جشنواره‌ی فیلم کارلووی‌واری که این روزها در جمهوری چک برگزار می‌شود،امسال هیچ فیلمی از سینمای ایران در بخش مسابقه‌اش ندارد در حالیکه تاکنون سینمای ایران 75 حضور، 19 جایزه و 6 داوری در این جشنواره داشته است.

محمد اطبایی کارشناس بین‌المللی سینمای ایران همزمان با برگزاری جشنواره‌ی فیلم کارلووی‌واری که از 7 تا 15 تیر ماه برپا شده است، مروری تاریخچه‌ای بر حضور سینمای ایران در این جشنواره داشته است که در اختیار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،قرار گرفته است.

او در این متن نوشته است: «شهر زیبای کارلووی واری مرکز بوهم غربی در جمهوری چک است و در قرن چهاردهم توسط کارل چهارم و پس از کشف یک چشمه آب گرم ساخته شده و در طول تاریخ محل دیدار بسیاری از بزرگان جهان سیاست و هنر بوده است. «کارلووی واری» که با نام «کارلزباد» هم از آن یاد می‌شود، شهری توریستی با چشمه‌های آب گرم شفابخش است که کارخانه معروف تولید محصولات شیشه‌ای و کریستال موزر آن شهرتی تاریخی دارد. شهرت امروزه شهر کارلووی‌واری تنها به چشمه‌های آب گرم و کریستال‌های آن نیست و جشنواره‌ی فیلم کارلووی‌واری نیز نام این شهر را در جهان پرآوازه کرده است.

اولین دوره جشنواره فیلم «کارلووی‌واری» در سال 1946 و به صورت غیررقابتی توسط وزارت اطلاعات و فرهنگ «چکسلواکی» برگزار شد و دوره دوم جشنواره نیز در سال بعد، در 1947 بدون تغییر برپا شد. با قدرت گرفتن کمونیست‌ها در بهمن 1326، سومین جشنواره‌ی «کارلووی واری» نیز با تغییرات زیاد و این‌بار به صورت رقابتی در سال 1948 برگزار شد.

چهارمین، پنجمین و ششمین دوره جشنواره‌ی «کارلووی واری» در سال‌های 1949، 1950 و 1951 برپا اما جشنواره در سال‌های 1953 و 1955 برگزار نشد. در سال 1956، «فیاپف» جشنواره کارلووی‌واری را در زمره جشنواره‌های به اصطلاح "الف" قرار داد، هر چند به علت مسائل سیاسی و شکل‌گیری جشنواره فیلم مسکو، از سال 1959 تا 1993، جشنواره‌ی «کارلووی واری» در سال‌های زوج میلادی و جشنواره مسکو در سال‌های فرد میلادی برگزار شدند.

بهار پراگ در سال 1968 منجر به تغییر مدیریت جشنواره شد اما با سرکوب این حرکت مردمی، بخش مسابقه کارلووی واری از 1969 تا 1989 به محلی برای نمایش فیلم‌های پروپاگاندا از اتحاد شوروی و کشورهای برادر بلوک سوسیالیستی تبدیل شد، هر چند بخش‌های غیررقابتی جشنواره فیلم‌هایی از فیلسازان صاحب نام جهان سینما را به نمایش می‌گذاشتند.

پس از فروپاشی بلوک شرق در سال 1989، بیست و هفتمین دوره جشنواره کارلووی واری در سال 1990 شاهد حضور شمار قابل توجهی از فیلم‌های توقیفی چکسلواکی در جشنواره بود و فیلمسازان تبعیدی مانند «میلوش فورمن» نیز به جشنواره بازگشتند.

سال 1992 به سالی فاجعه‌بار برای جشنواره تبدیل شد و مشکل عمده مسائل مالی و ساختار معیوب جشنواره بود. در سال 1993، وزارت فرهنگ جمهوری چک با همکاری شهرداری کارلووی واری و هتل بزرگ پوپ، بنیادی برای برگزاری جشنواره تشکیل داد و بازگر معروف سینما و تلویزیون چک، ژیری بارتوشکا را برای مدیریت آن انتخاب کرد.

