کسب یک جایزه مهم ادبی جزو نقاط طلایی زندگی هر نویسنده‌ای محسوب می‌شود که علاوه بر منفعت مادی، جذب طیف گستره‌تری از خوانندگان را برای آثار او به همراه خواهد داشت.
اگر از دید کتاب‌خوان‌ها هم به این قضیه نگاه کنیم، آثار منتخب هیات داوران جایزه‌های ادبی می‌تواند ملاک مناسبی برای برگزیدن آثار خواندنی باشد، چرا که آثار برنده جایزه پس از بررسی و رد شدن از فیلتر متخصصان این فن، به رتبه برتر دست یافته‌اند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، جایزه‌های معتبر دنیای ادبیات در سال 2014 استعدادهای درخشانی را به خوانندگان بین‌المللی معرفی کردند. با نزدیک شدن به آخرین ساعت‌های سال جاری میلادی، نگاهی می‌اندازیم به نویسندگانی که موفق شدند طی 12 ماه گذشته مهم‌ترین افتخارات این عرصه را از آن خود کنند.
** جایزه «پرنس آستوریاس» که هر ساله در هشت بخش مختلف اعطا می‌شود، امسال در بخش ادبی به «جان بنویل» ایرلندی تعلق گرفت. روزنامه‌نگار و رمان‌نویس ایرلندی متولد 1945 و از نویسندگان برجسته انگلیسی‌زبان در حال حاضر، پیش‌تر توانسته بود با خلق رمان «دریا»، جایزه ادبی «من بوکر» را که یکی از مهم‌ترین جایزه‌های ادبی دنیاست در سال ۲۰۰۵ میلادی به‌دست آورد. از دیگر موفقیت‌های او می‌توان به کسب جایزه ادبی فرانتس کافکا اشاره کرد.
جایزه اسپانیایی پرنس آستوریاس هرساله در حوزه‌های علوم اجتماعی، هنر، ادبیات، همکاری بین‌المللی، ورزشی، تحقیقات علمی و فنی، ارتباطات و علوم انسانی و تفاهم بین‌المللی به چهره‌های برتر هر بخش تعلق می‌گیرد.
** جایزه ادبی «پولیتزر» که مهم‌ترین بخش‌های آن ادبیات، موسیقی، روزنامه‌نگاری و روزنامه‌نگاری آنلاین هستند، در سال 1917 در آمریکا پایه‌گذاری شده و به یاد «جوزف پولیتزر» و از سوی دانشگاه کلمبیا در نیویورک برگزار می‌شود. این رقابت در 21 بخش برپا می‌شود که در 20 بخش هر برگزیده 10 هزار دلار دریافت می‌کند و برگزیده بخش روزنامه‌نگاری یک مدال طلا نیز دریافت می‌کند.
امسال جایزه بخش ادبیات داستانی به «دونا تارت»، نویسنده رمان «سهره»، تعلق گرفت. در بخش بهترین نمایشنامه پولیتزر امسال، «تلنگر» به قلم «آنی بیکر» جایزه نهایی را به دست آورد. جایزه شعر به «سه بخش» سروده «ویجای سشادری» هندی‌تبار رسید و «مگان مارشال» توانست جایزه بهترین اثر زندگی‌نامه‌یی را با کتاب «مارگارت نولر: زندگی جدید آمریکایی» به خانه ببرد.
«آلن تیلر»، نویسنده «دشمن ابدی: برده‌داری و جنگ در ویرجینیا»، به عنوان برنده بخش آثار تاریخی پولیتزر معرفی شد و جایزه بهترین اثر ادبیات غیرداستانی عمومی نصیب «دن فاگین» با کتاب «تام ریور: داستانی از علم و رستگاری» شد. «جان لوتر آدامز» هم برگزیده نهایی بخش موسیقی پولیتزر 2014 شد.
