ژئوپارک قشم هنوز هم در فهرست «یونسکو» قرار دارد اما با این تفاوت که دیگر نمی‌توان لقب جهانی را به آن داد چرا که نامش را در شبکه‌ی ژئوپارک‌های منطقه‌ی آسیا و اقیانوسیه می‌توان یافت نه در شبکه‌ی جهانی. اما این، به معنی پایان سرنوشت برای تنها میراث زمین‌شناسی ثبت شده‌ی جهانی ایران نیست چون یونسکو فرصتی دیگر را به تنها ژئوپارک خاورمیانه داده است تا موقعیت خود را ارتقا دهد و بار دیگر حمایت‌های قطع شده را جلب کند.

سیدمحدهاشم داخته، سرپرست ژئوپارک قشم در گفت‌وگو با خبرنگار گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از شرایط و محدودیت‌هایی که ژئوپارک قشم پس از ثبت جهانی با آن مواجه شده است، سخن گفت و با رد اخباری مبنی بر خروج این ژئوپارک از فهرست یونسکو، تاکید کرد: هم‌اکنون ژئوپارک قشم در حال رفع ایرادهای مطرح شده است و پس از آن دوباره از حمایت‌های کامل شبکه برخوردار خواهد شد.

وی با ارائه این توضیح که ژئوپارک‌های عضو شبکه‌ی جهانی ژئوپارک‌ها زیر نظر یونسکو با هدف حفاظت از میراث زمین‌شناسی از طریق ارتقای اقتصاد جامعه محلی فعالیت می‌کنند، یادآور شد: ژئوپارک‌ها در واقع ژئوتوریسم را ترویج داده و از این طریق سبب رونق اقتصادی جامعه‌ی محلی می‌شوند. برای دستیابی به این هدف، ژئوپارک باید علاوه بر برخورداری از تیم مدیریتی قوی و ساختار مدیریتی منسجم، برنامه‌ی اجرایی مشخص و چارچوب استرتژیک با صلابتی داشته باشد.

او اضافه کرد: شبکه‌ی جهانی «ژئوپارک‌های ملی» نیز هر چهار سال یک بار، هر ژئوپارک را از طریق ارزیابی توسط کارشناسان خود رصد می‌کند. ژئوپارک قشم نیز از این قاعده مستثنی نیست. این ژئوپارک درحالی در سال 2006 میلادی به عضویت شبکه‌ی جهانی ژئوپارک‌های ملی درآمد که تنها دو سال از عمر شکل‌گیری و شروع به کار شبکه‌ی جهانی می‌گذشت و هنوز استانداردها و دستورالعمل‌های شبکه در حال تکامل و تدوین بود. در آن برهه دو تا از ژئوسایت‌های ژئوپارک (دره‌ی ستاره‌ها و کورکوراکوه) به‌ دلیل فاصله‌ی زیاد، خارج از محدوده‌ی اصلی ژئوپارک قرار داشتند که بعدها توسط شبکه به ژئوپارک قشم اعلام شد این دو ژئوسایت باید درون قلمرو ژئوپارک باشند.

داخته با بیان این‌که ژئوپارک‌ها پس از عضویت در شبکه جهانی ژئوپارک‌های ملی، چهار سال فرصت دارند تا خود را ارتقا داده و به استاندارد‌های شبکه دست یابند، به محورهای اصلی ارزیابی اشاره کرد و افزود: میزان همکاری و تعامل در شبکه، ساختار مدیریتی و وضعیت اعتبار مالی، استراتژی حفاظت، همکاری‌های ملی و بین‌المللی، بازاریابی و فعالیت‌های ترویجی و توسعه اقتصادی پایدار، محورهای اصلی ارزیابی هستند.

