به گزارش خبرنگار ایسنا، هود آزمایشگاهی، انکوباتور آزمایشگاهی، انواع میکروسکوپ‌ها، PH متر، هیتر آزمایشگاهی، آون آزمایشگاهی، همزن مغناطیسی، اتوکلاو، سانتریفیوژ، کوره الکتریکی و کیت‌های آزمایشگاهی تنها بخشی از تجهیزات آزمایشگاهی هستند که محققان برای رسیدن به قطعی‌ترین پاسخ‌ها به آن‌ها نیاز دارند. هر کدام از این تجهیزات به مثابه چراغ راهی است که محققان می‌توانند با استفاده از آن مسیر نامعلوم و تاریک خود را بیابند.

در این راستا آزمایشگاه‌های تخصصی فراوانی در کشور ایجاد شد تا بتوانند نیازهای پژوهشگران و محققان دانشگاهی و بخش‌های تحقیق و توسعه صنایع را برطرف کنند.

به منظور تعامل بیشتر آزمایشگاه‌های تخصصی و همچنین ارائه خدمات بهتر در ابتدا از سوی ستاد توسعه فناوری نانو شبکه آزمایشگاهی در این حوزه راه‌اندازی شد؛ ولی به دلیل مزایای این طرح، اهداف شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو گسترده شد. از این رو از سال 1393 با تغییر عنوان این آزمایشگاه به نام «شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور» خدمات این شبکه علاوه بر حوزه نانو مشمول فناوری‌های اولویت‌دار کشور نظیر فناوری زیستی، هسته‌ای و نفت و گاز می‌شود.

از سوی دیگر با ارائه مشوق‌هایی از سوی ستاد توسعه فناوری نانو محققان کشور اقدام به طراحی و ساخت تجهیزات آزمایشگاهی کردند و در کنار خرید خارجی تجهیزات پیشرفته، بسیاری از دستگاه‌های آزمایشگاهی به تولید انبوه رسیده‌اند و این امر را آمارها می‌گویند که با برگزاری پنج دوره نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت داخل میزان فروش افزایش یافته است؛ به گونه‌ای که در اولین سال برگزاری این نمایشگاه از سوی 131 شرکت 750 نوع تجهیزات آزمایشگاهی و 275 محصول مواد مصرفی آزمایشگاهی ارائه شد که این میزان در پنجمین دوره به 9 هزار و 455 محصول عرضه شده از سوی 394 شرکت رسید.

یکی از چالش‌های مهم آزمایشگاه‌های کشور تعمیر و نگهداری و خدمات پس از فروش است و این همان چالشی است که به گفته مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی همچنان وجود دارد؛ به گونه‌ای که برخی از تجهیزات‌ آزمایشگاهی پیشرفته بلا استفاده مانده است.

چتر حمایتی شبکه آزمایشگاهی بر سر محققان

دکتر رضا اسدی‌فرد، مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با تاکید بر اینکه شبکه آزمایشگاهی مختص فناوری نانو نیست، افزود: این شبکه از سال 83 تا 93 به نام «شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو» نامگذاری شده بود و از سال 93 با دستور دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور این شبکه به تمام حوزه‌های فناوری پیشرفته و راهبردی تسری یافته است و به همین دلیل عنوان این آزمایشگاه به «آزمایشگاه فناوری‌های راهبردی کشور» تغییر نام یافت.

وی تاکید کرد: در مدت 3 سال فعالیت این شبکه با عنوان جدید، بیش از 300 مرکز دانشگاهی، پژوهشگاهی، بخش‌های تحقیقات و توسعه شرکت‌های خصوصی، آزمایشگاه‌های خصوصی و همچنین مراکز تحقیقاتی وابسته به دستگاه‌ها به عضویت این شبکه درآمدند.

اسدی‌فرد اضافه کرد: علاوه بر آن حدود 40 درصد اعضای این شبکه از میان دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و 30 درصد از آزمایشگاه‌های خصوصی و 10 درصد از مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی وابسته به وزارت بهداشت هستند و مابقی از وزارتخانه‎های نفت، صنعت، معدن و تجارت، جهاد دانشگاهی،‌ دانشگاه آزاد و پیام نور به عضویت این شبکه درآمدند.

