به گزارش ایسنا، نشست معرفی طرح «استاندارد برنامه‌های کتابخانههای عمومی ایران» به عنوان اولین طرح از مجموعه استانداردهای کتابخانههای عمومی ایران با حضور فریبرز خسروی - رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران -، رحمت‌الله فتاحی - عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد -، فرامرز مسعودی - مدیر پروژه استاندارد کتابخانههای عمومی -، سعید اسدی - دبیر استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی -، محسن حاجی زین‌العابدینی - عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی -، رضا رجبعلی بگلو - عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری(ایرانداک) -، ابوالفضل هاشمی - نماینده کانون‌های فرهنگی مساجد -، ناصری -نماینده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران - و.... در سالن کنفرانس نهاد کتابخانههای عمومی کشور برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، فاطمه پازوکی به عنوان دبیر نشست، ضمن خیر مقدم به حاضران، طی سخنانی گفت: مفتخریم که در روزهای نزدیک به روز جهانی استاندارد، اولین گام از مجموعه استانداردهای کتابخانههای عمومی را با عنوان «استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی» معرفی می‌کنیم. تدوین این استاندارد یکی از فعالیت‌هایی است که به همت دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانههای عمومی کشور و همکاری صمیمانه انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و سایر نهادهای مرتبط شکل گرفته است.
رویکردی نوین در استانداردنویسی کتابخانههای عمومی
سیامک محبوب- مدیرکل برنامه‌ریزی نهاد کتابخانههای عمومی کشور- نیز در این نشست با اشاره به رویکردهای موجود به حوزه استاندارد کتابخانههای عمومی، بیان کرد: ما یک رویکرد سنتی و قالب در حوزه کتابخانههای عمومی داریم که با عث می‌شود به دو عنصر «خانه» به عنوان ساختمان کتابخانه و تجهیزات آن و همچنین «کتاب» که از آن به عنوان اطلاع‌رسان مقدس یاد می‌شود، توجه ویژه‌ای شود. این نگاه باعث شده که در گزارش‌های اولیه از یک کتابخانه متراژ و فیزیک کتابخانه مورد توجه قرار بگیرد و از سوی دیگر کتاب به عنوان یکی از رسانه‌های اطلاع‌بخش، ۹۰درصد حجم منابع یک کتابخانه را به خود اختصاص دهد.
او با اشاره به رویکرد نوین کتابخانههای عمومی در دنیا، افزود: محوریت برنامه‌ها و خدمات در کتابخانه‌ها تغییری است که حداقل در ۳۰ سال گذشته در جهان رخ داده است و با تدوین و اجرای استاندارد برنامه‌های کتابخانههای عمومی در ایران نیز پایه‌گذاری خواهد شد. هر کتابخانه برای برنامه‌ریزی‌های خود از این سوال شروع می‌کند که «جامعه خدمت‌گیر من چه کسانی هستند؟» و در ادامه برنامه‌ها و خدمات خود را حول این جامعه خدمت‌گیر سامان می‌دهد. به طوری که انتخاب منابع، گزینش کتابدار، برنامه‌ریزی طرح‌ها و فناوری‌های مورد نیاز، همگی بر اساس این سوال فراهم و پیش‌بینی می‌شوند.
مدیرکل برنامه‌ریزی نهاد در ادامه بیان کرد: بر همین اساس بنا شده، اولین استانداردی که در تدوین مجموعه استانداردها به آن بپردازیم، استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی باشد که تدوین این استاندارد، رویکرد جدیدی را در حوزه استانداردنویسی ترویج می‌کند. در گذشته هر زمان صحبت از استانداردنویسی می‌کردیم، فکرها به سمت استاندارد ساختمان کتابخانه و در ادامه منابع کتابخانه می‌رفت، اما امروز با تدوین این استاندارد، رویکرد استانداردنویسی در این حوزه تغییر خواهد کرد.
