محمدعلی بهمنی می‌گوید اگر در جمعی کسی به عنوان معلم، ایراد شعرها را بگیرد، آن جمع مکتب است نه کارگاه.

او می‌گوید در یک کارگاهِ درست اصلا کسی معلمی نمی‌کند و غیرمستقیم فضاسازی را به جمع می‌آموزند.

این شاعر در گفت‌و‌گو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره ذاتی یا اکتسابی بودن شعر و نقش کارگاه‌ها در پرورش شاعر گفت: طبیعی است که شعر ذاتی است اما این دلیل نمی‌شود که کارگاه یا جمع‌های شاعرانه احیانا تأثیر نداشته باشد. این کارگاه‌ها بر آگاهی‌های بیشتر و شناخت بهتر شاعر از شعر روزگارش تأثیر دارد.

او افزود: شاعر پرورش داده نمی‌شود و هنر کلامی به گونه‌ای نیست که اگر کسی از درون با آن ارتباط نداشته باشد، بتوان از برون برایش کاری انجام داد. ذاتی بودن همه آن چیزی نیست که می‌تواند برای یک شاعر کافی باشد. شاعر زبان زمانه خودش است. انسان برای شناخت زمانه راهی ندارد به جز این‌که در جمع باشد. این کارگاه‌ها انسان را در مصب شعر قرار می‌دهند اما شاعر باید در این مصب با قدم‌های خود راه برود.

بهمنی درباره ویژگی مدرس کارگاه‌های شعر نیز اظهار کرد: اگر کارگاه درستی باشد، در این کارگاه اصلا کسی معلمی نمی‌کند. در کارگاه‌ها غیرمستقیم فضاسازی را به جمع می‌آموزند. همین که در جمع چند شاعر حضور پیدا کنید، خود به خود فضایی برای شما ساخته می‌شود که از کلاس درس دانشگاه مؤثرتر است. همه چیز به این بستگی دارد که خود فرد چقدر برای آموختن فضا به کارگاه رفته باشد، نه برای آموختن الفبای شعر. در این فضاها اگر کسی که به عنوان پیونددهنده حلقه این جمع به او باور دارند، شناخت و درک درستی از زمانه خود داشته باشد، خود به خود این شناخت به عزیزانی که پیرامون این حلقه قرار دارند نیز منتقل می‌شود.

این شاعر سپس گفت: الفبای شاعری ذاتی است. کسی که به این جلسات می‌رود آن الفبا را از آن خود کرده و نمی‌رود که بیاموزد. این کارگاه‌ها نمی‌توانند درسی به دیگران بدهند و در آن‌ها انسان هیچ درسی نمی‌آموزد، اما فضاسازی و در فضا بودن را ناخودآگاه از آن خود می‌کند بدون این‌که قصد آموختن داشته باشد. این موضوع هم تعریف‌شدنی نیست و شاعر آن را حس می‌کند. اگر در جمعی کسی به عنوان معلم نشسته باشد و ایراد شعرها را بگیرد، آن جمع دیگر کارگاه نیست، مکتب است.

او ادامه داد: در کارگاه چند نفر گرداگرد و روبه‌روی هم نشسته‌اند و انگار بدون کلام با هم حرف می‌زنند و یکدیگر را درک می‌کنند. باید اول این ظرفیت در فرد باشد که درک کند به جمعی می‌رود که در آن سکوت برقرار است، اما انگار در سکوت، فضایی وجود دارد. معنی کارگاه این است. کارگاه معنای درونی دارد و درس درونی است بدون این‌که کسی با نام مدرس در آن درس بدهد. جمعی است که همه در آن سکوت می‌کنند، سکوت‌شان سرشار از گفتن است و ما آن سکوت را درک می‌کنیم.

بهمنی سپس تأکید کرد: کسانی که کارگاه را به کلاس درس تبدیل می‌کنند، اشتباه می‌کنند. انسان به کارگاه می‌رود که فضا را درک کند، نه این‌که یاد بگیرد. شعر به هیچ کلاسی احتیاج ندارد. شما با این کلاس به دنیا می‌آیید. انگار دانش‌نامه پایان کلاس هم در درون‌تان است، وگرنه شاعر نیستید. کسی که این‌گونه به دنیا نیامده باشد، فقط نام خودش را شاعر گذاشته است.

انتهای پیام