به گزارش ایسنا، «نجف‌آباد» با قدمتی حدود ۳۰۰ سال در زمان شاه‌عباس اول صفوی و به پیشنهاد شیخ بهایی براساس اصول علمی شهرسازی و در راستای اهداف و برنامه‌های شیخ بهایی، با نقشه‌ کامل و جامعی بنا شد و از همان ابتدا نیز به عنوان یک محل مسکونی پایه‌ریزی شد؛ به‌گونه‌ای که بعدها میدانی جدید برای کار و فعالیت ساکنان آن به‌عنوان یک مرکز مهاجرپذیر و دارای آداب و سنن و فرهنگ خاص و تا حدودی مستقل از اصفهان سامان یافت و با برنامه‌ای دقیق پس از احداث ۱۷ رشته قنات از ۶۰ کیلومتری این شهر، آب شرب ساکنان تامین و وسیله‌ی توسعه و آبادانی شهر فراهم شد.

آن‌چه نجف‌آباد را بیش از پیش تاریخی کرد

هرچند این شهر بخش زیادی از عناصر هویت‌بخش و معماری خود مانند خانه‌ تاریخی تدین یا مسجد جامع صفوی‌اش را در طول سال‌های گذشته از دست داد، اما هنوز بناهای تاریخی زیادی دارد که ظرفیت حضور گردشگران را در خود دارد. شهری که از سال ۱۳۹۳ خواهرخوانده شهر مقدس «نجف‌اشرف» است.

مسجد نصیر؛ این مسجد از مساجد دو ایوانی در خیابان قدس غربی است که با توجه به شیوه معماری آن، ساخت‌اش را به دوره‌ی قاجار نسبت می‌دهند. در قسمت ورودی جنوبی مسجد دو کتیبه سنگی وجود دارد که روی یکی سال ۱۳۴۳ قمری نوشته شده و در روی سنگ دیگر "عمل علی" حک شده است. مسجد دارای دو ایوان در دو جبهه شمال و جنوب است که ایوان جنوبی دارای سه ورودی با قوس هفت و پنج است، کناره‌های مسجد با کاشی‌کاری اسلیمی در زمینه آبی لاجوردی مزین شده است.

فضای گنبدخانه به صورت طاق و چشمه و روی هشت ستون مستطیل گوشه «پخ آجری» با اندود گچ استوار است. در ضلع غربی ورودی اصلی آن سقاخانه‌ای با بادگیر در بالای آن قرار دارد. در اسناد تاریخی، بانی ساخت آن «حاج آقا ناصر حجت» ذکر شده است. این بنا ۲۳ مهر ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۲۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

برج‌های دوقلو صفا (آق غلامعلی)؛ از نمونه‌های بی‌نظیر برج‌های کبوتری محسوب می‌شوند. پلان مقطع آن به جای دایره، به شکل مستطیل است، از آن جهت نیز برای نگهداری کبوتران و برداشت کود کبوتری استفاده می‌شده است. این برج‌ها در بافت تاریخی صفا شامل مسجد و حمام تاریخی صفا قرار دارد، اما به دلیل داشتن مالک شخصی امکان دیدن این برج کبوترخانه‌ای که در وضعیت مناسبی نیز قرار ندارد، وجود ندارد.

مجموعه تاریخی فرهنگی هفت برج خارون؛ به مساحت سه هزار و ۳۰۰ مترمربع زیربنا، دارای ۷ برج چهار متری منحصر به فرد با دیوارهای بلند کاهگلی به ارتفاع پنج متر است که به منظور فراهم کردن کود کشاورزی حاصل شده از فضولات کبوتران احداث شده است.

این اثر تاریخی پس از مرمت و بازسازی توسط شهرداری نجف‌آباد در سال ۸۲ و افتتاح رسمی در سال ۸۴ به عنوان اولین مجموعه گردشگری نجف‌آباد با امکاناتی مانند غرفه‌های نمایشگاهی، رستوران، بازی‌های فکری، سفره‌خانه و چایخانه سنتی، سالن اجتماعات، آبنما و آلاچیق فضایی مناسب برای میزبانی از علاقمندان فراهم آورده است. هفت برج خارون در بلوار بهارستان، جنب فرهنگسرای خارون، در ۲۵ اسفند۱۳۷۹ به شماره ۳۴۸۱ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید.

