این مترجم در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر اظهار کرد: کارهایی که من تا کنون ترجمه کرده‌ام عمدتا از انگلیسی به فارسی است. البته به شکل پراکنده مقاله و مطالبی را هم از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده‌ام. عمده‌ترین ایراد کار در زمینه ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر این است که این ترجمه‌ها، هم خیلی کم‌شمار است و هم هیچ روال منظم و منطقی‌ای ندارد. البته فکر می‌کنم علت آن مسائل مالی باشد؛ این کار اگر با وضع فعلی نشر بخواهد انجام شود، به اسپانسر نیاز دارد.
او با اشاره به این‌که بنیادهای اقتصادی ایران برعکس بنیادهای اقتصادی کشورهای خارجی است گفت: در کشورهای دیگر بسیاری از بنیادها که حتی ماشین تولید می‌کنند برای پرستیژ فرهنگی - اجتماعی و تبلیغ نام کالای‌شان از یک نویسنده یا مترجم که کارش درخور توجه است، حمایت می‌کنند و ما می‌بینیم اکثر نویسنده‌های این کشورها در مقدمه کتاب‌های‌شان از جاهایی تشکر می‌کنند که ممکن است اصلا مرکز ادبی نباشند.
سمی افزود: ناشری که می‌خواهد وارد کار ترجمه آثار از فارسی به زبان‌های دیگر شود باید به انتقال کتاب‌ها، توزیع آن‌ها و تامین مالی این کار فکر کند که با چنین شرایطی بسیاری از ناشران ایرانی خود به خود از این فهرست حذف می‌شوند، چون توان انجام این کار یا پخش را ندارند یا برای‌شان ریسک بزرگی است. بنابراین چنین کاری نیازمند حامی است تا به یک رویه تبدیل شود. آن وقت ممکن است مثلا رمان‌های محمدرضا کاتب یا حسین سناپور فروش خیلی خاصی در کشورهای مختلف پیدا کنند. اما چون ناشران ما عمدتا ضعیف هستند یا حتی اگر قوی هم باشند باز هم به نسبت ناشرهای کشورهای غربی یا شرقی مثل کره، چین و... خیلی ضعیف‌تر هستند این ریسک را نمی‌پذیرند و حق هم دارند. پس باید به نحوی از آن‌ها حمایت شود و این حمایت مستلزم این است که حمایت‌کنندگان متوجه شوند این کار مهم است و باید بابتش سرمایه‌گذاری شود.
این مترجم سپس در پاسخ به سوالی درباره معیار انتخاب کتاب برای ترجمه با توجه به نتیجه جایزه‌های مطرح ادبی و فهرست کتاب‌های پرفروش بیان کرد: من اکنون در حال ترجمه آخرین رمان مارگارت اتوود هستم، رمان این نویسنده برنده جایزه «من بوکر» شده، اما من قبلا هم آثاری از او ترجمه کرده‌ام که برنده هیچ جایزه‌ای نشده است. عده‌ای هستند که تعدادشان هم کم نیست، خیلی‌های‌شان انگیزه مالی دارند و برای همین می‌گردند ببینند در جایزه‌های ادبی چه کسی برنده و نامزد شده تا ترجمه این کتاب‌ها را شروع کنند که بعضا هم در این فرآیند ممکن است ناشر و مترجم به هدف‌شان برسند.
او با بیان این‌که ممکن است کتابی برنده جایزه ادبی خارجی شود اما در ایران مورد توجه واقع نشود گفت: برای ترجمه کتاب‌هایی که در جایزه‌ها مطرح می‌شوند مسابقه‌ای راه افتاده است و تعداد مترجمانی که باری به هر جهت به این وادی می‌زنند تا ببینند چه می‌شود، خیلی زیاد شده است و همین باعث تولید انبوهی از رمان‌ها شده که ارزشی ندارند. هرچند که نام این ترجمه‌ها به سرعت محو می‌شود اما چون این کارها ارزشی ندارند باعث می‌شوند در هر برهه زمانی انبوهی از کتاب‌های بی‌ارزش تولید و کاغذ حرام شود. قدری هم کار ترجمه به بچه‌بازی کشیده است، ولی هنوز هم هستند مترجم‌هایی از هر نسلی که خوب کار می‌کنند.
سهیل سمی ادامه داد: امیدوارم کسانی که کارشان ترجمه نیست و مترجم‌نماها هرچه زودتر از بازار حذف شوند و ناشران کمی به این توجه کنند که با چه کسانی قرارداد می‌بندند و همچنین توجه کنند که ویراستار خوبی داشته باشند تا اجر و ارزش کتاب خوب در هر زمینه‌ای با کتاب‌هایی که باری به هر جهت تولید می‌شوند متمایز باشد و کار خوب اجر داشته باشد.
مترجم کتاب «سرگذشت ندیمه» همچنین درباره وضعیت ذائقه و سلیقه مخاطبان ادبیات ترجمه در سال‌های اخیر اظهار کرد: هنوز هم کتاب‌هایی هستند که در ایران فروش خیلی خوبی دارند، کتاب‌هایی که عامه مردم آن‌ها را می‌پسندند. آشنایی عامه مردم با آثاری که ارزش ادبی زیادی دارند، خیلی نیست چون تبلیغی برای آن‌ها نمی‌شود، بنابراین یک‌سری رمان‌های قصه‌گو، ساده و سرراست که چاشنی عاطفی داشته باشند همچنان در ایران فروش خوبی دارند، البته در کشورهای دیگر هم چنین شرایطی وجود دارد. ولی فروش کتاب‌هایی که کمی به کشف و شهود نیاز دارد و مستلزم پیش‌زمینه خاصی است و ادبیت دارد چه در زمینه ترجمه و چه در تالیف، هنوز خیلی مورد استقبال قرار نگرفته است و کماکان در بر همان پاشنه می‌چرخد. ولی خوشبختانه من احساسم این است که دنیای مجازی باعث شده جوان‌ها بیشتر کتاب بخوانند و در مجموع فکر می‌کنم اقبال به کتاب در مقایسه با چند سال قبل حتی با وجود گرانی کتاب بیشتر شده است و نسل جوان و دانشجوها بیشتر کتاب می‌خوانند.
انتهای پیام
نظرات