ارتباط موثر نهادهای دانشگاهی و اجرایی در حوزه کتابخانه‌ها
در ادامه این نشست فریبرز خسروی - رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران - با اشاره به برخی ثمرات همکاری این انجمن و نهاد کتابخانههای عمومی کشور در سخنانی گفت: به جامعه کتابداری کشور تبریک می‌گویم که امروز فارغ از هرگونه رابطه، سفارش و هرگونه سوءاستفاده، به یک مجموعه غیردولتی و نهاد مدنی تبدیل شده است و سعی کرده از توان انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در بهره‌گیری از اصول علمی در برنامه استفاده کند.
انتخاب هیأت مدیره انجمن، کمیته راهبری نهاد، کمیته راهبری انجمن، کمیته ذی‌نفعان، کارگروه‌های تخصصی، کمیته دبیران، کارگروه مشاوران و همچنین هسته اصلی مدیریتی از دیگر بخش‌هایی بود که فرامرز مسعودی در تشریح روند تدوین استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی به آنها اشاره کرد.
سعید اسدی - دبیر استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی- نیز در این نشست اظهار کرد: این استاندارد یکی از استانداردهای هفت‌گانه‌ای بود که تدوین آن حدود هفت ماه زمان برد. در هر یک از این هفت استاندارد سه گام کلی شامل «تدوین»، «تأیید» و «تصویب» برداشته خواهد شد که ما در کارگروهی بخش تدوین این استاندارد را برعهده داشتیم؛ کارگروهی هفت‌نفره که متشکل از دانش‌آموختگان این حوزه و یا یکی از فعالان باسابقه این حوزه که استانداردهای مورد نظر بارها میان این افراد دست به دست شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
او در ادامه به مطالعات صورت‌گرفته در تدوین استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی اشاره کرد و گفت: مرحله ابتدایی و مهم‌ترین قسمت فعالیت ما مطالعه هدفمند و با دقت بالا بود که در هفت حوزه صورت گرفت؛ استانداردهای بالادستی قوانین کشوری، شیوه‌های سنتی استاندارد، استانداردهای جهانی، استانداردهای کتابخانه‌ای ایران، استانداردهای کتابخانه‌ای سایر کشورها و استانداردهای استانی یا ایالتی در کشورهای دیگر محور مطالعات ما در این حوزه بوده است.
استخراج متغیرها و شواهد، انتقال متغیرها و شواهد به شناسنامه‌ها، منابع تهیه گزاره‌های پیشنهادی، چرخه بررسی و تصویب گزاره‌ها در کارگروه و همچنین گام‌های تکمیلی از دیگر بخش‌هایی بود که سعید اسدی در تشریح روند استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی به آنها اشاره کرد.
لزوم فعالیت کتابخانه‌ها بر اساس الگویی مدون
سپس رحمت‌الله فتاحی-عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد- با تقدیر از تمام دست‌اندرکاران تدوین استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی گفت: حدود ۲۵ سال پیش که در استرالیا درس می‌خواندم و از کتابخانه‌ها به خصوص کتابخانههای عمومی بازدید می‌کردم، بسیار غبطه می‌خوردم از این‌که هیچ یک از تشکیلات و برنامه‌هایی که در استرالیا وجود داشت، اعم از توجه به بخش کودک کتابخانه‌ها و تشکیل گروه‌های کاری برای اجرای انواع برنامه‌ها و فعالیت‌ها، در کشور ما وجود نداشت. اما خوشبختانه امروز همه آن آرزوهای من محقق شده یا در مسیر تحقق آنها قرار گرفته‌ایم.