او ادامه داد: ژئوپارک قشم در سال 2010 میلادی مورد ارزیابی کارشناسان شبکه جهانی قرار گرفت و در چهارمین همایش بین‌المللی یونسکو با موضوع ژئوپارک‌ها که در آن زمان تیم حاضر به مدت سه ماه مدیریت ژئوپارک قشم را بر عهده داشتند، موفق شدند با کسب عنوان فعال‌ترین ژئوپارک در همایش و جلب نظر هیات داوران، فرصت دوساله‌ای را برای ژئوپارک قشم دریافت کرده و از دریافت کارت قرمز و خروج ژئوپارک قشم از شبکه جلوگیری کنند اما به محض دریافت این فرصت دو ساله، دوباره مدیریت ژئوپارک قشم تغییر و در اختیار مجموعه مدیریت سابق قرار گرفت.

داخته سپس به دلایل دریافت کارت زرد که در نامه‌ی رسمی شبکه جهانی ژئوپارک‌ها به ژئوپارک قشم اعلام شده است، اشاره کرد و افزود: نبود ساختار مدیریتی منسجم و برنامه مالی مشخص، خارج بودن ژئوسایت‌های کلیدی و روستاها از محدوده ژئوپارک، تبعیت نکردن از دستورالعمل مدیریتی تهیه شده توسط کارشناس شبکه، نبود مشارکت بین‌المللی، توسعه نیافتن زیرساخت‌ها علی‌رغم این‌که سازمان منطقه آزاد قشم بودجه‌ی مشخصی را برای ژئوپارک اختصاص داده است و ناخوانا بودن ژئوپارک و کمرنگ بودن فعالیت‌های ترویجی، ایرادهای وارد شده به این ژئوپارک بود.

سرپرست ژئوپارک قشم گفت: با گذشت دو سال از دریافت کارت زرد و بی‌توجهی مجموعه‌ی مدیریتی وقت ژئوپارک به این موضوع، متاسفانه در ژئوپارک قشم به مدت 21 ماه (از 24 ماه فرصت باقی مانده) اقدام خاصی از سوی ژئوپارک برای رفع ایرادهای مطرح شده صورت نگرفت.

وی ادامه داد: پس از تغییر مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم در آذرماه 1390، تیم جدید ژئوپارک دوباره روی کارآمد و با آگاهی کامل از این موضوع که سه ماه به اتمام فرصت اعلام شده از سوی یونسکو،وقت ندارد، برنامه‌ریزی خود را برای رفع ایرادها آغاز کرد و بر همگان آشکار است که فعالیت‌های شش ساله را نمی‌توان در سه ماه انجام داد و به پایان رساند؛ اما دوست نداشتیم دست روی دست بگذاریم و شاهد حذف تنها میراث زمین‌شناسی پارسی‌مان در دل خلیج فارس باشیم.

داخته یادآور شد: تیم جدید با حمایت‌های مدیریت جدید سازمان منطقه آزاد قشم بسیار قوی و محکم جلو رفت به نحوی که بیش از 80 درصد از ایرادهای موجود را در ماه‌های اولیه رفع کرد. با توجه به حجم بالای کاری و گستردگی فعالیت‌ها، این اقدامات در نوع خود بسیار خیره‌کننده و بی‌نظیر انجام شدند.