** جایزه کشورهای مشترک‌المنافع که هرساله بین نویسندگان 54 کشور برگزار می‌شد، از سال 2014 وارد مرحله جدیدی شد؛ این جایزه 5000 پوندی امسال برای نخستین‌بار با تمرکز بر گونه ادبی داستان کوتاه برگزار شد. «جنیفر نانسوبوگا ماکومبی» از اوگاندا داستان‌نویسی بود که توانست با «بیا این قصه را خوب روایت کنیم» این جایزه را به خانه ببرد. این جایزه برای اولین‌بار در سال 1987 به آثار ادبی برجسته تعلق گرفت. موسسه برگزارکننده این جایزه، سازمانی است که با همکاری 53 کشور عضو اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع اداره می‌شود.
** جایزه ادبی «میگوئل سروانتس» اسپانیا از دیگر جایزه‌های معتبر و شناخته‌شده بین‌المللی که به نوبل اسپانیایی هم معروف است، در سال 2014 باز هم به نویسنده‌ای مکزیکی تعلق گرفت. «خوان گویتیسولو»، شاعر، رمان و مقاله‌نویس 83 ساله مکزیکی، به عنوان برنده این جایزه معرفی شد. جایزه «سروانتس» که گاه با نوبل ادبیات مقایسه می‌شود، سال 1975 راه‌اندازی شد تا نویسندگان برجسته حوزه ادبیات اسپانیولی‌زبان را مورد تقدیر قرار دهد.
** جایزه «آسترید لیندگرن» یکی دیگر از جایزه‌های نام‌آشنایی است که در جهان به عنوان بزرگ‌ترین جایزه ادبیات کودک و نوجوان شناخته می‌شود. امسال «باربرو لیندگرن» که از نویسندگان باسابقه حوزه ادبیات کودک سوئد به حساب می‌آید، موفق به کسب این افتخار شد. این جایزه بین‌المللی 40 هزار کرونی برای اولین‌بار در سال 1967 توسط دولت سوئد به منظور بزرگداشت نام آسترید لیندگرن، برجسته‌ترین نویسنده ادبیات کودک این کشور، برگزار شد.
** جایزه «فرانتس کافکا» از شناخته‌شده‌ترین جایزه‌های ادبیات جهان محسوب می‌شود که از سال 2001 تاکنون برگزار می‌شود. این جایزه ادبی امسال به «یان لیانکه» نویسنده چینی رسید. او از چهره‌های مطرح ادبیات چین است که در رمان و داستان‌های کوتاه خود به تاریخ دهه 1960 به بعد کشورش با نگاهی انتقادآمیز اشاره می‌کند. لیانکه، کافکا را یکی از الهام‌بخش‌ترین نویسندگان بر سبک نگارشی خود می‌داند. او تاکنون بیش از 20 رمان و مجموعه داستان کوتاه منتشر کرده و در سال 2013 نیز به فهرست نهایی نامزدهای جایزه بوکر بین‌المللی راه یافت.
این جایزه هرساله به چهره‌ای معاصر تعلق می‌گیرد که آثارش بدون توجه به ملیت و فرهنگ نویسنده‌شان، به کتاب‌های کافکا شباهت دارد. «هاروکی موراکامی»، «فیلیپ راث» و «هارولد پینتر» از نویسندگان سرشناس و مطرحی هستند که پیش‌تر جایزه «کافکا» را به دست آورده‌اند.
** دیگر جایزه حائز اهمیتی که در سال 2014 به برنده‌اش رسید، جایزه بهترین رمان تاریخی «والتر اسکات» است. «رابرت هریس» توانست با رمان «افسر و جاسوس» مهم‌ترین جایزه رمان تاریخی جهان را به دست آورد. او در کتاب برنده جایزه‌اش، داستان معروف محکومیت «آلفرد دریفوس»، افسر یهودی، به جرم خیانت در سال 1895 را روایت کرده است. او برای کسب این جایزه «النور کاتن»، برنده بوکر بین‌المللی 2013، و «کیت اتکینسون»، برنده جایزه «کاستا»، را پشت سر گذاشت.
جایزه ادبی والتر اسکات که با مبلغ نقدی 25 هزار پوند همراه است، امکان حضور تمامی رمان‌های تاریخی را که موضوع آ‌ن‌ها در 60 سال قبل اتفاق می‌افتد فراهم ساخته است. جایزه کتاب والتر اسکات در سال 2010 برای بزرگداشت رمان‌نویس اسکاتلندی خالق آثار تاریخی راه‌اندازی شد.
