هیاس حسینی در گفت‌وگویی با ایسنا درباره هنر شیشه‌گری در ایران اظهار کرد: متاسفانه شیشه‌گری در کشور ما به صورت سنتی باقی مانده است، اگر وارد کارگاه‌های شیشه در ایران شوید به جرات می‌توان گفت فردی را به عنوان طراح نمی‌بینید حتی صاحب کارخانه با اینکه بارها به کشورهای خارجی سفر کرده است هیچ دید درستی درباره مواد اولیه، کوره و غیره ندارد و هنوز نپذیرفته است که کارخانه‌اش نیاز به طراح و متخصص شیمی دارد، خودش تلاش کرده به تنهایی همه کارها را انجام دهد تا زمانی که هر فردی در این حوزه بخواهد همه کارها را به تنهایی انجام دهد از علم شیشه‌گری دور می‌ماند.
او بیان کرد: گفته می‌شود کل انرژی مصرفی در دنیا برای تولید و ساخت محصولات شیشه‌ای ۱۲ درصد از ۱۰۰ درصد است. در کشور ما هزینه گاز پایین است زیرا در هیچ کجا به اندازه ایران هزینه انرژی پایین نیست اما بالای ۵۰ درصد هزینه کارگاه‌های شیشه در ایران مربوط به گاز است زیرا نمی‌توانند به صورت بهینه از آن استفاده کنند و برای کنترل هزینه از یک متخصص استفاده نمی‌کنند!
این هنرمند با بیان اینکه یکی از علت‌هایی که کارخانه‌های شیشه نتوانستند پیشرفت کنند و رو به ورشکستگی هستند، نداشتن دانش کافی در این زمینه است، افزود: این رشته دانش بنیان نشده است. به عقیده من باید در ایران مدرسه شیشه داشته باشیم. صاحبان کارگاه نیز متوجه برخی نیازها شده‌اند، به همین دلیل کم کم درِ کارگاه‌هایشان را به روی دانشجویان باز کرده‌اند این در حالی است که دیگر دیر شده است و نمی‌توانند شیشه را نجات دهند.
حسینی درباره اینکه کدام کشور در حوزه تولید شیشه حرف اول را در جهان می زند؟ توضیح داد: نمی‌توان گفت در حال حاضر کدام کشور در زمینه شیشه خوب عمل می‌کند اما برخی از کشورها در برخی از موارد تخصص‌های خوبی دارند. برای مثال در کشور چک اسلواکی متخصصان ریخته‌گری به خوبی عمل می‌کنند اما در حال حاضر آمریکا حرف اول را می‌زند و بیشتر متخصصان ایتالیایی در آن کشور کار می‌کنند. ژاپن هم خیلی قوی شده است. شاید باور نکنید اما بیشتر کارهایی که در ایتالیا عرضه می‌شود از چین وارد می‌شود گرچه هنوز در ایتالیا چند کارگاه حرفه‌ای وجود دارد که هر کسی را به داخل آن راه نمی‌دهند و مشغول ساخت کارهایی برای جاهای خاص هستند.
تهران شهر شیشه است
او با بیان اینکه تهران شهر شیشه است، گفت: چون ارتباط بین کارگاه‌های شیشه و دانشجویان این حوزه برقرار نشده، شیشه‌گری در این شهر جایگاه خودش را از دست داده است. هنوز هم مدرسه یا دانشگاهی نداریم که شیشه را به صورت تخصصی تدریس کند. ۳۳ دانشگاه در ایران رشته شیشه را تدریس می‌کنند اما یا امکانات لازم را ندارند، یا از استادانی که دانش به روزی ندارند استفاده می‌کنند و در نهایت وقتی بعد از چهار سال، دانشجو فارغ التحصیل می‌شود هنوز اطلاعات کافی درباره رشته‌ای که در آن تحصیل کرده است، ندارد.
این هنرمند با بیان اینکه "شیشه حدود ۱۰ تکنیک خاص دارد" افزود: وقتی بنیان رشته شیشه را در دانشگاه‌ها گذاشتند بنا بود که هر سه ماه یکبار یک تخصص را به دانشجو آموزش دهند که در نهایت همه‌ی دوره‌های تخصصی را بعد از فارغ التحصیلی گذرانده باشد در حالی که این کار موجب می‌شود هیچکدام از تخصص‌ها را به درستی یاد نگیرند. من به افرادی که تصمیم می‌گیرند در این حوزه تحصیل کنند، تاکید می‌کنم این کار را انجام ندهند زیرا فقط چهار سال از عمرشان را در این حوزه هدر می‌دهند.
حسینی با بیان اینکه تنها راه تقویت و رونق هنر شیشه‌گری در کشور ما دایر کردن یک مدرسه تخصصی در این حوزه است، افزود: حداقل باید رشته شیشه یکی از رشته‌های درسی در هنرستان شود. برای این رشته در دانشگاه‌ها فقط هزینه‌های اضافی می‌کنند. ما ۳۳ دانشگاه داریم که هر کدام هزینه‌های اضافی برای خرید ابزار شیشه‌گری انجام داده‌اند و همه‌ی این ابزارها نیز ناقص هستند و وقتی دانشجو وارد دانشگاه می‌شود بنا بر امکانات موجود مجبور به آموزش می‌شود.