او در ادامه به اقداماتی که در طول سه ماه در ژئوپارک قشم انجام شده است، اشاره کرد و گفت: کسب تاییدیه‌ی سازمان منطقه آزاد قشم و توسعه قلمرو ژئوپارک قشم به بیش از پنج برابر مساحت سابق (از 300 کیلومتر مربع به بیش از 1560 کیلومترمربع)، ارتقای چارت مدیریتی ژئوپارک قشم از دو نفر به 12 نفر، طراحی، تولید و نصب بیش از 550 تابلو راهنما، جهت‌نما، کدهای اخلاقی و تابلوهای ترافیکی، توسعه زیرساخت مسیرهای دسترسی بیش از 65 کیلومتر،برگزاری 39 کارگاه آموزشی برای جامعه محلی شامل فعالان صنعت گردشگری،صنایع دستی و مدارس، ارتقای اقتصادی جامعه محلی و توسعه آبادانی روستایی با توسعه زیرساخت‌ها، توسعه ناوگان حمل و نقل ژئوپارک، چاپ و نشر 15 عنوان بروشور و چاپ پنج جلد کتاب برای ترویج ژئوپارک قشم و همچنین مشارکت در چاپ بیش از شش عنوان مجله و ویژه نامه با هدف معرفی ژئوپارک قشم، راه‌اندازی تارنمای ژئوپارک به زبان انگلیسی، توسعه موزه بزرگ ژئوپارک از 800 مترمربع به 2000 متر مربع، طراحی و تهیه «مولاژ» انسان‌های نخستین برای توسعه بخش «پلرینه سنگی» موزه، راه‌اندازی و توسعه بخش زمین‌شناسی موزه ژئوپارک، طراحی داخلی ساختمان «ویزیتور سنتر» ژئوپارک، راه‌اندازی ساختمان مدیریتی دوم ژئوپارک در مجاورت «جنگل حرا»،راه‌اندازی و ساماندهی سایت جمع‌آوری زباله برای 21 روستا، حضور فعال در پنجمین کنفرانس جهانی ژئوپارک‌ها در ژاپن با 9 مقاله، حضور فعال در یازدهمین کنفرانس بین‌المللی ژئوپارک‌های اروپایی در کشور پرتغال، حضور فعال در چهارمین کنفرانس بین‌المللی ژئوتوریسم در استرالیا، توسعه ژئوسایت‌ها و ارتقای آن‌ها از هشت ژئوسایت به 21 ژئوسایت، ثبت ملی 9 اثر طبیعی از ژئوپارک در فهرست آثار ملی و ثبت ملی 14 اثر تاریخی ژئوپارک در فهرست آثار ملی، اقدامات انجام شده بوده است.

داخته با بیان این‌که این اقدامات تنها بخشی از این زیرساخت‌ها به شمار می‌آیند که تا به حال بیش از 20 میلیارد ریال برای انجام آن هزینه شده است، افزود: نکته‌ی اساسی در این مورد آن است که آغاز تمام این پروژه‌ها تنها در طول سه ماه بوده و قطعا با توجه به گستردگی و حجم زیاد پروژه‌ها، پایان تمام آن‌ها در این زمان اندک میسر نخواهد بود.

او در عین حال تاکید کرد: تمام این پروژه‌ها درحالی اجرا می‌شوند که این موضوعات در حال حاضر از نقاط ضعف ژئوپارک قشم محسوب نمی‌شوند چرا که در آخرین مکاتبه‌ی شبکه جهانی، دو شرط اساسی برای ارتقای ژئوپارک قشم باقی است: نخست، الحاق جنگل‌های حرا به ژئوپارک قشم و دوم، پایان فعالیت‌هایی که برای رفع ایرادها آغاز شده است.

داخته همچنین گفت: ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو حذف نشده و فقط برای رفع این دو شرط، یکسری از حمایت‌های شبکه جهانی را نخواهد داشت و پس از رفع ایرادها، دوباره آن حمایت‌ها را به‌دست خواهد آورد بنابراین هیچ‌گونه کارت قرمزی به ژئوپارک قشم داده نشده و این ژئوپارک از فهرست یونسکو حذف نشده است. درحال حاظر ژئوپارک «کاناوینکای» استرالیا نیز که تنها ژئوپارک منطقه اقیانوسیه است، شرایط مشابهی با ما دارد.

وی اظهار کرد: با وجود تأکید مدیریت ژئوپارک قشم مبنی بر دریافت نکردن کارت قرمز از سوی یونسکو و همچنین با وجود تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر سیاه‌نمایی نکردن، این موضوع سبب شده برخی از رسانه‌ها آب را به آسیاب دشمن ریخته و تحت تاثیر رسانه‌های بیگانه به این شایعات دامن بزنند. اصرار بر یک شایعه، قطعا چیزی جز غرض‌ورزی و سوءنیت نمی‌تواند باشد.

انتهای پیام