او با اشاره به برخی از مزیت‌های تدوین و اجرایی کردن این استانداردها، گفت: تدوین و اجرای استانداردها در درجه اول سازمان را با یک برنامه منظم تقویت می‌کند. من بارها در مدیریت‌های مختلف نهاد، به دبیران کل و حتی ادارات کل در استان‌ها توصیه می‌کردم که برنامه‌ای مدون برای فعالیت‌های خود تهیه کنید، چرا که بدون برنامه کاری پیش نخواهد رفت؛ به خصوص وقتی تغییر مدیریت رخ می‌دهد، اما متاسفانه محقق نشد. من سال‌هاست که در حال همکاری با نهاد هستم، خوشبختانه امروز این اتفاق افتاده و انجمن برای تغییر تدوین و اصلاح این برنامه پا پیش گذاشته است.
فتاحی افزود: این برنامه‌ها و استانداردها همچنین از این جهت مهم هستند که می‌توانند یک الگو باشند و حتی با تغییر افراد و مسئولان و مدیران در کتابخانه‌ها، برای نفرات بعدی در دست خواهند بود و این افراد می‌توانند این برنامه‌ها را پیش ببرند. البته ما باید باید این استانداردها را بر اساس دسته‌بندی و امکانات موجود در کتابخانه‌ها تدوین کنیم که در پیشنهاداتم به این موارد به صورت مفصل اشاره کرده‌ام.
ارائه استانداردهای کتابخانه‌ای به سایر کشورها
این عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد همچنین این استانداردها را الگویی مناسب برای بهره‌مندی سایر کشورها عنوان کرد و گفت: این استانداردها می‌تواند برای سایر کشورهایی که به حوزه استانداردنویسی وارد نشده‌اند، الگویی مناسب باشد و می‌توانند از این استانداردها منتفع شوند. حتی این پیشنهاد را ارائه کرده‌ام که می‌توانیم این استانداردها را به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر کنیم تا در سطح جهانی قابل استفاده باشد.
او با اشاره به سایر مزایای تدوین استانداردهای کتابخانه‌ای بیان کرد: یک مزیت دیگر این استانداردها این است که می‌تواند اعلام نیاز نهاد کتابخانههای عمومی کشور به بودجه و نیروی انسانی را توجیه کند. اگر هدف ما این است که این برنامه‌ها پیاده شود، باید نیروی انسانی و بودجه کافی برای آن درنظر گرفته شود؛ از این جهت این استانداردهای می‌تواند توجیه کننده‌ای مناسب برای اختصاص بودجه و نیروی انسانی بیشتر برای نهاد باشد.
سپس فتاحی با اشاره به کاربرد این استانداردها در حوزه آموزشی گفت: این استانداردها می‌تواند به عنوان ابزار آموزشی برای گرایش‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی به خصوص گرایش کتابخانههای عمومی مورد استفاده قرار بگیرد تا دانشجویان این گرایش‌ها بدانند محتوای کار دروس مختلف از جمله مجموعه‌سازی چیست و بتوانند نمونه‌های عینی دروس خود را درک کنند. ما در متون کلاسیک و آموزشی بحث خدمات را داریم، اما نمونه‌ای اجرایی که مورد توافق همه باشد، تا به حال نداشته‌ایم.
او تأکید کرد: همچنین سازمان‌های دیگر از جمله کانون‌های پرورش فکری، کانون‌های فرهنگی مساجد، شهرداری‌ها و غیره نیز می‌توانند از این استاندارد منتفع شوند. خوشبختانه همه این مراکز در تدوین این استاندارد مشارکت خوبی داشتند و می‌توانم بگویم که این استاندارد می‌تواند به پیشرفت کار کتابخانه‌ها کمک کند و مایه افتخار کشور عزیزمان باشد.
حرکت سایر کتابخانههای کشور به سوی استانداردسازی
محسن حاجی زین‌العابدینی - عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و دبیر استاندارد کارکنان کتابخانههای عمومی - نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: در طول دوره کاری که در فضای کتابداری و اطلاع‌رسانی تنفس کرده‌ایم، همیشه قصد داشتیم که برنامه‌هایی باکیفیت برای کتابخانههای عمومی ارائه کنیم که البته همه این موارد به صورت پراکند و جسته گریخته صورت می‌گرفت. اما طبیعت ثبات در کشوری که تقریبا به حالت ثبات رسیده و از بحران دور شده، این است که در کتابخانه‌ها حتما برنامه‌ای مدون و مشخص داشته باشد.
