حدود 76 سال از ثبت نقش‌برجسته‌ي «كورانگون» در غربي‌ترين نقطه‌ي استان فارس مي‌گذرد. اثري كه قديمي‌ترين نقش‌برجسته‌ي ايران است، ولي اين روزها چنان وضعيت نامناسبي دارد كه هر لحظه امكان دارد فرو بريزد.
به گزارش خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، نقش‌برجسته‌ي كورانگون كه در دو كيلومتري جنوب «بابا ميدان» در بخش «رستم» استان فارس قرار دارد، خردادماه 1315 در فهرست آثار ملي ثبت شد. اين اثر عيلامي روي سطح يك صخره‌ي مرتفع و برفراز رودخانه‌ي فهليان واقع شده است و به‌عنوان كهن‌ترين نقش‌برجسته‌ي ايران شناخته مي‌شود.
نوروز رجبي - باستان‌شناس و استاد دانشگاه آزاد واحد مرودشت - در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا درباره‌ي اين نقش‌برجسته بيان كرد: اين اثر، صحنه‌ي نيايش و آيين در دوره‌ي عيلامي را نشان مي‌دهد و پژوهشگران و باستان‌شناسان معتقدند اين نقش‌برجسته به دو دوره‌ي زماني متفاوت مربوط است. قاب و صحنه‌ي اصلي نقش‌برجسته به دوره‌ي عيلام قديم و حاشيه‌ي كناري آن به دوره‌ي عيلام نو و هزاره‌ي اول تعلق دارد.
او درباره‌ي تصاوير نقش‌برجسته نيز توضيح داد: صحنه‌ي اصلي كه در مركز نقش‌برجسته قرار دارد، دو نفر از ايزدان و ايزدبانوان عيلامي را نشان مي‌دهد كه فواره‌اي آب در دست دارند، در حالي كه روي تختي از مار چنبره زده‌شده نشسته‌اند. اين دو ايزد، كلاه‌هاي شاخ‌داري بر سر دارند و كاهناني در كنار آن‌ها با حالت نيايش حضور دارند. اين كلاه‌هاي شاخ‌دار نيز نشان و نماد خداوند بودن است كه برگرفته از سنت سومري‌ها است. علاوه بر اين، وجود عنصر مار به‌صورت يك تخت چنبره‌زده اهميت و جايگاه آن را در دوره‌ي عيلام كهن نشان مي‌دهد، زيرا مار در آيين و مذهب عيلامي نماد باروري و حاصل‌خيزي است.
به گفته‌ي اين باستان‌شناس، در حاشيه‌هاي اين نقش‌برجسته سه رديف نيايشگر ديده مي‌شوند كه دست‌هاي‌شان را به نشانه‌ي احترام و سكوت جلوي سينه نگه داشته‌اند و از پلكان پايين مي‌آيند.
او بيان كرد: دو ايزد بانويي كه در قاب اصلي هستند، احتمالا «هومبان» و «كريريشاه» هستند كه زوج خدايان عيلامي در دوره‌ي قديم بوده‌اند.
رجبي در ادامه‌ي گفت‌وگوي خود درباره‌ي وضعيت اين نقش‌برجسته، اظهار كرد: از اين لحاظ، در وضعيت بسيار اسفباري قرار دارد، به‌طوري كه بخشي از نقش‌برجسته بر اثر رانش كوه در گذشته از قاب اصلي جدا شده و هر لحظه امكان دارد فرو بريزد. هرچند عوامل تخريب آن شامل عوامل طبيعي مانند باد، باران، گرما و سرما نيز مي‌شود. اين عوامل شرايط را به‌گونه‌اي پيش برده‌اند كه سطح نقش‌برجسته به‌شدت متخلخل و آسيب‌پذير شده است و در شرايط معمولي به‌سختي مي‌توان جزييات نقش‌برجسته را ديد.
اين استاد دانشگاه همچنين گفت: علاوه بر شرايط نامناسب نقش‌برجسته، در اطراف اين اثر و بر فراز كوه، بقايايي از يك استقرار بسيار مهم ديده مي‌شود كه داده‌هاي سفالي آن نشان از وجود استقراري از دوره‌ي عيلامي، ساساني و اسلامي است؛ اما با كمال تأسف به‌دليل نبودن نظارت و حراست از اين نقش‌برجسته در طول يك دهه‌ي گذشته، قاچاقچيان شبانه به جان اين استقرارها افتاده‌اند و بخش‌هاي زيادي از آن تخريب شده است.
او تأكيد كرد: از آنجا كه نقش‌برجسته‌ي كورانگون تنها نقش‌برجسته‌ي عيلامي است كه نقش خدايان عيلامي در آن ديده مي‌شود، ضروري است سازمان ميراث فرهنگي رسيدگي به وضعيت اين اثر را در اولويت قرار دهد.
انتهاي پيام
نظرات