به گزارش خبرنگار ایسنا، تاکنون ۴ نانو داروی ایرانی وارد داروخانه‌های کشور شده‌اند که به این شرح است:

علاوه بر آن محققان کشور با موفقیت در تولید ملزومات بیمارستانی همچون کاشی و البسه و ملحفه‌های آنتی باکتریال، ژل‌های آنتی باکتریال، انواع نانو رنگ‌های ضد قارچ و پانسمان‌های درمان کننده زخم و سوختگی، این محصولات را روانه بازار کرده‌اند؛ به گونه‌ای که به گفته دکتر رضایت، مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو گردش مالی حوزه نانو فناوری کشور در سال ۱۳۹۲ در حوزه نانو ۷۰۰ میلیارد ریال بوده است که این میزان در سال ۱۳۹۳ با رشد دو برابری به هزار میلیارد ریال افزایش یافته و در سال ۱۳۹۴ به ۳ هزار میلیارد ریال بالغ شده است.

ایران جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه نانو

دکتر مهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، پزشکی و سلامت را جزو حوزه‌های اولویت‌دار فناوری نانو دانست و افزود: بر اساس تقسیم‌بندی‌های این فناوری، از این حوزه به عنوان نانوپزشکی (Nano Medicin) نامگذاری شده که شامل کاربردهای وسیعی است.

وی با تاکید بر اینکه فناوری نانو در پزشکی نسبت به سایر حوزه‌ها همچون محیط زیست، ساختمان و آب و انرژی کاربردهای وسیعی دارد، اظهار کرد: سرعت تاثیرگذاری نانوپزشکی به تدریج در حال افزایش است، به گونه‌ای که بر اساس آمارهای جهانی نزدیک به ۴۰۰ محصول شناسنامه‌دار در حوزه نانو پزشکی وجود دارد و ۳۰ کشور دنیا بیشترین فعالیت را در زمینه نانو پزشکی دارند.

رضایت، کشورهایی چون آمریکا، چین، هند، کره جنوبی، ژاپن، فرانسه و آلمان را از جمله کشورهایی دانست که بیشترین فعالیت را در حوزه نانو پزشکی دارند و خاطرنشان کرد: خوشبختانه ایران در بخش‌های مختلف فناوری نانو فعالیت‌های زیادی داشته است، به گونه‌ای که جمهوری اسلامی ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در این حوزه محسوب می‌شود، ضمن آنکه در سند توسعه فناوری نانو، این حوزه به عنوان یک موضوع اولویت‌دار مورد تاکید قرار گرفته است.

توسعه نانوپزشکی با تعامل سایر نهادها

مدیرگروه توسعه منابع انسانی ستاد توسعه فناوری نانو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را نهاد اصلی فعال در حوزه نانو فناوری نام برد و اظهار کرد: بر این اساس تعامل سازنده‌ای میان این وزارتخانه و ستاد توسعه فناوری نانو ایجاد شده است، به گونه‌ای که در سازمان غذا و دارو کمیته نانو فناوری ایجاد شده است.

وی تشکیل پرونده تخصصی، بررسی مدارک و مستندات محصولات تولید شده، بررسی کارایی و اثربخشی محصولات، بررسی سلامتی و ایمنی و سمیت و بررسی سیستمی داروها را از جمله ماموریت‌های این کمیته برای اعطای مجوزها نام برد و یادآور شد: از آنجایی که موضوع سلامت مردم جامعه در این حوزه مطرح است، از این رو این کمیته برای اعطای مجوزهای لازم تنها پاسخ «آری» یا «خیر» نمی‌دهد، بلکه شرکت‌های دانش‌بنیان را در رسیدن به محصول استاندارد راهنمایی می‌کند.

رضایت ادامه داد: بر اساس آمارهای موجود ۶۰ محصول تایید شده در حوزه نانو پزشکی در کشور وجود دارد که ۴۰ درصد این میزان محصولات وارداتی هستند. انواع فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و انواع کرم‌های ضد آفتاب عمده این محصولات وارداتی است.

به گفته وی، این محصولات وارداتی بر اساس قوانین سخت‌گیرانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که مستندات مربوط به کارایی و سمیت محصول تایید شود، مجوزهای لازم اعطا خواهد شد.