او افزود: این اتفاق مبارک برای نهاد کتابخانههای عمومی و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی یک رخداد بسیار خوب و عالی است، اما برای ما کتابداران بسیار عالی‌تر خواهد بود، چرا که امروز این کار آغاز خواهد شد، اما اثرات و ثمرات آن سال‌های سال ادامه خواهد داشت و تنها در سطح کتابخانههای عمومی باقی نخواهد ماند و همه کتابخانه‌ها را دربر خواهد گرفت. به عنوان مثال از آنجا که کتابخانههای دانشگاهی متولی مشخصی ندارد، ما در این حوزه هنوز استاندارد بومی‌شده روزآمدی نداریم و کسی به دنبال تدوین استانداردی برای کتابخانههای دانشگاهی نیست؛ ما باید این امر مبارک را قدر بدانیم تا الگویی برای همه کتابخانههای دیگر در سطح کشور شود.
ادامه این نشست با سخنان رضا رجبعلی بگلو -عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری(ایرانداک)- همراه بود. او با تقدیر از دست‌اندرکاران تدوین این استاندارد، گفت: خوشبختانه فعالیت‌هایی در حوزه تدوین استانداردها در حوزه سایر کتابخانه‌ها نیز آغاز شده و امیدواریم استانداردهای کتابخانههای عمومی، زمینه‌ای را فراهم کند که سایر سازمان‌ها به سمت تدوین استانداردهای کتابخانههای دانشگاهی، تخصصی و غیره بروند. به اعتقاد من انجمن باید از این جهت جایگاه خود را بیش از پیش تقویت کند، چراکه وظیفه تدوین این استانداردها بر عهده انجمن‌هاست و خوشحالم که خشت اول این بنا با همکاری نهاد کتابخانههای عمومی گذاشته شد و امیدوارم خشت‌های بعدی نیز به درستی گذاشته شود.
دستاوردی مهم در فقدان اسناد بالادستی
محمد جوهرچی-مدیرکل پژوهش نهاد- هم تدوین استاندارد برنامه‌های کتابخانه عمومی را در فقدان برخی از اسناد بالادستی در حوزه کتابخانههای عمومی، دستاوردی مهم دانست و گفت: از آنجا که در اسناد بالادستی، اسنادی که ناظر بر خدمت کتابخانههای عمومی باشند، وجود نداشته است، تدوین این استاندارد یک دستاورد مهم تلقی می‌شود. البته برنامه راهبردی نهاد که بخشی از ادبیات استاندارد به این برنامه راهبردی نزدیک است، در حال نهایی شدن و ابلاغ است و به همین ترتیب «سبد خدمات» و «بخش مطالعات کاربران» پژوهش‌هایی است که در حال بررسی نهایی است.
او خاطر نشان کرد: بر این اساس این استاندارد در فقدان این اسناد نهایی تا حدی می‌تواند جایگزین آنها باشد و حتی تا همان حد مهم تلقی شود و با تعاملی که با آن اسناد - که در ادامه ابلاغ خواهند شد - پیدا می‌کند، هم غنی‌تر شود و هم در عرصه خدمت به کار گرفته شود.
سیدباقر میرعبداللهی - مدیرکل تأمین منابع - نیز در این نشست گفت: در چنین روزهایی که مناسبات اداری در کشور با تنگناهایی روبه‌روست، این‌که نهاد کتابخانههای عمومی کشور از خود پا بیرون گذاشته و توجهی ویژه به تئوری اصول حرفه‌ای داشته، اقدامی بسیار ارزشمند و قبال توجه است.
انتهای پیام
نظرات