عصارخانه اخلاقی (آقا)؛ بزرگترین عضارخانه ایران، در مرکز بازار شهر است که از زمان صفویه به یادگار باقی است.

این عصارخانه که اکنون از آن بهره‌برداری نمی‌شود، بزرگترین و یکی از زیباترین عصارخانه‌های ایران است. وجود سنگ آسیایی که روی آن سوره مبارکه «القلم» حکاکی شده یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های عصارخانه در کنار تیرهای چوبی اهرمی برای گرفتن روغن از دانه‌های روغنی مثل بزرک، کیکج (کلزا) است. روغن به دست آمده در عصارخانه‌ها، برای روشن کردن چراغ‌های قدیمی استفاده می‌شده است و در حال حاضر برای تقویت زمین‌های کشاورزی و نیز رنگرزی و محافظ چوب‌های کشتی و کندوهای عسل استفاده می‌شود.

بزرگترین عصارخانه‌ی ایران در چهارراه بازار به سمت میدان امام خمینی (باغملی) قرار دارد، اما به دلیل داشتن مالک شخصی امکان بازدید ندارد.

پنگ خانه‌؛ این مکانِ کاربردی، تقسیم آب را انجام می‌داده که توسط فردی به نام «میراب» صورت می‌گرفت. پنگ به کاسه‌ای فلزی گفته می‌شد که کف آن سوراخ کوچکی قرار داشته و وقتی روی آب داخل کاسه بزرگتری شناور می‌شد، آب آرام آرام داخل پنگ می‌آمد و وقتی کاملا پُر می‌شد، با صدایی که ایجاد می‌کرد و تعداد دفعات صدای ایجاد شده «میرآب» زمان تقسیم آب روی جوی‌ها را به میزان درست به دست می‌آورده است. به عبارت دیگر پنگ خانه‌ محلی بوده که در آن فردی توسط پنگ، آب را بین جوی‌های باغات تقسیم می‌کرده است. این نوع زمان سنجی و تقسیم را می‌توان نوعی ساعت آبی به حساب آورد.

ساختمان مربعی شکل این پنگ خانه اطاقی شبیه چهار طاقی‌های قدیمی و از خشت و گل است، پنگ‌خانه نجف‌آباد که در بلوار ولی عصر قرار دارد در سال ۱۳۹۲ توسط شهرداری نجف‌آباد تخریب شد تا یک خیابان عریض‌تر شود و فقط چند متر ان‌طرف تر از پنگ‌خانه‌ی قاجاری این شهرستان ساخته شد.

خانه تاریخی مهرپرور؛ براساس سبک معماری و شیوه انواع طاق‌بندی‌ها و نوع تزئینات پیش ساخته آجری و کاربری فضاهای جبهه شمالی و زیرزمین خانه و سقف تیرپوش آن،متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی اول است. به همین منظور شهرداری نجف‌آباد در سال ۱۳۹۳ با تملک این بنا، مراحل مرمت و تجهیز آن را به عنوان موزه مردم‌شناسی نجف‌آباد بر عهده داشت.

این خانه‌ی تاریخی که در خیابان امام خمینی، کوچه شهید باستانی قرار دارد، در قالب یک فرم مستطیل شکل در دو طرف حیاط وسیعی جای گرفته که دارای دو جبهه شمالی و جنوبی است و دارای بخش‌های تاریخچه شهر، آثار تاریخی و فرهنگی بخش بلدیه، مطبخ، حوض خانه و مشاغل سنتی است.

خانه‌ تاریخی نوریان؛ از خانه‌های تاریخی متعلق به اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول است که در بافت تاریخی محله نصیر قرار دارد. این خانه در فضایی به مساحت ۱۱۶۳ متر مربع گسترش یافته که شامل بخش اصلی دارای شاه نشین و بخش خلوت جنبی در شرق است.

روند اجرای مرمت و احیا آن توسط شهرداری به سازمان بهسازی و نوسازی واگذار شد تا برای تأسیس «مکتب خانه علوم خواجه نصیرالدین طوسی» مورد بهره‌برداری قرار گیرد. این خانه‌ی تاریخی در خیابان گلبهار نبش کوچه خواجه نصیرالدین طوسی، کوچه شهید معین در محدوده منطقه سه شهری شناخته می‌شود.