رضایت، تعداد محصولات تولید داخل را بیش از ۴۰ محصول دانست و یادآور شد: این میزان محصول حوزه نانو پزشکی در حال حاضر به بازار عرضه شده که عمده این محصولات ملزومات و فرآورده‌های بهداشتی است.

این محقق حوزه نانو پزشکی، انواع محلول‌ها و ژل‌های ضدعفونی‌کننده، انواع باندها و بانداژها با کاربرد در حوزه زخم‌ها و سوختگی‌ها، انواع پارچه‌ها و ملزومات بیمارستانی مانند انواع کاشی‌های آنتی باکتریال با کاربرد بیمارستانی و ملحفه‌ها را از انواع محصولات نانو پزشکی تولید داخل نام برد.

تولید نانو داروی ایرانی برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج

استاد گروه فارماکولوژی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران با بیان اینکه تاکنون ۴ نانو دارو در کشور تولید شده است که از این تعداد ۲ مورد نانو داروی ضد سرطان هستند، گفت: «دوکسوروبیسین» یکی از این داروها است که به صورت لیپوزومال از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان تولید شده و تاکنون ۱۴ هزار «ویال» آن در داخل کشور استفاده شده است.

رضایت، کاهش عوارض به دلیل کاهش دوز مصرفی را از مهمترین مزایای این دارو نام برد و اظهار کرد: این دارو به صورت هدفمند وارد تومورهای سرطانی شد، از این رو با کاهش دوز مصرفی عوارض این دارو کاهش یافته است.

وی با تاکید بر اینکه این دارو در درمان سرطان‌های خون و برخی از انواع سرطان‌های رحم و تخمدان تجویز می‌شود، ادامه داد: قیمت نمونه ایرانی این نانو دارو یک سوم قیمت مشابه خارجی است، به گونه‌ای که این دارو در کشور با پوشش بیمه‌ای به قیمت ۷۰ هزار تومان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.

رضایت قیمت نمونه خارجی این دارو را ۲ میلیون تومان ذکر کرد.

مدیرگروه توسعه نیروی انسانی ستاد توسعه فناوری نانو، «پکلی تاکسل» باند شده با نانوذرات آلبومین را از دیگر نانوداروهای تولید شده در کشور عنوان کرد و یادآور شد: در حال حاضر ماده موثر این دارو به نام «پکلی تاکسل» وجود دارد که دارای عوارض جانبی زیادی است؛ ولی با تلاش محققان کشور با استفاده از سیستم‌های نانو دارو رسان‌ها،‌ این دارو به صورت هدفمند به محل سلول‌های سرطانی وارد می‌شود.

داروی ضد سرطان پکلی تاکسل که با نام اختصاصی الوپکس عرضه می‌شود

وی با تاکید بر اینکه این امر موجب کاهش عوارض جانبی شده است،‌ اضافه کرد: هر ویال این دارو در بازارهای جهانی با قیمت ۳ میلیون تومان به فروش می‌رسد که نمونه ایرانی آن با یک سوم قیمت خارجی به تولید رسید.

رضایت، نانومیسل‌های حاوی کورکومین را از دیگر دستاوردهای محققان کشور در حوزه نانو داروها عنوان کرد و گفت: این دارو جزو داروهای مکمل و بر پایه ماده موثر زردچوبه است.

این محقق حوزه نانوپزشکی با بیان اینکه ماده زردچوبه در حالت عادی جذب بالایی ندارد، خاطرنشان کرد: از این رو از این ماده تنها به عنوان ماده طعم دهنده و رنگ‌دهنده استفاده می‌شود؛ ولی در این تحقیقات با استفاده از سیستم‌های نانویی میزان جذب این ماده افزایش یافته است.

رضایت، کاربرد این دارو را در درمان کبد چرب و بیماری‌های روماتیسم و التهابی دانست و اضافه کرد: مطالعات دیگری در زمینه اثرات درمانی این دارو در دستور کار قرار دارد و این دارو اثرات سودمند و مفیدی تاکنون از خود نشان داده است و پیش‌بینی می‌شود که اثرات سودمند دیگری از این دارو مشاهده کنیم.

