به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حمیده چوبک - رییس پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری - در نشست "گزارش فصل ششم کاوش باستان شناسی در تل آجری فارس" که به همت پژوهشکده باستان شناسی در محل پژوهشگاه برگزار شد، با ابراز رضایت از همکاری پژوهشکده باستان‌شناسی با هیأت‌های خارجی در محوطه‌های کلیدی و بزرگ نظیر تخت جمشید گفت: اطلاعات باستان‌شناسان از گستره شهر پارسه تا به امروز کم بوده و خوشبختانه اخیرا با کاوش‌های صورت گرفته در تل آجری می‌توان به چشم‌اندازی از پارسه قدیم دست یافت.
او انجام این قبیل پروژه‌ها را در سطح ملی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های انسانی، علمی و مالی دانست و افزود: نباید به کاوش‌های باستان‌شناسی به چشم تخریب نگریست زیرا که این پروژه‌ها بخشی از حفاظت محوطه‌ها هستند.
چوبک در ادامه انجام طرح‌های عمرانی و کشاورزی در کنار محوطه‌های تاریخی را تهدیدی جدی برای این قبیل سایت‌ها اعلام کرد و گفت: کشاورزی از تهدیدات پیشروی این محوطه‌ها است که باید با برنامه‌ریزی‌های گسترده از این موارد جلوگیری شود و با همکاری دستگاه‌های مختلف مورد حفاظت قرار گیرد.
«تل آجری»؛ دروازه‌ای با سنت‌های معماری بابل
علیرضا عسکری چاوردی - سرپرست هیات مشترک باستان‌شناسی، ایران و ایتالیا - از دیگر سخنرانان این نشست با اشاره به کشف کتیبه بابلی در این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی تصریح کرد: کشف آجر نبشته لعابدار در تل آجری فارس در تختگاه تخت جمشید که کلمه «دروازه» بر روی آن نوشته شده، نشان داد که بنای موجود در ویرانه‌های «تل آجری» دروازه بوده است.
این باستان‌شناس ادامه داد: در فصل پیش بخش دیگری از همین کتیبه کشف شد که در آن با خط میخی فارسی باستان نیز از کلمه «شارو» به معنی «شاه» نام برده شده بود.
عسکری با بیان اینکه در طی سده‌های گذشته کتیبه‌هایی که در راهروی مرکزی این بنا وجود داشته فروریخته و در آوار ساختمان پراکنده شده است گفت: از این رو مهم‌ترین کشف در این فصل کاوش، شناخت همین آجر نبشته لعابداری است که کلمه "دروازه" در آن ذکر شده است.
او یکی از مهم‌ترین بخش‌های حریم تخت جمشید را بخش شمال غربی تختگاه اعلام کرد که به مجموعه فیروزی هم معروف است.
عسکری در بخش دیگری از صحبت‌هایش افزود: مطالعات هیات باستان‌شناسی در سال‌های اخیر بر قسمتی متمرکز شده است که امروزه ویرانه‌های بنائی معروف به «تل آجری» در آنجا کاوش می‌شود.
این باستان‌شناس با بیان اینکه «این ساختمان بنایی چهارگوش است که ابعاد هر ضلع آن حدود ۴۰ متر در محور شمالی جنوبی و ۳۰ متر در محور شرقی - غربی بوده است» گفت: در واقع چشم‌انداز بنای «تل آجری» در این فصل از کاوش با شناسایی سازه‌های معماری یک بنای بزرگ با نام و نشان کتیبه ای که از دروازه نام می‌برد، روشن شد.
وی در ادامه به تعداد زیادی از قطعه آجر لعابدار رنگین بدست آمده از این بنا که بخش عمده‌ای از آنها با نقوش ترکیبی حیوانات بالدار تزیین شده‌اند، اشاره کرد و ادامه داد: نقش‌های برجسته موجود در این تصاویر ترکیبی از حیوانات اسطوره‌ای ایران باستان در سبک هنر جنوب غرب ایران شوش و بین‌النهرین در هزاره اول پیش از میلاد است.