** جایزه ادبی «پن/فاکنر» 2014 به «کارن جوی فولر» نویسنده 64 ساله آمریکایی اعطا شد. او این جایزه را برای کتاب «ما کاملا خود را کنترل می‌کنیم» دریافت کرد. بنیاد فاکنر این جایزه 15 هزار دلاری را به بهترین نویسنده سال اعطا می‌کند. چهار نویسنده‌ای که به مرحله نهایی این جایزه رسیده‌اند نیز هر یک 5 هزار دلار جایزه نقدی دریافت می‌کنند. این جایزه برای اولین‌بار در سال 1981 اعطا شده است.
** جایزه بین‌المللی «ایمپک دوبلین» که ارزش نقدی آن بالغ بر 126 هزار دلار است، یک از گران‌ترین جایزه‌های ادبی دنیا محسوب می‌شود. این جایزه که در ایرلند برگزار می‌شود، به بهترین اثر یک نویسنده تعلق می‌گیرد. این جایزه در جدیدترین دوره‌اش به «صدای افتادن اشیا» نوشته «خوان گابریل واسکز»، نویسنده کلمبیایی، تعلق گرفت. فهرست اولیه این جایزه به انتخاب کتابخانه‌های سراسر دنیا تعیین می‌شود. این جایزه کتاب‌هایی را شامل می‌شود که به زبان انگلیسی نوشته یا ترجمه شده و در فاصله زمانی یک سال اخیر منتشر شده باشند. ایمپک دوبلین با همکاری شورای شهر دوبلین ایرلند و دولت دوبلین و کمپانی ایمپک اهدا می‌شود.
** یکی دیگر از جایزه‌های ادبی دنیا یعنی «بوکر» در سال 2014 به «ریچارد فلاناگان»، نویسنده استرالیایی، اعطا شد. «جاده باریک در عمق شمال» ششمین کتاب این نویسنده ۵۳ ساله اهل تاسمانی استرالیاست و راوی داستان عاشقانه‌ای است که در زمان احداث خط آهن بین تایلند و برمه در جنگ جهانی دوم، که به خط آهن مرگ معروف شده بود، اتفاق می‌افتد.
تا سال 2012 تنها کشورهای انگلیس، ایرلند و کشورهای مشترک‌المنافع حق شرکت در این رقابت را داشتند، اما براساس قوانین مصوب جدید، رقابت برای کسب این جایزه مهم ادبی برای نویسندگان تمام کشورهای جهان که به زبان انگلیسی بنویسند، آزاد شده است. این جایزه ادبی که با نام «من بوکر» نیز شناخته می‌شود، هر سال به بهترین رمان انگلیسی‌زبان که از سوی شهروندان انگلیسی‌زبان یا همسو با بریتانیا و جمهوری ایرلند نوشته شده باشد، اعطا می‌شود. بوکر تأثیر بسیار زیادی بر فروش و ترجمه کتاب در سطح جهان دارد و جایزه‌ای 50هزار پوندی برای برنده‌اش به همراه می‌آورد.
** جایزه «نوبل ادبیات» به عنوان قله افتخار ادبی دنیا هرسال به مجموعه آثار یک نویسنده تعلق می‌گیرد. برنده جایزه نوبل یک مدال طلا، دیپلم افتخار و یک جایزه نقدی چندصدهزار دلاری دریافت می‌کند که میزان جایزه نقدی به درآمد بنیاد نوبل در آن سال بستگی دارد. امسال این جایزه به «پاتریک مودیانو»، نویسنده فرانسوی، اعطا شد. در بیانیه آکادمی نوبل آمده است که مودیانو این جایزه را «برای هنر خاطره‌پردازی که به واسطه آن از دست‌نیافتنی‌ترین اهداف انسانی سخن به میان آورده و از موضوع جهانی اشغال پرده برداشته» به دست آورده است.
داستان‌های مودیانو اغلب براساس زندگی‌نامه و یا حوادثی که در جریان اشغال فرانسه روی داده نوشته شده‌اند و تمامی رمان‌های او نیز به نوعی با هم مرتبط‌اند. او در سال 1972 جایزه بهترین رمان آکادمی فرانسه را از آن خود کرد و در سال 2010 جایزه «دل دوکا»ی انستیتو فرانسه برای یک عمر تلاش حرفه‌یی را دریافت کرد. سال 2012 مودیانو موفق به کسب جایزه دولتی اتریش برای ادبیات اروپا شد. از دیگر جایزه‌های او می‌توان به جایزه ادبی گنکور در سال 1978 اشاره کرد.
