زمینه از مردان قوی‌تر بودند. با مطالعه تاریخ جنگهای صدر اسلام در می‌یابیم که مسئولیت بزرگ پرستاری از مجروحان جنگی بر عهده زنان بوده است. صفحات زرین تاریخ اسلام گواه وجود زیادی از زنان امدادگر در میدان جنگ است. زنان ایران اسلامی نیز با اقتدا به زنان صدر اسلام در سخت‌ترین شرایط جنگی، در این عرصه مقدس به خدمت مشغول شدند. در دوران دفاع مقدس، بیمارستان‌ها و سایر مراکز درمانی و پزشکی شاهد فداکاری و ایثارگری‌های زنان شاغل در حرفه پزشکی و زنان داوطلبی بود که با گذراندن دوره‌های کوتاه مدت امدادگری با عشق و انگیزه به مجروحان و مصدومان جنگی، خدمت خداپسندانه می‌کردند. آنها با ابتکار عمل مکان‌های مناسب را به مراکز درمانی مبدل می‌ساختند آنان در مناطق جنگ‌زده و بیمارستان‌های صحرایی به کار امدادگری مبادرت ورزیدند و بدون هیچگونه ترسی در شهرهایی که هر لحظه زیر آماج گلوله توپ و خمپاره بود مجروحان را مداوا می‌کردند.

زنان و مادران در دفاع سی و چهار روزه خرمشهر، کار امدادگری و رسیدگی به مجروحان را به دوش می‌کشیدند. آنان هر کاری نیاز بود و قادر بودند انجام می‌دادند از تخلیه مجروح و پرستاری و کار در آشپزخانه گرفته تا نگهبانی از بیمارستان. تمام سعی و تلاش آن شیرزنان مؤمن برای امداد و کمک‌رسانی به رزمندگان بود و در این راه نه از اسارت بیم داشتند و نه از کشته شدن هراسی به دل راه می‌دادند. آنها بجز ایفای تکلیف شرعی دفاع از سرزمین‌های اسلامی همه چیز را فراموش کرده بودند و قلب‌شان تنها برای رضای خدا و حراست از انقلاب اسلامی در سینه می‌تپید. در این صحنه‌های پرشور و حماسه به زنانی برمی‌خوریم که در عنفوان جوانی با جثه‌ای ضعیف زیر باران گلوله‌های دشمن، زخمی‌ها را به دوش می‌کشیدند و به بیمارستان‌ها حمل می‌نمودند. شواهد فراوانی از امدادرسانی زنان در دوران دفاع مقدس موجود می‌باشد که حاکی از عزم و اراده خستگی‌ناپذیر زنان غیور این مرز و بوم است.

فعالیت در بیمارستان‎های صحرایی و درمانگاه‌های مناطق عملیاتی غرب و جنوب نمونه‎ای از این تلاش‌ها استاما متأسفانه فعالیت گسترده شیر زنان ایران اسلامی در این مراکز مکتوب نشده و تنها مواردی از آنان به رشته تحریر درآمده است. نقش امدادرسانی خواهران مسلمان همچون سندی جاودان در تاریخ دفاع مقدس حک شده است. عمق این فعالیت آنچنان وسیع و گسترده است که قلم را یارای بیان آن نیست. اما تا جایی که مقدور است باید این تلاش را به تصویر کشید و همگان را از شکوه و دلاوری ایثار زن مسلمان ایرانی آگاه کرد. زنانی که ضمن رعایت حجاب، آداب و شئون اسلامی نقش خویش را به بهترین نحو ایفا نمودن سهم و قدر و منزلت این زنان مجاهد در دفاع مقدس و پرورش شهیدان کمتر از مردان رزمنده و شهید نیست، زیرا علاوه بر انجام مسئولیت خویش روحیه دلیر مردان عرصه نبرد را نیز تقویت می‌کردند.