آقای بارتوشکا نیز خانم اوا زائورالوا، منتقد سینما را به عنوان مدیر هنری جشنواره برگزید و دوره شکوفایی جشنواره آغاز و از سال 1994، به رویدادی سالانه تبدیل شد.»

محمد اطبایی در بخش دیگری از این یادداشت سال‌های حضور سینمای ایران را در این جشنواره مرور کرده است:

«اولین حضور سینمای ایران در جشنواره‌ی «کارلووی‌واری» به سال 1353 باز می‌گردد که فیلم انیمیشن «کرم خیلی خیلی خوب» ساخته فرشید مثقالی در نوزدهمین دوره جشنواره به نمایش درآمد و دیپلم افتخاری نیز دریافت کرد.

پس از انقلاب، فیلم سینمایی «زنده باد» ساخته خسرو سینایی در بیست‌ودومین جشنواره‌ی کارلووی واری در سال 1359 حضور یافت و جایزه انجمن مبارزان ضد فاشیست را دریافت کرد.

فیلم‌های «سلندر» ساخته واروژ کریم مسیحی و «فرمان» ساخته کوپال مشکوه در بیست و سومین جشنواره کارلووی‌واری در سال 1361 حضور داشته و فیلم کوتاه «همسرایان» ساخته عباس کیارستمی، فیلم‌های سینمایی «هیولای درون» ساخته خسرو سینایی و «نقطه ضعف» ساخته محمدرضا اعلامی در بیست و چهارهمین جشنواره فیلم «کارلووی واری» در تیر ماه 1363 به نمایش درآمدند.

مسعود جعفری جوزانی با فیلم سینمایی «شیر سنگی» بیست و ششمین جشنواره کارلووی‌واری در سال 1367 حضور یافت. در سال 1371 و در بیست و هشتمین دوره جشنواره، دو فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما» ساخته محسن مخملباف و «زندگی و دیگر هیچ» ساخته عباس کیارستمی در کارلووی واری به نمایش درآمدند که «ناصرالدین شاه...» جایزه ویژه هیات داوران و جایزه فیپرشی را دریافت کرد.

سه فیلم سینمایی «دونده» ، «آب باد خاک» (هر دو ساخته امیر نادری) و «زیر درختان زیتون» ساخته‌ی عباس کیارستمی در سی‌امین دوره‌ی جشنواره کارلووی واری و در تیر ماه 1374 به روی پرده رفتند. فیلم سینمایی «بایسیکل ران» ساخته‌ی مخملباف در سی و یکمین دوره جشنواره در سال 1375 و سه فیلم «گبه»، «نون و گلدون» و «سلام سینما» دیگر ساخته‌های مخملباف در سی و دومین دوره جشنواره در سال 1376 به نمایش درآمدند.

در سال 1377 و در سی وسومین دوره جشنواره کارلووی واری نیز، دو فیلم «مسافر جنوب» ساخته پرویز شهبازی و «فصل پنجم» ساخته‌ی رفیع پیتز به نماش درآمده و دو فیلم «منهتن ای بی سی» ساخته امیر نادری و «جایی در شهر» ساخته رامین نیامی هم به عنوان محصول آمریکا حضور داشتند.

سال 1378 و سی و چهارمین دوره جشنواره کارلووی واری، سال ابوالفضل جلیلی بود که با سه فیلم «یک داستان واقعی»، «دان» و «رقص خاک» در جشنواره حضور داشت و فیلم کوتاه «مدرسه‌ای که باد برد» ساخته‌ی مخملباف هم در این دوره به نمایش درآمد.

سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم «کارلووی واری» در سال 1379 به سالی ویژه برای سینمای ایران تبدیل شد و برای اولین بار یک سینماگر ایرانی به عنوان داور در این دوره حضور یافت، عباس کیارستمی به عنوان یکی از اعضای هیات داوران در کارلووی واری حاضر شده و فیلم «باد ما را خواهد برد» را نیز در جشنواره به نمایش گذاشت.

فیلم سینمایی «عروس آتش» ساخته‌ی خسرو سینایی هم در بخش مسابقه به نمایش درآمد و حمید فرخ نژاد جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره را به خود اختصاص داد.

