در قلب يكي از بافت‌هاي تاريخي استان اصفهان در محله‌ي شهشهان و پشت مسجد عتيق، كنار بناها و خانه‌هاي تاريخي كه گذشت زمان قدم به قدم آن‌ها را فرسوده‌تر مي‌كند، دنيايي از علم، تبحر و دانش نهفته است.
به گزارش خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دو بناي تاريخي خانه و حمام «بهاءالدین محمد بن حسین عاملی» ملقب به «شيخ بهايي» كه هر كدام به اندازه‌ي همه‌ي زمان‌هاي سپري‌شده براي به‌دست آوردن علم، در خود دانش نهفته دارند، آثاري تاريخي هستند كه بي‌توجهي متوليان و شايد نداشتن اعتبار، آن‌ها را به مرگ تدريجي نزديك مي‌كند.
سوم ارديبهشت‌ماه كه به‌عنوان روز بزرگداشت شيخ بهايي و روز معمار نامگذاري شده، بهترين بهانه براي بررسي وضعيت دو اثر تاريخي حدود 400 ساله‌ي منصوب به شيخ بهايي در اصفهان است.
در ضلع غربي مسجدجامع اصفهان، حمام شيخ بهايي قرار دارد و 500 متر آن‌طرف‌تر يعني در ضلع شمالي مسجدجامع، خانهي تاريخي منسوب به شيخ بهايي است، خانه‌اي با 11 اتاق و تزيينات كامل كه هر كدام براي دليل خاصي ساخته شده‌اند. حالا شرايط روزگار به‌گونه‌اي پيش رفته است كه سرنوشت اين بناها را به سرنوشت خانهي پروين اعتصامي و خانهي اتحاديه در تهران نزديك مي‌كند.
ماجراي اين خانه از حدود 18 سال پيش شروع شد، زماني كه خانواده‌ي جلالي به دنبال علاقه‌ي خود و فرزندان‌شان براي زندگي در مكاني تاريخي كه هويت گذشته‌شان را با خود همراه داشت، خانه‌اي را در ضلع شمالي مسجدجامع اصفهان خريدند، خانه‌اي كه به‌دنبال برخي بررسي‌ها، نام و نشان «شيخ بهايي» را به آن نسبت دادند و چند سال پس از خريده شدن اين بنا، خانهي شيخ بهايي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.
هرچند براي آغاز زندگي در آن خانه، تعمير و مرمت در بخش‌هايي انجام شد، اما بعد از حدود شش سال، نخستين مشكلات سر باز كردند و حالا مدت‌هاست مالكان خانهي شيخ بهايي به‌دليل رطوبتي كه سرتاسر پي اين خانه و بناهاي اطراف در بافت تاريخي اين منطقه را گرفته است، با مشكلات دست و پنجه نرم مي‌كنند و هر روز، رطوبت از ديوارهاي خانه بالاتر مي‌آيد.
جلالي ـ مالك خانهي شيخ بهايي ـ درباره‌ي شرايط زندگي در اين خانه به خبرنگار ايسنا گفت: از سال 1373 با آمدن به اين خانه، خواندن كتاب زندگي‌مان را در اصفهان شروع كرديم؛ ولي گويا به نظر مي‌رسد در وضعيت كنوني، به آخر كتاب رسيده‌ايم. وضعيت اين خانه به‌گونه‌اي شده است كه گاهي آرزو مي‌كنم كاش هرگز پاي‌مان به اصفهان نرسيده بود تا اين ظلم را در حق آثار تاريخي اصفهان نمي‌ديديم.
او ادامه داد: خانهي شيخ بهايي در بهترين نقطه‌ي بافت تاريخي اصفهان قرار دارد؛ ولي متأسفانه در وضعيت كنوني و تخريب‌هايي كه اكنون در اين منطقه انجام مي‌شود نمي‌دانم در چند سال آينده، گردشگر به اميد ديدن چه چيزي به اين منطقه مي‌آيد. گردشگر دنبال بافت قديم است. هويت هر ملت به فرهنگ، زبان، نوع زندگي و نوع پوشش مردم در آن منطقه بازمي‌گردد، اما بافت تاريخي اصفهان ديگر هويت چنداني ندارد.
وي آب را قاتل خانه‌هاي بافت تاريخي دانست و با اشاره به مشكلاتي كه كارشناسان درباره‌ي دليل ايجاد شدن نم در خانه و طبله كردن برخي ديوارها و اتاق‌هاي خانه، اظهار كرد: به اعتقاد كارشناسان، لولههاي آب و فاضلاب از داخل فرسوده و سبب وارد شدن آب به پي ساختمان شده‌اند. چندبار از شركت آب و فاضلاب استان اصفهان درخواست كرديم براي بررسي شرايط لوله‌ها به اين خانه بيايند. آن‌ها گفتند، شما چاه خود را حفر كنيد و به ما نشان دهيد كه كدام بخش مشكل دارد تا آن را برطرف كنيم. آن‌ها لولههاي آب و فاضلاب كوچه‌هاي اطراف مسجدجامع را در دست سامان‌دهي دارند، ولي هنوز كسي به خانهي شيخ بهايي اهميت نداده است.