زن مسلمان ایرانی، بازیابی هویت خویش را مرهون زحمات بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) می‌داند ایشان به طور مکرر از نقش‌های مثبت زنان سخن به میان آورده و می‌فرمودند:«پیروز و سرافراز باد نهضت اسلامی زنان معظم ایران، افتخار بر این قشر عظیمی که با حضور ارزشمند و شجاعانه خود در صحنه دفاع، میهن اسلامی و قرآن کریم و انقلاب را به پیروزی رسانده و هم اکنون در جبهه و پشت جبهه در حال فعالیت و آماده فداکاری هستند.» زنان نیمی از پیکره اجتماع را تشکیل می‌دهند و در پرورش و تربیت نیم دیگر نیز نقش اساسی دارند، بدون مشارکت این قشر عظیم، هیچ جامعه‌ای به مدارج پیشرفت و توسعه نخواهد رسید. در دوران پس از جنگ تحمیلی و بازسازی کشور نیز نقش مادران و همسران و زنان جامعه با کسب مدارج علمی و تقویت بنیه علمی کشور و شرکت در مجامع بین‌المللی و کسب مقام و رتبه‌های علمی حائز اهمیت می باشد. نقش مادران، همسران و دختران این دوران را در ترغیب مدافعین حریم اهل بیت(ع) نیز نباید از یاد ببریم. امروز در حقیقت با توجه به نقش حساس و حیاتی زنان در صحنه‌های گوناگون جامعه و با بهره‌گیری از توان آنهاست که می‌توان به پیشبرد اهداف برتر و مقدس نظام جمهوری اسلامی دست یافت.

تداوم زندگی با جانباز

در طیف گسترده زنان ایثارگر، هم چنین زنانی قراردارند که به عنوان "همسر جانباز " مشغول انجام خدمتی الهی هستند و عاشقانه و عارفانه از مردان جانباز بعضا بالای۷۰درصد جانبازی، قطع نخاعی و به ویژه جانبازان اعصاب و روان (دچار موج گرفتگی) پرستاری می‌کنند. اینان را باید در زمره ایثارگرانی دانست که گویی جنگ برای آنها هنوز پایان نیافته‌است، این گروه از زنان پس از سالها که از پایان جنگ‌ می گذرد همچنان یادگارهای جنگ را در خانه دارند و ایثارگرانه به تیمارداری این زخمیان جنگ مشغولند.

جنگ ،‌ زنانی را پرورید که همه وجودشان شور و عشق و معنویت است. همان گونه که همسرشان چنین پرشور و عاشقانه سلامت خویش را به درگاه احدیت هدیه کرد. زنانی که زندگی با همسر جانبازشان را تداوم دادند ، هر روز در اوج لحظات ایثار و فداکاری بوده و هستند. برای آنها جنگ پایان نیافته و هر روز خاطرات وداع با همسر و اعزام او و خاطرات دوران جنگ و نیز لحظه اطلاع از مجروح شدن و جانبازی وی مرور می شود. به راستی که آنان هر لحطه در میدان دفاعی مقدس و عظیم اند. زنانی که آرام و استوار نه تنها از جانبازی همسر گله و شکایت نکردند ، بلکه بر آن افتخار و مباهات کرده و با روحیة‌ قوی و ارادة پولادین بر مشکلات همسر صبر کردند. زنانی که به همسر جانبازشان در عین جراحت و زخمهای چرکین و خون‌آلود عشق ورزیدند و مشتاقانه او را نگه داری کردند. آنها با همسر ،‌ پدر و برادر جانباز خویش درد کشیدند ، گریه کردند ، افتخار نمودند و با او آرزوی شهادت را بارها و بارها از درگاه حق تعالی مسئلت داشتند. زنانی که جانبازی همسر را مایه افتخار شمردند و خستگی ناپذیر ، نستوه و مقاوم او را پذیرفتند. آنها بر این باور استوار ماندند که همسرشان نه تنها الگوی مقاومت و ایثار در خانواده و جامعه است ، بلکه سند مظلومیت و بی گناهی ملت ایران در جنگ ناجوانمردانه و نابرابر نیز می باشد.

