عرصه و حریم نامزد ثبت جهانی «قنات بلده فردوس» با 15 رشته قنات و 4 چشمه به عنوان یکی از نامزدهای ثبت جهانی ایران در یونسکو و چهار اثر تاریخی پیرامون آن شامل آسیاب باغستان (خشکان)، آسیاب باغستان (قرایی)، درختان مسیر «شاهجوی بلده فردوس» و تپه «سرتخت باغستان» به صورت چند رشته‌ای پایش می‌شود.

به گزارش ایسنا، مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و بلده فردوس با اعلام این خبر گفت: عرصه و حریم قنوات «بلده» با قدمتی 2000 ساله که از قنات‌های شاخص و قدیمی کشور است، با نزدیک شدن به زمان طرح پرونده در نشست تیرماه میراث جهانی یونسکو به صورت چند رشته‌ای پایش می‌شود.

اقدس کرم‌پور، حفظ محدوده این اثر تاریخی به لحاظ فنی و منظری، لزوم لحاظ کردن این حریم در توسعه شهری از سوی ارگان های ذیربط، جلوگیری از حفر چاه و برداشت خاک را از صنایعی برشمرد که می‌تواند آلودگی محیط زیستی برای قنات یاد شده داشته باشد.

او درباره‌ی قدمت و اهمیت قنات بلده نیز گفت: در منطقه نیمه خشکی مانند فردوس که آب تنها منشاء احداث سکونت‌گاه به شمار می‌رود، شکل‌گیری، توسعه و ماندگاری شهرفردوس و روستاهای تاریخی مهمی مانند باغستان وابسته به منابع آب بلده بوده است. از این رو تاریخ این شهر با تاریخ احداث قنوات بلده عجین شده است.

به گفته وی، مجموعه قنوات بلده در حال حاضر مشتمل بر 15 رشته قنات و چهار چشمه است که آب استحصال شده از هریک از این سازه‌های آبی به شاهجویی می‌ریزد و نهایتاً حجم آبی قابل توجه را، برای کشاورزی در دشت فردوس(تون) مهیا می‌کند. شاهجوی مذکور طول تقریبی ۳۵ کیلومتر را در این دشت طی می‌کند تا زمین‌های تفتیده را سیراب کند. برای کم کردن میزان جذب و هدررفت آب، در طول مسیر شاهجو آب را گِل‌آلود می‌کنند.. تکنولوژی گِل‌آلود کردن آب نیز ناشی از نبوغ بشری این مردمان است.

کرم‌پور افزود: نظام مدیریت سنتی آب بلده سیستمی بسیار پیچیده دارد، همه چیز تعریف شده و برای همه‌ی مسائل راهکاری اندیشیده شده است. حجم آب زیاد موجب شده تا آب استحصال شده را به دو جو تقسیم کنند و برای هر جو نگهبانی که به صورت تمام وقت با احتساب دستمزد و مخارج خورد و خوراک و حتی امروزه پرداخت هزینه‌های بیمه‌ی عمر، مشغول به فعالیت با عنوان کیّال و جویبان، شوند.

* فعالیت‌های این شهر حول «قنوات بلده» می‌چرخد

وی تاکید کرد: شاید به جرأت بتوان گفت بخش اعظمی از فعالیت‌های فرهنگی، معنوی و مذهبی در شهر تاریخی فردوس(تون) وابسته به مجموعه «قنوات بلده» بوده است تا جایی که مردمان خیّر این شهر در طول تاریخ ارزشمندترین ثروت خود که حق‌آبه از این آب عظیم بوده را وقف فعالیت‌های مذکور می‌کرده‌اند تا همواره در زمان جاری باشند.

او اضافه کرد: بالغ بر نیمی از کل ۷۲۰۰ فنجان این آب، وقف بر مسائل فرهنگی-معنوی است. این ثروت موجب رونق، گسترش و ترویج فرهنگ غنی اسلامی شده و حتی پایداری کالبدی بسیاری از تکیه‌ها و مساجد شهر را مُتضمّن بوده است.

بنابراین همه‌ی این این دست‌آوردهای بشری موجب شده تا سازمان میراث‎فرهنگی صنایع دستی و گردشگری این اثر فاخر را به عنوان یکی از کاندیدهای پرونده‌ ثبت جهانی قنوات ایران به سازمان جهانی یونسکو برای درج در حافظه‌تاریخی بشری، معرفی کند.

انتهای پیام