جلالي بيان كرد: ما نخستين كساني بوديم كه در اصفهان خانهي تاريخي خريديم و بعد از مرمت، در آن زندگي كرديم. سپس اين كار در ميان مردم رواج يافت؛ ولي حالا ممكن است نخستين كساني باشيم كه در اصفهان درخواست خروج خانهي خود را از فهرست آثار ملي مطرح مي‌كنيم، شايد به اين طريق بتوانيم اين خانه را نجات دهيم.
او گفت: حدود 12 سال است با وضعيت كنوني در خانهي شيخ بهايي در حال مبارزه هستيم؛ ولي ديگر، توان اين كار را نداريم تا كنون هر كاري كه لازم بوده است، انجام داده‌ايم. ما فقط مي‌خواهيم اين خانه را نجات دهيم، از همه‌ي مردم ايران مي‌خواهيم كه در اين كار به ما كمك كنند، وگرنه امكان دارد هر لحظه سرنوشت اين خانهي تاريخي مانند خانهي پدري پروين اعتصامي يا اتحاديه در تهران شود. شايد هم بايد صبر كنيم تا خانه روي سر ما خراب شود.
وي افزود: چند سال پيش، سازمان ميراث فرهنگي قرار بود به اين خانه وام دهد تا بتوانيم برخي اقدامات را براي مرمت و سامان‌دهي انجام دهيم؛ اما اين وام به دست ما نرسيده است.
به گزارش ايسنا، اوايل شهريورماه سال گذشته مالك خانهي شيخ بهايي از تلاش براي خارج كردن اين بناي تاريخي از فهرست آثار ملي خبر داد و گفت: از 12 سال پيش، لولههاي شركت آب و فاضلاب به اين خانه و حتا بناهاي تاريخي كنار آن مانند مسجدجامع آسيب وارد كرده است. از زمان نشت كردن آب از لولههاي آب و فاضلاب، ديوارهاي خانه نم كشيده است.
هرچند حمام شيخ بهايي كه دانش استفاده از شمع براي گرم نگه داشتن آب در آن به كار گرفته شده است، در تيرماه 1377 در فهرست آثار ملي ثبت شد، ولي نبودن اعتبار و حضور دانشجوياني كه مدتي به‌عنوان مرمتگر اين مكان تاريخي را به جاي كلاس درس گرفته بودند و از سوي ديگر، تملك بخش‌هاي پاييني حمام توسط برخي مغازه‌داران اصفهاني، مرمت و سامان‌دهي اين بناي تاريخي را با مشكلات زيادي روبه‌رو كرد.
مرمت اين حمام از چند سال پيش به‌صورت مستمر و نه دائم، با اختصاص اعتبارها انجام مي‌شد؛ اما با آغاز تملك بخش‌هايي از حمام در اوايل سال گذشته و برنامه‌ريزي‌هايي كه براي تملك ديگر بخش‌هاي اشغال‌شده‌ي حمام انجام شد، قرار بود اين بناي تاريخي قدري روي خوش ببيند، اما مدتي پس از رفتن مديركل پيشين اداره كل ميراث فرهنگي استان اصفهان از اين سمت، حمام روي مرمتگران بسته شد. به گفته‌ي اهالي منطقه، نبودن اعتبار باعث اين مشكل شد و وعده‌ي رييس پيشين اين اداره كل كه قرار بود حمام شيخ بهايي را به مسافران نوروز 91 هديه كند، عملي نشد.
به گزارش ایسنا، بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به «شیخ بهاي» هشتم اسفندماه 925 هجري شمسی در بعلبك به دنیا آمد و در هشتم شهریور ماه سال ۱۰۰۰ هجري شمسي در اصفهان درگذشت. پيكر او را در ميدان نقش جهان با شكوه تمام تشييع كردند و آن‌طور كه اسكندر بيك منشى، مورخ رسمى شاه‌عباس نوشته است «ازدحام "وضيع و شريف" از پى جنازه او جاى سوزن انداختن در آن ميدان فراخ باقى نگذارده بود.»
براساس وصیت شیخ بهایی، پیکر او را به مشهد بردند و در کنار آرامگاه علی بن موسی الرضا (ع) كنار موزه‌ي آستان قدس به خاک سپردند. امروزه آرامگاه او بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و رواق امام خمینی (ره) رواقی که به یاد او نامگذاری شده است، قرار دارد.
انتهاي پيام
نظرات