همسران، مادران و خواهران جانبازان، هر روز زندگی سخت و دردآلود عزیزان خود را می‌بینند و در این بین به ویژه در نقش همسر جانباز و مادر فرزندان، با قامتی استوار ستون خانواده را پا برجا نگاه می‌دارند و نمی گذارند که گرمی کاشانه مهرشان در تلاطم توفان زندگی به سردی گراید.

همسران "شهدا" شاید بیش از سایرین بر گردن جامعه و بازماندگان جنگ حق دارند. چه بسا زنانی که همسران‌شان به شهادت رسیدند و آنها را با کودکان‌شان تنها نهادند و رسالت پدر بودن را نیز هم‌پای وظیفه خطیر مادری بر دوش آنها نهادند.

از نظر بسیاری از این زنان، جنگ ممکن است مدتهای مدید پس از پایان رسمی آن همچنان ادامه داشته باشد. تجربه واقعی از جنگ تنها گلوله باران و آنشباری دشمن نیست، آنش دشمن و بمباران هوایی مقطعی است و فقط به منزله لحظه‌هایی گذرا به شمار می‌آیند.

سال‌هایی که باید در کنار یک همسر جانباز صبورانه زندگی کرد و بدون آنکه خم بر پیشانی آورد، شور و شوق زندگی را در دل وی و فرزندان بارور کرد و ترنم صفا و صمیمیت را در چارچوب خانه جاری و ساری کرد.

ایثار و فداکاری همچنان جاری است

زنان جانباز حماسه‌سازانی هستند که گمنام مانده‌اند و غریبانه‌تر از مردان جانباز، سهم‌شان در اجتماع به فراموشی سپرده شده‌است.

زنان "آزاده" را نیز فراموش نکنیم. زنانی که در دوران دفاع مقدس همچون برخی مردان رزمنده، به اسارت بعثیان درآمدند و حتی گاه در سلول‌های انفرادی محبوس شدند و تحت آزار و شکنجه دژخیمان بعثی قرارگرفتند.

نقش زنان در حفظ آثار و ارزش‏های دفاع مقدس پس از جنگ

زنان و به خصوص مادران، همسران، خواهران و دختران شهدا، جانبازان و اسرا، نقش به سزایی در ترویج ارزش‏ها و فرهنگ روزهای آتش و خون دارند. انتشار نامه‏های خانواده رزمندگان در آن روزها، سخنرانی‏ها، مراسم یادبود و... همگی در بزرگداشت یاد آن روزها اثرگذار است. گذشته از این، زنان در عرصه هنر و ادبیات نیز نقش آفرین بوده‏اند و در حال حاضر نیز می‌توانند در ترویج فرهنگ و ادبیات پایداری نقش آفرین باشند.

اگر مادران، همسران و خواهران و دختران شهدا در بین ما نبودند و شاهد افتخار آن‌ها بر شهادت عزیزان شان نبودیم، اینک به طور قطع و یقین، فرهنگ ایثار و روحیه‌ی شهادت‌طلبی در میان مردان، پسران، جوانان و آحاد ملت نبود و خیل عظیم مشتاقان دفاع از حریم اهل بیت(ع) را نداشتیم. پس ای خواهران عزیز! رسالت امروز شما بسی سنگین‌تر است! اگر دیروز، ما با تهاجمی نظامی دشمن مواجه بودیم، امروز با شبیخون فرهنگی او مواجه هستیم، که این برای هر جامعه‌ایی، حربه‌ای بس برنده‌تر است. از این رو خود را موظف و مکلف بدانیم تا با توکل به خدا و با سلاح ایمان، علم، عفت، پاکدامنی، ایثار، شجاعت و شهامت و با الگوپذیری از حضرت فاطمه‌ی زهرا(س) و حضرت زینب(س) و شیر زنان حاضر، و با اطاعت کامل و بی‌چون و چرا از ولایت مطلقه‌ی فقیه، دشمنان قسم خورده‌ی اسلام و انقلاب را در رسیدن به هدفشان که همانا شکست انقلاب و نابودی اسلام است، ناکام گذاشته و با جدیت و تلاش، شاهد بالندگی و گسترش روز افزون اسلام و انقلاب بوده و زمینه‌ی ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) را فراهم آوریم.

انتهای پیام