عسکری همچنین تصریح کرد: با توجه به ۱۲ بنای باستانی دوره هخامنشی در این بخش از حریم تخت جمشید به احتمال زیاد به دلیل وجود تشابه زیاد بین آجرهای لعابدار مکشوفه از بنای دروازه مکشوفه جدید با نقوش اسطوره‌های بین‌النهرین، به‌ویژه «دروازه ایشتار» در بابل بین‌النهرین و تشابه نزدیک پلان کاخ بزرگ مکشوفه در فیروزی پنج، به نظر می‌رسد این بخش از شهر پارسه در دوره‌های آغازین عصر هخامنشی در دوره کوروش بزرگ و یا کمبوجیه در امتداد محور بناهای تخت گوهر، کاخ‌ها و محوطه‌های باستانی همجوار آن و پردیس‌یهای محور ارتباطی تختگاه تخت جمشید، بنا شده است.
او با بیان اینکه بعد از کاوش‌ها و پژوهش‌های صورت گرفته در «تل آجری» اهمیت این محوطه مشخص شده است، خاطرنشان کرد: این مطالعات نشان داده دروازه تل آجری از دروازه بابل بزرگتر بوده و سنت‌های معماری دروازه بابل را با خود دارد.
این باستان‌شناس در پایان ضمن امیدواری درباره‌ی برنامه حفاظت و مرمت «تل آجری» با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: امیدواریم مانند سایر محوطه‌های تاریخی کشور، با مسقف شدن محوطه خشت‌ها و آجرهای منحصر به فرد این مجموعه نیز حفظ شود.
ساختمان - دروازه‌ای از دوران هخامنشی
پروفسور «پی‌یر فرانچسکو کالیری» دیگر سخنران این نشست بنای «تل آجری» را یک ساختمان - دروازه خواند و گفت: ساخت این نمونه در دوران هخامنشی رواج زیادی داشته است که دروازه کاخ داریوش در شوش، دروازه پاسارگاد و دروازه تخت جمشید نمونه‌ای از آنها است. ولی دروازه «تل آجری» گونه‌ای خاص از این ساختمان - دروازه‌ها است که ارتباط عمیقی با بابل و دروازه ایشتار دارد.
این کارشناس با اشاره به تکنیک‌های ساخت این بنا افزود: مهم‌ترین شاخصه این بنا موادی است که برای ساختش مورد استفاده قرار گرفته است و بر خلاف آنچه در معماری دوره هخامنشی بصورت تلفیقی از خشت و سنگ می‌بینیم، در معماری «تل آجری» خشت و آجر پخته تلفیق شده‌اند و تزئینات نیز برروی سنگ نیستند و بصورت آجرهای لعابدار هستند.
او اندازه آجر های تل آجری را ۳۳ در ۳۳ در هشت اعلام کرد که بطور نسبی با آجرهای بابلی و دروازه ایشتار مطابقت دارد و گفت که در معماری «تل آجری» به جای ملات از گل و در آجرهای اولیه بنا برای حفاظت بیشتر از قیر استفاده شده که نشان از اهمیت تأثیر رطوبت در عمر ساختمان دارد.
عماد متین دیگر سخنران این نشست با اشاره به ایده مطالعه آجرهای لعابدار هخامنشی به ویژه شوش و تأثیر آن در بازسازی «تل آجری» و بیان «مطابقت آجرهای تل آجری با دروازه ایشتار»، تصریح کرد :با مطالعه تعدادی از این آجرها در موزه لوور به این نتیجه رسیدم که این آجر ها از نظر ساختار، جنس، تزئینات و فرم قالب‌ها با آجرهای «تل آجری» بسیار تفاوت دارد.
سید محمد امین امامی استاد یار گروه مرمت اشیاتاریخی - فرهنگی دانشگاه هنر اصفهان و لوکا کولیوا از دیگر سخنرانان این نشست بودند که به ترتیب درمورد مطالعه آرکئومتری (باستان سنجی ) اشیا تل آجری و نحوه کار سیستم ثبت و ضبط اطلاعات کاوش و یافته های تل آجری صحبت کردند.
انتهای پیام
نظرات