این فیلم تقدیرنامه هیات داوران فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های فیلم را هم دریافت کرد. فیلم مستند «کلوزآپ کیارستمی» ساخته محمود بهرازنیا به عنوان محصول آلمان و «ترغیب دوستانه» ساخته جمشید اکرمی به عنوان محصول آمریکا در جشنواره حضور داشتند.

در سی و ششمین دوره جشنواره کارلووی واری در سال 1380 هم جعفر پناهی به عنوان داور حضور داشته و سه فیلم «بادکنک سفید»، «آینه» و «دایره» در بخش بزرگداشت وی به نمایش درآمد.

فیلم سینمایی «قطعه ناتمام» اولین ساخته مازیار میری در بخش مسابقه به نمایش درآمد و تقدیرنامه هیات داوران را دریافت کرد.

فیلم «زیر پوست شهر» رخشان بنی‌اعتماد هم در بخش خارج از مسابقه رسمی در جشنواره حضور داشت و جایزه نتپک را گرفت.

محمد اطبایی هم عضو هیات داوری نتپک بود. در سال 1381 و سی و هفتمین دوره جشنواره کارلووی واری، شش فیلم ایرانی برای این رویداد انتخاب شدند. «سفره ایرانی» ساخته کیانوش عیاری در بخش مسابقه و فیلم‌های «بمانی» ساخته داریوش مهرجویی، «باران» ساخته مجید مجیدی، «رای مخفی» ساخته بابک پیامی، «دلبران» ساخته ابوالفضل جلیلی و «صنم» ساخته رفیع پیتز در بخش‌های جنبی جشنواره به روی پرده رفتند.

چهار فیلم «زندان زنان» ساخته منیژه حکمت، «نورا» ساخته محمود شولیزاده، «بهشت جای دیگری است» ساخته عبدالرسول گلبن حقیقی و «میلکان» ساخته مینو کیانی در سی و هشتمین جشنواره کارلووی واری در سال 1382 به نمایش درآمدند.

تیر ماه سال 1383، شاهد حضور فیلم سینمایی «کنار رودخانه» ساخته علیرضا امینی در بخش مسابقه سی و نهمین دوره کارلووی واری بود و فیلم «دانه‌های ریز برف» ساخته دیگر امینی هم به نمایش درآمد. برنامه بزرگداشت سمیرا مخملباف با سه فیلم «سیب»، «تخته سیاه»، «پنج عصر» و فیلم «لذت دیوانگی» ساخته حنا مخملباف برپا شد. فیلم «کنار رودخانه» جایزه فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های فیلم را گرفت. چهلمین دوره کارلووی واری در سال 1384 هم شش فیلم ایرانی را در برنامه خود گنجاند.

فیلم سینمایی «سیمای زنی در دوردست» اولین ساخته علی مصفا در بخش مسابقه و فیلم‌های «پروانه‌ها بدرقه می‌کنند» ساخته محمد ابراهیم معیری، «لاک پشت‌ها هم پرواز می‌کنند» ساخته بهمن قبادی ، «جزیره آهنی» ساخته محمد رسول اف، «روزی که زن شدم» و «سگ ولگرد» ساخته‌های مرضیه مشکینی در بخش‌های جنبی به نمایش درآمدند و جایزه انجمن منتقدان جوان چک به فیلم «پروانه ها...» تعلق گرفت.

چهل و یکمین جشنواره کارلووی واری در تیر ماه 1385، لیلا حاتمی را به عنوان یکی از اعضای هیات داوری‌اش معرفی کرد و فیلم سینمایی «شب بخیر فرمانده» ساخته انسیه شاه حسینی هم در بخش مسابقه به نمایش درآمد و جایزه هیات داوری کلیسای جهانی را هم گرفت. فیلم‌های «کارگران مشغول کارند» ساخته مانی حقیقی، «آفساید» ساخته جعفر پناهی و «زمستان است» ساخته رفیع پیتز در بخش‌های جنبی جشنواره به نمایش درآمدند.