از حواشی جایزه نوبل امسال می‌توان از انتقادهایی که به وزیر فرهنگ فرانسه به علت نخواندن کتاب‌های مودیانو شد، اشاره کرد. «فلور پلرین» به رغم سخنان زیبایش درباره نفوذ و سرزندگی ادبیات فرانسه در جهان، اعتراف کرد که هیچ‌کدام از رمان‌های این نویسنده فرانسوی را نخوانده است.
** جایزه «گنکور» به عنوان معتبرترین جایزه ادبی فرانسه در سال 2014 به رمان «گریه نکن» از «لیدی سالوایر» 66 ساله رسید. اعضای آکادمی کنگور طبق سنت هرسال در رستوران «دروان» پاریس گرد هم آمدند و این کتاب را که به موضوع جنگ‌های داخلی اسپانیا می‌پردازد، به عنوان برنده معرفی کردند. سالوایر پیش‌تر به حرفه روانپزشکی مشغول بود. جایزه ادبی «گنکور» مهم‌ترین جایزه ادبی کشور فرانسه محسوب می‌شود که طبق وصیت «ادموند دو گنکور»، نویسنده و منتقد فرانسوی، در سال 1896 بنیان نهاده شد. این جایزه هر سال به بهترین کتاب داستانی فرانسوی که همان سال منتشر شده باشد، تعلق می‌گیرد. هر نویسنده در زندگی ادبی خود تنها یک‌بار برنده این جایزه می‌شود.
** جایزه ادبی «فمینا» که یکی دیگر از جایزه‌های معتبر ادبیات فرانسه است، امسال به «ریچارد فورد»، نویسنده آمریکایی، برای کتاب «کانادا» که داستان بی‌گناهی پسری را در جریان سرقت والدینش از یک بانک روایت می‌کند، اعطا شد. این نویسنده آمریکایی پیش‌تر برای رمان «روز استقلال» در سال 1996 جایزه پولیتزر و همچنین جایزه پن/فاکنر را کسب کرده بود. «لئونورا میانو»، نویسنده کامرونی، نیز در بخش بهترین رمان فرانسوی‌زبان موفق به دریافت جایزه فمینا شد. او برای کتاب «فصل تاریکی» برنده این جایزه شد. جایزه فمینا در سال 1904 توسط 22 نویسنده مجله «زندگی زیبا» راه‌اندازی شد. داوران این جایزه زن هستند، اما جایزه لزوما مختص زنان نیست.
** جایزه ادبی «هانس کریستین اندرسن» تقریبا مهم‌ترین جایزه ادبی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است که گاه «نوبل کوچک» خوانده می‌شود. این جایزه که هر دو سال یک‌بار از سوی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در دو بخش به نویسندگان و تصویرگران اهدا می‌شود، به نام هانس کریستین اندرسن، نویسنده افسانه‌های کودکانه دانمارکی، نام‌گذاری شده است و برگزیدگان آن جایزه خود را از دست ملکه دانمارک دریافت می‌کنند. این دوره جایزه ادبی «هانس کریستین اندرسن» به رمان «حمام ماه» نوشته «یانوک لاهنس»، نویسنده فرانسوی‌زبان اهل کشور هاییتی، اعطا شد. این رمان‌نویس متولد 1953، همواره یکی از چهره‌های شاخص ادبیات هاییتی بوده که حضور فعالی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشورش داشته است. سخن‌گوی هیئت داوران جایزه ادبی «فمینا» در این‌باره گفت: رمان «حمام ماه» خوانندگان را از افق‌های معمول خود دور و وارد فضایی جدید می‌کند. در بخش بهترین رمان خارجی نیز «زرویا شالف» برای نگارش رمان «بقایای عشق» موفق به کسب جایزه شد.
گزارش: مهری محمدی مقدم، مترجم ایسنا
انتهای پیام
نظرات