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور اضافه کرد: خدمات این شبکه به تمام حوزه‌های راهبردی چون نانو فناوری، بیوتکنولوژی، ICT، میکرو الکترونیک، رباتیک، اپتیک و لیزر، مواد پیشرفته، گیاهان دارویی، نفت، انرژی‌های تجدیدپذیر و محیط زیست ارائه می‎شود.

وی با بیان اینکه 40 درصد آزمایشگاه‌های این شبکه مربوط به حوزه نانو و بیوتکنولوژی است، خاطرنشان کرد: پوشش جغرافیایی این شبکه نیز شامل همه استان‌های کشور می‌شود؛ به این معنی که در حال حاضر در 60 شهر از 31 استان عضو داریم.

اسدی فرد اضافه کرد: در شهرهای بزرگ بیش از یک عضو داریم؛ ولی حدود 40 درصد از اعضای این شبکه در استان‌های تهران و البرز مستقر هستند و مابقی در سایر استان‌ها مستقرند.

جغرافیای پوشش خدمات آزمایشگاهی شبکه آزمایشگاه فناوری‌های راهبردی

ارائه خدمات آزمایشگاهی به شرکت‌های دانش بنیان

وی از راه‌اندازی زیر ساخت ارائه خدمت در شبکه آزمایشگاهی خبر داد و گفت: از این طریق به ارائه خدمات آزمایشگاهی به همه محققان اعم از افراد دانشگاهی چون اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و همچنین بخش‌های تحقیق و توسعه صنعت اقدام کردیم، به گونه‌ای که بر اساس آمارهای سال 94 بیش از یک میلیون خدمت ارائه شده است و آمارهای مربوط به سال 95 تا دو هفته آینده استخراج خواهد شد.

اسدی‌فرد با بیان اینکه از این روش توانستیم به بیش از 50 هزار متخصص و شرکت دانش‌بنیان خدمات مورد نیاز را ارائه دهیم، خاطر نشان کرد: در این زیر ساخت ارائه خدمت، افراد می‌توانند با کدملی به هر یک از 300 مرکز عضو شبکه آزمایشگاهی در سراسر کشور مراجعه کنند و بر اساس تعرفه‌ها و تخفیفاتی که تعیین شده است، از خدمات این شبکه بهره‌برداری کنند.

تسهیلات شبکه آزمایشگاهی

به گفته وی برای شرکت‌های دانش‌بنیان 50 درصد، برای استعدادهای برتر عضو بنیاد ملی نخبگان 60 درصد و برای اعضای هیات علمی بیش از 100 دانشگاه و پژوهشگاه کشور تخفیف 40 درصدی جهت دریافت خدمات شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی در نظر گرفته شده است.

اسدی‌فرد، ادامه داد: این افراد می‌توانند با ارائه کارت ملی خود به آزمایشگاه‌های شبکه مراجعه و خدمات با تحفیف 40 درصدی تا سقف 4 میلیون تومان را دریافت کنند؛ به این معنی که اگر خدمات 10 میلیون تومانی درخواست داشته باشند، 4 میلیون تومان آن از سوی شبکه به عنوان تخفیف تامین خواهد شد.  

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور، اعطای تسهیلات به اساتید دانشگاه را از دیگر اقدامات این شبکه نام برد و در این باره توضیح داد: اغلب اساتید از این خدمات استفاده نمی‌کنند، بلکه دانشجویان آنها به این مراکز مراجعه می‌کنند؛ از این رو سیستم «مدیریت گرنت» را برای این اساتید تعریف کردیم.

وی اضافه کرد: بر این اساس اساتید می‌توانند 4 میلیون تومان گرنتی را که به آنها اختصاص یافته است، میان دانشجویان خود تقسیم کنند، ضمن آنکه اگر دانشجویی از این گرنت استفاده نکرد، امکان اختصاص آن به سایر دانشجویان برای اساتید وجود دارد.