وی، آمفولیش را از دیگر نانو داروهای تولید شده در کشور نام برد که در درمان سالک استفاده می‌شود.

کاربرد نانو در صنایع قدیمی بهداشتی

مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با اشاره به رسوخ فناوری نانو در سایر حوزه‌های بهداشتی، گفت: این فناوری در یکی از کارخانه‌های تولید دستمال کاغذی برای تولید دستمال‌های آنتی باکتریال مورد استفاده قرار گرفت.

به گفته وی، بازار بزرگی برای این شرکت ایجاد شده است.

رضایت یادآور شد: هم‌اکنون حدود ۱۰ دانشگاه کشور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی و رشته‌های تخصصی مربوط به نانو پزشکی اقدام به تربیت نیروی انسانی کرده‌اند.

تلاش گسترده محققان دانشگاهی برای تولید نانو دارو

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به پروژه‌های متعدد اجرا شده در دانشگاه‌ها در زمینه تولید نانو داروها، گفت: همه نانو داروهایی که تاکنون تولید شده و بازار قابل توجهی کسب کرده‌اند، حاصل کار محققان دانشگاهی است؛ چراکه در ابتدا در قالب پروژه پایان‌نامه، اجرایی و به تدریج با ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان به محصول تبدیل شدند.

وی در عین حال تاکید کرد: ما انتظار نداریم که هر پروژه تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها اجرا می‌شود، منجر به تولید محصول شود؛ چرا که تحقیقات دانشگاهی به دو دسته تقسیم می‎شوند؛ یک دسته شامل تحقیقاتی است که از روی کنجکاوی و کسب علم انجام می‌شود و دسته دیگر پژوهش‌های هدفمندی هستند که نیاز به بودجه‌های قابل قبولی دارند.

رضایت با اشاره به اقدامات معاون پژوهشی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گفت: در این طرح اقدام به ایجاد شبکه «نیماد» (موسسه ملی تحقیقات علوم پزشکی) شد که در این شبکه از تمام طرح‌هایی که منجر به فناوری و یا محصول می‎شود، حمایت خواهد شد و خوشبختانه طرح‌هایی که در این شبکه تعریف شده از نوع محصول محور است.

وی با بیان اینکه ستاد نانو حوزه سلامت را به عنوان حوزه اولویت‌دار تعریف کرده است، اضافه کرد: ستاد از این نوع طرح‌ها به دو شیوه حمایت می‌کند. یک دسته شرکت‌های دانش‌بنیانی که تشکیل شده و اثبات شود که محصولات آنها دارای نانو فناوری است که این شرکتها از طریق موسسه خدمات فناوری تا بازار (کریدور خدمات فناوری تا بازار) حمایت می‌شوند.

رضایت ادامه داد: علاوه بر آن اگر پروژه‌ها در سطح تحقیق و توسعه باشند، از طریق سازوکارهای دیگری مورد حمایت قرار می‌گیرند، ولی به طور کلی از همه پایان‌نامه‌های حوزه فناوری نانو پزشکی با دستورالعمل خاصی حمایت خواهد شد.

ارائه خدمات تولید به شرکت‌های دانش‌بنیان

مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد توسعه فناوری نانو با تاکید بر اینکه عمده نانو داروهای تولید شده برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج تولید می‌شوند، گفت: از آنجایی که این نوع داروها از سمیت بالایی برخوردار هستند، از این رو تولید آنها در کارخانجات موجود تولید دارو میسر نیست و نیاز به مراکز خاصی دارند.

وی از راه‌اندازی مراکزی به عنوان «فب» برای تولید نانو داروهای ضد سرطان خبر داد و یادآور شد: این مرکز از سوی ستاد نانو به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد و خدمات آن مشمول شرکت‌های دانش‌بنیانی می‌شود که محصول آنها به مرحله تولید رسیده باشد.

به گفته این محقق حوزه نانو پزشکی، ایران با راه‌اندازی این مرکز جزو معدود کشورهایی خواهد بود که چنین امکاناتی را برای محققان فراهم کرده است.

وضعیت دنیا در حوزه نانو داروهای ضد سرطان

مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با تاکید بر اینکه در دنیا در حوزه پزشکی و بهداشتی محصولات متعددی تولید شده است، گفت: در دنیا حدود هزار محصول در حوزه نانو فناوری تولید شده است، ضمن آنکه حدود ۲۰۰ شرکت نیز دراین زمینه بیشترین تولیدات را داشته‌اند.