در چهل و دومین دوره جشنواره در سال 1386 تنها فیلم سینمایی «خون بازی» ساخته مشترک رخشان بنی اعتماد و محسن عبدالوهاب در بخش خارج از مسابقه به نمایش درآمد.

سه فیلم «آواز گنجشک‌ها» ساخته مجید مجیدی، «بودا از شرم فرو ریخت» ساخته حنا مخملباف و فیلم مستند «سیانوزه» ساخته رخساره قائم مقامی در چهل و سومین دوره جشنواره در سال 1387 به روی پرده رفتند.

در چهل و چهارمین دوره جشنواره کارلووی واری در تیر ماه سال 1388، فیلم سینمایی «بیست» ساخته عبدالرضا کاهانی در بخش مسابقه جشنواره به نمایش درآمد و جایزه ویژه هیات داوران و جایزه هیات داوری کلیسای جهانی را دریافت داشت.

فیلم «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی هم در بخش جنبی به نمایش درآمد و نیکی کریمی هم به عنوان یکی از اعضای هیات داوران در کارلووی واری حضور داشت.

سال 1389 و چهل و پنجمین دوره جشنواره چهار فیلم ایرانی را در برنامه خود گنجاند و سه جایزه نیز نصیب فیلم‌های ایرانی شد. فیلم سینمایی «چیزهایی هست که نمی‌دانی» ساخته اول فردین صاحب زمانی در بخش مسابقه به نمایش درآمد و تقدیرنامه هیات داوران را گرفت.

فیلم مستند «تینار» ساخته مهدی منیری نیز تقدیرنامه هیات داوران بخش مستند را گرفت. فیلم «اوریون» ساخته علی زمانی عصمتی جایزه نتپک را دریافت داشت و فیلم «دویدن در میان ابرها» ساخته اول امین فرج پور هم در بخش جنبی جشنواره به روی پرده رفت.

در چهل و ششمین دوره جشنواره کارلووی واری در سال 1390، تنها فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی در بخش جنبی جشنواره به نمایش درآمد. در سال 1391 و در چهل و هفتمین دوره جشنواره، فیلم سینمایی «پله آخر» ساخته علی مصفا در بخش مسابقه به نمایش درآمد و سه جایزه بهترین بازیگر زن برای لیلا حاتمی، جایزه فیپرشی و جایزه بهترین پوستر فیلم را گرفت.

دو فیلم «پذیرایی ساده» ساخته مانی حقیقی و «یک خانواده محترم» ساخته مسعود بخشی هم در بخش‌های جنبی به نمایش درآمدند. مسعود بخشی به عنوان داور بخش دوربین مستقل هم در کارلووی‌واری بود.

فیلم «کات» ساخته امیر نادری هم به عنوان محصول آمریکا و ژاپن در جشنواره حضور داشت.

اما در چهل و هشتمین دوره جشنواره که از 7 تا 15 تیر ماه امسال برگزار می شود، هیچ فیلمی از ایران در بخش مسابقه حضور نداشته و فیلم «پرده» ساخته جعفر پناهی و کامبوزیا پرتوی در بخش جنبی به نمایش درآمده و بخش ویژه سینمای کردستان جشنواره (با حضور 15 فیلم بلند و کوتاه فیلمسازان کرد کشورهای مختلف) نیز فیلم‌هایی از ایران شامل فیلم بلند سینمایی «زمستان آخر» ساخته سالم صلواتی و فیلم‌های کوتاه «قی قو» ساخته ایرج محمدی زرینی، «غروب حلزون» ساخته آزاد محمدی و «ملودی سنگ» ساخته پرویز رستمی در برنامه خود دارد.

دو فیلم «فصل کرگدن» ساخته بهمن قبادی و محصول ترکیه و آلمان و 111 دختر ساخته مشترک ناهید قبادی و بیژن زمان پیرا و محصول عراق هم در این بخش به نمایش درخواهند آمد.

سینمای ایران بدین ترتیب در طول تاریخ جشنواره فیلم کارلووی واری، 75 حضور، 19 جایزه و 6 داوری داشته است و البته هنوز گوی بلورین،جایزه اصلی جشنواره را دریافت نکرده است.»

انتهای پیام