اسدی‌فرد با تاکید بر اینکه برای همه اساتید دانشگاه‌های بزرگ کشور گرنت‌هایی را در نظر گرفته‌ایم، یادآور شد: علاوه بر آن «باشگاه مشتریان شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی» را نیز راه‌اندازی کردیم و تاکنون 9 هزار و 650 فرد و یا شرکت در آن ثبت‌نام کرده‌اند که 9 هزار و 200 ثبت نام کننده "فرد" و مابقی "شرکت" هستند که به عضویت این باشگاه درآمده‌اند.

وی تاکید کرد: علاوه بر تخفیفاتی که برای گروه‌های مختلف در نظر گرفته شده است، هر فرد و یا شرکتی که عضو این باشگاه شود، از تخفیف ‌15 درصدی مشتریان باشگاه نیز برخوردار خواهد شد.

اسدی‌فرد با بیان اینکه ما در حال توسعه بسترهای خدمات‌دهی به گروه‌های مختلف هستیم، گفت: یکی دیگر از برنامه‌هایی که داریم، این است که نهادهای بزرگی که تعداد زیادی محقق دارند و این محققان نیاز دارند تا از خدمات آزمایشگاهی سراسر کشور بهره‌برداری کنند، می‌توانند با امضای توافق‌نامه‌ای با این شبکه از گرنت‌هایی که می‌خواهند برای محققان خود هزینه کنند، از طریق این شبکه هزینه کنند و شبکه نیز مشوق‌هایی برای این نهادها در نظر خواهد گرفت.

مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو، اضافه کرد: به عنوان مثال یک دانشگاه 500 نفر عضو هیات علمی دارد که برای هریک از این اعضا گرنت‌هایی در سال در نظر گرفته‌اند و می‌توانند بخشی از این اعتبارات را از طریق شبکه به اعضای هیات علمی اعطا کنند.

به گفته وی، از این طریق اساتید نیاز ندارند برای انجام خدمات آزمایشگاهی فاکتور تهیه کنند و اعضای هیات علمی تنها با ارائه کارت ملی می‌توانند از خدمات شبکه آزمایشگاهی استفاده کنند.

به کارگیری بیش از 8 هزار تجهیز آزمایشگاهی

اسدی‌فرد با بیان اینکه در حال حاضر اطلاعات بیش از 8 هزار و 500 دستگاه تخصصی آزمایشگاهی در سامانه شبکه بارگذاری شده است، گفت: این اطلاعات با دسترسی‌های مختلف خدمات در اختیار مشتریان شبکه قرار داده شده است.

وی ادامه داد: به منظور ارائه خدمات آزمایشگاهی از سوی اعضای شبکه برای کارکنان 300 آزمایشگاه عضو، خدماتی ارائه می‌شود که از آن جمله می‌توان به ارائه خدمات آموزشی اشاره کرد؛ چرا که اپراتورهایی که با دستگاه‌های آزمایشگاهی کار می‌کنند، باید با ظرفیت‌های دستگاه آشنا باشند تا بتوانند خدمات خوبی ارائه دهند.

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور تامین اعتبار برای تعمیر و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی را از دیگر خدمات شبکه نام برد و اظهار کرد: در این راستا شبکه حمایت‌های مالی را به آزمایشگاه‌های عضو ارائه می‌دهد.

وی حمایت برای دریافت استانداردهای مورد نیاز آزمایشگاه را از دیگر خدمات این شبکه ذکر کرد و ادامه داد: شبکه از آزمایشگاه‌های عضو حمایت‌های لازم را برای دریافت استانداردها مانند استاندارد ایزو 17025 که استاندارد تخصصی آزمایشگاه‌ها است، اعمال می‌کند.

اسدی‌فرد تهیه نرم‌افزارهای مدیریت آزمایشگاه‌ها را از دیگر خدمات این شبکه عنوان کرد و افزود: آزمایشگاه‌ها برای مدیریت و همچنین ارائه خدمات بهتر به مشتریان خود به نرم‌افزارهایی به نام «لیمز» (Laboratory Management system) نیاز دارند که شبکه از این آزمایشگاه‌ها حمایت ویژه‌ای دارد، به گونه‌ای که 50 درصد هزینه‌های تهیه این نرم‌افزار از سوی شبکه تامین خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه با راه‌اندازی سیستم رتبه‌بندی، سالیانه تمام آزمایشگاه‌های عضو بر اساس رضایت مشتریان، عملکرد و پیاده‌سازی سیاست‌های شبکه رتبه‌بندی می‌شوند، اظهار کرد: 20 آزمایشگاه برتر می‌توانند یک دستگاه آزمایشگاهی را با حمایت 50 درصدی شبکه از خارج خریداری کنند، ضمن آنکه برای خرید تحهیزات ساخت داخل نیز 10 درصد حمایت بیشتر برای آنها منظور می‌شود.