وقتی صنایع دستی به کاردستی تبدیل می‌شود
او با اعلام اینکه هنر شیشه‌گری از گذشته متعلق به اشراف زادگان بوده است، اظهار کرد: هنوز هم هر کسی برای خرید شیشه هزینه نمی‌کند چون ممکن است، بشکند. به عقیده من باید به هنر شیشه‌گری به شکل دیگری نگاه کرد. معاونت صنایع دستی بارها به کاربردی کردن این هنر تاکید کرده است در حالی که زیبایی،خودش کاربرد است. وقتی برای کاربردی کردن تاکید می‌شود، صنایع دستی به کاردستی تبدیل می‌شود.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: برای ساخت قوری به دسته، در و لوله قوری نیاز است یعنی سازنده مجبور است در ۵۰ درصد کار به اجزای سازنده آن توجه کند و بخش دیگر هم مربوط به سنت‌ها می‌شود. اگر بخواهیم در شکل قوری تغییر ایجاد کنیم، ممکن است بگویند که قوری به سبک ژاپنی یا چینی ساخته است که در نهایت ۲۰ درصد برای خلاقیت باقی می‌ماند. هنوز تعریف مشخصی از صنعتگر و هنرمند ارائه نشده است.
حسینی بیان کرد: اگر قرار باشد، هنرمند نیز مانند کارخانه دار یک محصول مشخص تولید کند به مرور زمان خلاقیت از کسی که صنایع دستی تولید می‌کند، گرفته می‌شود. یک تولید کننده هیچگاه توانایی رقابت با یک کارخانه دار را ندارد زیرا لِه می‌شود. رِنه گنون- فیلسوف مصری- فرانسوی می‌گوید، کسی که صنایع دستی را تولید می‌کند هنرور است.
چرا کریستال ها و شیشه‌های ایرانی کِدر است؟
او همچنین درباره علت سنگینی و کدری برخی شیشه‌ها و کریستال‌های ایرانی در برابر خارجی توضیح داد: همیشه یک تولید کننده تلاش می‌کند به مشتری اطمینان خرید دهد. این اطمینان درباره شیشه به اشتباه صورت گرفته و برای تبلیغ از عنوان نشکن یاد می‌کنند. ما شیشه‌ای به نام نشکن در هنر نداریم و فقط شیشه‌هایی نشکن هستند که برای بانک‌ها و جاهای دیگر با عنوان ضد گلوله ساخته می‌شوند. نشکن دربرابر شوک حرارتی معنا می‌دهد یعنی شیشه‌ای که می‌سازیم و به آن حرارت می‌دهیم تا چه اندازه می‌تواند مقاومت داشته باشد؟ صاحبان کارخانه‌ها برای شیشه‌ی ایران تبلیغ بد می‌کنند.
این هنرمند ادامه داد: در کارخانه‌های شیشه دو اتاقک وجود دارد که تنش‌های داخل شیشه را چک می‌کنند. یکسری شیشه‌ها که تنش دارند، برای خرد شدن می‌روند و دوباره برمی‌گردند اما متاسفانه صاحبان کارخانه‌ها، شیشه‌هایی که دارای تنش پایین هستند را با قیمت پایین به بازار می‌فروشند و این بزرگترین آسیب است. تبدیل شیشه‌هایی با تنش پایین به ظرف‌های شیشه‌ای که دارای حباب یا رگه‌هایی هستند و ما آنها را خریداری می‌کنیم به دلیل نا خالصی‌ها و شیشه‌هایی هستند که چند بار مورد استفاده قرار گرفته‌اند. متاسفانه در کشور ما آن طور که باید به کنترل کیفیت توجه نشده است.
حسینی درباره قدیمی‌ترین نمونه‌های شیشه در ایران اظهار کرد: ما در موزه ملی نمونه‌هایی از شیشه‌هایی به شکل لوله داریم که مربوط به پنجره‌های چغازنبیل است چون در آن زمان نمی‌توانستند شیشه را به شکل تخت درست کنند آن را به صورت لوله درست کرده و در معماری استفاده می‌کردند تا به این وسیله نور وارد ساختمان شود. آرمان شیشه‌گر- باستان‌شناس نیز در کتابش نوشته است، زمانی که کتاب خاطرات گریشمن- باستان شناس فرانسوی را می‌خوانده درباره شیشه‌هایی که او در گچ پیچده مطلبی خوانده و وقتی به موزه ملی رفته متوجه آنها شده که همان شیشه‌های چغازنبیل بوده است.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: نمی‌توان شیشه را بدون سفال بررسی کرد زیرا تکنیک ساخت شیشه و سرامیک شبیه یکدیگر هستند و هر دو به حرارت نیاز دارند پس می‌توان گفت هر جایی که هنر شیشه‌گری رونق گرفته سفالگری و سرامیک نیز در آنجا رونق داشته است. به عبارتی کسی که شیشه کار می‌کرده سرامیک را نیز می‌شناخته است یعنی دانش و علم سرامیک را داشته است. مگر می‌شود کشور ما که قدمت سرامیک در آن به ۸۰۰۰ سال می‌رسد، پیشگام عرصه شیشه نبوده باشد؟
انتهای پیام
نظرات