رضایت، نانو ژن‌تراپی و نانو مهندسی بافت را از دیگر زمینه‌هایی دانست که محققان دنیا به آن وارد شده‌اند و اظهار کرد: بر اساس برآوردها بازار جهانی نانو پزشکی حدود ۱۴۰ میلیارد دلار است و پیش‌بینی می‌شود که این بازار تا سال ۲۰۲۵ به بیش از دو برابر این عدد رشد داشته باشد.

به گفته وی، هزار محصول نانویی که در حوزه نانو تولیدشده، تنها منحصر به نانو داروها نیست؛ بلکه شامل محصولاتی چون تولید توپ تنیس با قابلیت مقاومت بالا، بتن سبک و مقاوم، انواع رنگ‌ها و محصولات کشاورزی نیز می‌شود.

رضایت خاطرنشان کرد: بر این اساس از هزار محصول مبتنی بر نانو فناوری تولیدشده حدود ۲۰۰ مورد مربوط به حوزه پزشکی است که بر اساس آمارهای موجود از این تعداد حدود ۳۰ نانو داروی مطرح به بازارهای جهانی عرضه شده است که برخی از آنها به تازگی وارد بازار شدند، از این رو قیمت‌های بالایی دارند.

استاد فارماکولوژی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران تاکید کرد: ۱۰ مورد از ۳۰ نانو داروی تولید شده دارای بازارهای جهانی قابل توجهی هستند که ۴ دارو از این ۱۰ نانو دارو در ایران تولید می‌شود.

دلایل اقبال کم کشور برای صادرات گسترده نانو دارو

مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، در خصوص اینکه چرا کشور در حوزه صادرات توفیق زیادی به دست نیاورده است؛ با توصیف اینکه نانو فناوری یک تکنولوژی جوان است، یادآور شد: از این رو اکثر کشورهای دنیا وضعیت مشابه ما را دارند.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۸۰ ایران با تولید ۱۰ تا ۱۲ مقاله در جایگاه شصتم جهانی در حوزه نانو فناوری قرار داشت و کشورهای عربی از ما جلوتر بودند، ولی با تدوین و اجرای برنامه‌های ۱۰ ساله در این حوزه توانستیم میزان رشد تولیدات علمی کشور را در این زمینه افزایش دهیم، به گونه ای که در سال ۲۰۱۶ با بیش از ۸ هزار و ۳۰۰ مقاله ISI در جایگاه ششم دنیا قرار گرفتیم.

رضایت با اشاره به وضعیت تولید فناوری در حوزه نانو اضافه کرد: در این زمینه چالش اصلی ما تولید محصول، تولید ثروت و اثرگذاری در زندگی مردم است. در حال حاضر ما به تعداد مقالات افتخار می‎کنیم؛ ولی افتخار اصلی ما این است که ۳۰۰ محصول شناسنامه‌دار در کشور به تولید رسیده و بیش از ۲۵۰ شرکت دانش‌بنیان ایجاد شده است.

وی، میزان گردش مالی شرکت‌ها در سال ۱۳۹۲ در حوزه نانو را ۷۰۰ میلیارد ریال ذکر کرد و گفت: این میزان در سال ۱۳۹۳ با رشد دو برابری به هزار میلیارد ریال افزایش یافت و در سال ۱۳۹۴ به ۳ هزار میلیارد ریال بالغ شد و پیش‌بینی می‌شود که این عدد به زودی با توجه به حجم بازار نانویی کشور به ۱۰ هزار میلیارد ریال برسد.

رضایت با تاکید بر اینکه توسعه بازار نانوی کشور با توجه به جوان بودن این علم، نیاز به زمان دارد، اظهار کرد: با توجه به اینکه باید این فناوری به بخش صنعت رسوخ کند و بازاری برای آنها ایجاد شود، بر این اساس ما در سخت‌ترین شرایط توسعه فناوری نانو هستیم، هرچند که توانستیم محصولات مبتنی بر نانو فناوری را به ۲۰ کشور دنیا صادر کنیم.

انتهای پیام