تعمیر و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی مشکل اصلی شبکه

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور با اشاره به وجود تنوع برند تجهیزات آزمایشگاهی خریداری شده در کشور،‌ اظهار کرد: از این رو تعمیر و نگهداری در کشور با مشکلاتی همراه است و از سوی دیگر به دلیل اعمال تحریم‌ها علیه کشور شرکت‌ها خدمات پس از فروش خوبی به ایران ارائه نمی‌دهند.

وی از ارائه راهکاری در این زمینه خبر داد و یادآور شد: در صورتی که تعمیرکاران ماهر تجهیزات به ما معرفی شوند، این افراد عضو شبکه تعمیرکاران خواهند شد تا به آزمایشگاه‌هایی که نیاز به تخصص آنها دارند، اعزام شوند.

اسدی‌فرد با تاکید بر اینکه تلاش کردیم تیم‌های تخصصی تعمیرکاران تجهیرات آزمایشگاهی را ایجاد کنیم، خاطرنشان کرد: برای این منظور اقدام به راه‌اندازیCall Center  در شبکه تعمیرکاران تجهیزات آزمایشگاهی شد تا از این طریق در صورتی که در آزمایشگاهی دستگاهی خراب شد، با این مرکز تماس بگیرد و ما به آنها افراد متخصص را معرفی می‌کنیم.

اسدی‌فرد در پاسخ به این سوال که آیا دستگاه آزمایشگاهی در کشور وجود دارد که به دلیل عدم دریافت خدمات پس از فروش غیر قابل استفاده مانده است، گفت: متاسفانه دستگاه‌های زیادی از این نوع در کشور و در این شبکه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به دستگاه MMR (دستگاه رزونانس مغناطیسی هسته‌ای) اشاره کرد.

به گفته وی، از آنجایی که دستگاه MMR از گاز هلیم استفاده می‌کند، در سال‌هایی که تحریم‌ها شدیدتر بود به دلیل نبود تعمیرکاران حرفه‌ای برای این دستگاه‌ها، متاسفانه این دستگاه‌ها از رده خارج شدند.

اسدی‌فرد دستگاه میکروسکوپ الکترونی را از دیگر دستگاه‌هایی دانست که برای آن خدمات پس از فروش دریافت نشد و در عین حال تاکید کرد: خوشبختانه تیم خوبی را برای تعمیر و نگهداری از این دستگاه‌ها در کشور ایجاد کردیم.

به گفته وی، در دستگاه‌های تخصصی و حساس که دارای خلاءهای بالا و یا دمای پایین هستند، با این مشکل مواجه هستیم.

دلیل انجام برخی تست‌ها در خارج کشور

اسدی‌فرد با اشاره به ارسال برخی از نمونه‌ها به خارج از کشور برای انجام تست‌های مورد نیاز،‌ گفت: دستگاه‌های معدود گران قیمتی هستند که یا در ایران نداریم یا صف انتظار برای دریافت خدمات طولانی است و یا کارکرد آن‌ها دچار اختلال شده است؛ از این رو تلاش کردیم تا از بهترین مراکز آزمایشگاهی عضو شبکه حمایت کنیم تا این دستگاه‌ها را خریداری کنند.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر برخی از دستگاه‌ها بسیار تخصصی هستند و میزان استفاده از آن‌ها در کشور کم است؛ به همین دلیل برخی از اساتید برای انجام این تست‌ها از مراکز آزمایشگاهی خارج کشور استفاده می‌کنند.

مدیر شبکه آزمایشگاهی ادامه داد: در این راستا یکی از مجموعه‌های شبکه را مسؤول کمک به افرادی کردیم که می‌خواهند از خدمات آزمایشگاهی خارجی استفاده کنند، ضمن آنکه برای مشتریان خارجی که مایل به دریافت خدمات این شبکه هستند نیز بسترسازی شده است.