خانه تاریخی لطفی؛ با عرصه‌ای به مساحت حدود ۷۰۰ متر زیربناست. با توجه به سبک معماری (گسترش در سه جهت حیاط مرکزی) انواع شیوه طاق‌بندی سقف‌ها و تزیینات ساده و موقر کاه گل می‌توان ساخت این بنا را متعلق به دوره قاجار دانست.

این خانه با مصالح خشت و گل بنا شده و مجموعه فضاهای آن در قالب یک فرم مستطیل شکل در سه طرف حیاط شکل گرفته است. خانه لطفی در سال ۱۳۹۳ به همت اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی نجف‌آباد تبدیل به خانه صنایع دستی نجف آباد شده است.

سنگ نگاره‌ها در قمیشلو؛ هنرهای صخره‌ای قدیمی جلوه‌های هنری جامعه انسانی محسوب می‌شوند. صخره‌های منقوش به صورت بوم‌های سنگی در داخل غارها یا دشت‌هایی که زیستگاه انسان در عصر پارینه سنگی بوده‌اند، با دستان هنرمندی نقاشی شده‌اند که قلمی به جز سنگ و کاغذی جز بوم سنگی نداشته‌اند و بعدها با کشف فلز، با تیزی ابزار فلزی روی سنگ‌ها، نقاشی‌ها، علائم، نمادها و نشانه‌هایی را به یادگار گذاشته‌اند. ماهی، بز کوهی، حیوانات وحشی مثل ببر، پلنگ و انسان، کمان و شکار، نمادهای قدرت و... نمونه‌های ترسیم شده سنگ نگاره‌ها بر روی بوم‌های سنگی در منطقه است.

این سنگ‌نگاره‌ها در منطقه حفاظت شده‌ی قمیشلو و مناطق بلمچه و معدن سورمه واقع شده‌اند.

از دیگر آثار تاریخی نجف‌آباد به آثاری مانند کاروانسرای حاج‌حیدر، قدمگاه، باغ حاجی‌آباد، مسجد جامع دهق، قلعه‌ی سنگی علویجه، قلعه‌ی قمشلو، قنات کهریز، حمام اخوت، حمام کهنه، مزرعه‌ی بلمچه به‌عنوان قدیمی‌ترین واحد کشاورزی شهر، امامزاده ساره مریم معروف به چهل دختران در جوزدان، امامزاده شمس‌الدین محمد در ارتفاعات جنوب غربی علویجه، بقعه‌ی پیرمحمد در جوزدان و امامزاده عبدالله در نهضت‌آباد می‌توان اشاره کرد.

به گزارش ایسنا، «آندره زیگفرید» در مقاله‌ی سازگاری ایرانی، نجف‌آباد را تنها شهر مستثنا از بی‌نظمی حاکم بر شهرسازی ایران و عدم وجود هیچ قانون و هدف پیش‌بینی‌شده در ساخت شهرها دانسته و گفته است: «فقط شهر نجف‌آباد اصفهان را از این جهت مستثنا دیدم. اول دفعه که آنجا رفتم تصور می‌کردم، شهرداری نجف‌آباد، شهر قدیم را یکسره کوبیده و خیابان‌کشی و کوچه‌بندی تازه و منظمی کرده است. بسیار متعجب شدم که چه شانسی، مساجد نسبتا با روح و میدان‌های مشجر مصفای آنجا داشته که تصادفا بر خیابان‌های احداثی یا موازی آن‌ها قرار گرفته‌اند. هیچ گوشه‌ای از آن‌ها بریده یا پریده نشده، ولی پس از مختصر گردشی در شهر معلوم شد که شهرسازی نجف‌آباد به هیچ‌وجه تازه و مربوط به دوران اخیر نیست.»

برای رسیدن به شهر تاریخی نجف‌آباد از غرب استان اصفهان، بعد از بلوار آتشگاه و عبور از خمینی‌شهر (سده) و چند بخش شهر نجف‌آباد، می‌توان این شهر را دید. فرصت بازدید از بناهای تاریخی این شهر را حتی می‌توانید با استفاده از توررایگان نجف اباد گردی که هر روز از دوم تا دوازدهم فروردین ۹۶؛  برگزار می‌شود، تجربه کنید. برای استفاده از این تور از شماره ۰۹۱۳۲۳۰۷۷۹۷ اطلاعات مورد نیاز را بگیرید.

انتهای پیام