زمان پاسخ‌دهی به نتایج آزمایش

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی کشور با تاکید بر اینکه پاسخ‌دهی تست‌ها از سوی آزمایشگاه‌ها زمان ثابتی ندارد، گفت: به طور کلی زمان پاسخ‌دهی از سوی آزمایشگاه‌ها بستگی به زمان صف انتظار دارد، ولی بر اساس پروتکل شبکه در صورتی که آزمایشگاهی زمان اعلام نتایج را 48 ساعته عنوان کند، ولی در زمان اعلام‌شده نتایج را اعلام نکند،‌ مشتری می‌تواند شکایت کند و این مساله به عنوان امتیاز منفی در پرونده آن آزمایشگاه درج می‌شود.

وی اضافه کرد: اگر این وضعیت ادامه یافت، عضویت آنها در شبکه ملغی اعلام خواهد شد.

اسدی فرد همچنین ادامه داد: از سوی دیگر آزمایشگاه‌هایی که دارای صف‌های طولانی بلندمدت هستند به آنها توصیه می‌کنیم که با آزمایشگاه‌هایی که همان دستگاه آزمایشگاهی را دارند، برنامه‌‎های همکاری تدوین کنند تا از این طریق بتوانند برخی از مشتریان خود را به این آزمایشگاه‌ها ارجاع دهند تا صف انتظار کوتاه‌تر شود.

وی تاکید کرد: البته آزمایشگاه‌هایی هستند که دارای صف‌های طولانی انتظار بوده یا دارای دستگاه‌های آزمایشگاهی بهتری هستند، اما نتایج تست‌ آن‌ها دقیق‌تر است.

تجهیزات آزمایشگاهی ساخت داخل

اسدی‌فرد با اشاره به برگزاری پنجمین نمایشگاه تجهیزات ساخت داخل گفت: در این نمایشگاه از سوی بیش از 350 شرکت بیش از 10 هزار محصول عرضه شد و حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان پیش فاکتور صادر شد.

وی با بیان اینکه ارقام مربوط به پیش فاکتورها اعداد قابل اتکایی نیستند، افزود: در سال گذشته از حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان پیش فاکتور، حدود 133 میلیارد تومان فروش قطعی صورت گرفت و امیدوارم میزان فروش امسال نیز بیش از این میزان باشد.

اسدی‌فرد مانع اصلی عدم تحقق ارقام پیش فاکتورها را بودجه‌های دانشگاه‌ها عنوان کرد و یادآور شد: دانشگاه‌ها حتی از میزان اعتباراتی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای خرید تجهیزات‌ آزمایشگاهی در نظر گرفته است، نیز نمی‌توانند بودجه جذب کنند.

مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی با تاکید بر اینکه معاونت علمی نیز اعتبارات قابل توجهی برای خرید تجهیزات ساخت داخل در نظر گرفته است، خاطر نشان کرد: سالانه حدود 40 میلیارد تومان از اعتبارات این معاونت که حدود 20 درصد از بودجه سالانه این معاونت است، در این نمایشگاه هزینه می‎‌شود.

وی اضافه کرد: علی رغم آنکه اعتبارات معاونت علمی برای این برنامه قابل توجه است، ولی دانشگاه‌ها توانایی جذب این بودجه‌ها را ندارند و در مجموعه سبدی از حمایت‌های 20، 30 و 50 درصدی داریم که به طور متوسط حمایت‌های معاونت حدود 32 درصد می‌شود و اگر 40 میلیارد تومان از سوی دانشگاه‌ها جذب شود، باید میزان خرید آنها 110 تا 115 میلیارد تومان باشد.

مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو، میزان خرید قطعی از نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی در سال را 103 میلیارد تومان ذکر کرد و گفت: برای آزمایشگاهای عضو شبکه نیز علاوه بر حمایت‌های تعریف شده از طرف معاونت علمی، از سوی شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی نیز حمایت 10 درصدی در نظر گرفته شده است.

انتهای پیام