يك كارشناس ارشد رشته‌ي مرمت و احياي بناهاي تاريخي نسبت به تخريب تدريجي و باقي ماندن فقط خاطره‌اي از بافت و بناهاي تاريخي كرمان هشدار داد.

مجتبي چناري در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين‌باره بيان كرد: بافت تاريخي كرمان با معضلات متفاوتي روبه‌رو است كه در تخريب روزافزون اين بافت مؤثر بوده‌اند. يكي از مهم‌ترين معضلات، مسائل زيست‌محيطي و آب‌هاي زيرزميني شهر كرمان است.

وي گفت: در شهر كرمان تعدادي بنا مانند آب‌انبار و حمام‌ وجود دارد كه در دل خاك هستند و بالا آمدن سطح آب‌هاي زيرزميني سبب مي‌شود اين آثار در فاضلاب شهر غرق شوند. در واقع، اين‌گونه بناهاي تاريخي در يك محيط ناپايدار قرار دارند. همچنين اين موضوع سبب مي‌شود پي بناهاي ديگر به مرور نشست كند. در اين زمينه، مسجدجامع كرمان يكي از مهم‌ترين بناهاي تاريخي است كه بر اثر بالا آمدن آب‌هاي زيرزميني آسيب زيادي ديده است.

او با اشاره به اين‌كه مسأله‌ي آب‌هاي زيرزميني كرمان يك معضل عام است كه طرح جامعي هم براي آن در نظر گرفته نشده است، اظهار كرد: آب‌انبار «علي‌مردان‌خان» در بخش غربي مجموعه‌ي گنجعلي‌خان و آب‌انبار «حاج آقا علي» و حمام «ته باغ‌لَلِه» از ديگر آثاري هستند كه بر اثر اين آب‌ها آسيب ديده‌اند. نكته‌ي قابل توجه درباره‌ي آثار اين است كه به هر حال، اقداماتي براي مرمت و نگهداري از اين گونه بناها انجام مي‌شود؛ ولي با بالا آمدن آب‌هاي زيرزميني، آن زحمات به باد مي‌رود. به‌طور مثال، چند سال قبل در آب‌انبار «علي‌مردان‌خان» اقدامات مرمتي انجام و آنجا به شربت‌خانه تبديل شد؛ ولي پس از يك سال با بالا آمدن آب‌هاي زيرزميني، تمام هزينه‌هايي كه براي مرمت شده بود، از بين رفت.

چناري ادامه داد: يكي ديگر از مهم‌ترين عوامل آسيب‌رساني كه مي‌توان به آن اشاره كرد، زلزله است. متأسفانه در مديرت جامع شهري توجه چنداني به استحكام‌بخشي بناهاي تاريخي و ساخت بناهاي جديد نشده است، بويژه اين‌كه شهر كرمان و محدوده‌ي آن زلزله‌خيز است. در سال 1360 كه زلزله‌ي شديدي در كرمان به وقوع پيوست، بافت تاريخي كرمان با آسيب شديدي روبه‌رو شد و اكنون نيز مي‌بينيم در طرح مرمت بافت به اين مسأله دقت كافي نمي‌شود. اين بي‌دقتي‌ها در نهايت به اينجا منجر شد كه وقتي سال 1388 در 60 كيلومتري شهر كرمان يك زلزله‌ي پنج ريشتري رخ داد، بناهايي در كرمان مانند سراي «كوزه‌گران» آسيب ديدند. البته اين بي‌دقتي در ساخت‌و‌سازهاي جديد نيز ديده مي‌شود.

اين كارشناس ارشد رشته‌ي مرمت و احياي بناهاي تاريخي با بيان اين‌كه براي دو معضل مطرح‌شده برنامه‌ي مشخص مديريتي وجود ندارد، گفت: نبود ارتباط بين سازمان ميراث فرهنگي و دانشگاه، يكي ديگر از مسائل و مشكلاتي است كه مي‌توان به آن اشاره كرد. اكنون در حوزه‌ي تصميم‌گيري و اجرا، سازمان ميراث فرهنگي فعاليت مي‌كند، ولي اقدامات اين سازمان زماني مي‌تواند مثبت و مؤثر باشد كه هماهنگي لازم با متخصصان وجود داشته باشد. در حالي كه مديريت در كرمان و سازمان ميراث فرهنگي كل كشور، سياسي و غيرتخصصي است. به اين ترتيب با وجود اين‌كه كرمان دومين شهري است كه دانشگاه آن رشته‌ي تخصصي مرمت دارد و 50 درصد فارغ‌التحصيلان آن نيز بومي هستند، اما از افراد متخصص استفاده نمي‌شود.

چناري همچنين در ادامه‌ي گفت‌و‌گوي خود بيان كرد: يكي ديگر از معضلات، پروژه‌هاي اجرايي بدون وجود طرح مطالعاتي است و جديدترين آن‌ها ميدان گنجعلي‌خان است كه پروژه‌ي آن بدون مطالعه‌ي كافي براي شناخت مجموعه‌، از تيرماه سال گذشته آغاز شده است. در حالي كه به‌طور معمول وقتي پيش از آغاز اقدامات مرمتي مطالعه انجام شده باشد، در زمان انجام كار، با لايه‌هاي تاريخي جديد روبه‌رو نمي‌شويد.

او ادامه داد: بايد اين نكته را در نظر بگيريم كه پروژه‌هاي مرمتي زمان‌بر هستند و اقدامات آن‌ها با وسواس خاصي انجام مي‌شود و اين‌كه اگر چنين پروژه‌هايي را مانند يك پروژه‌ي پيمانكاري با زمان آغاز و پايان مشخص در نظر بگيريم، آسيب‌زننده است.

چناري استفاده نكردن از سرمايه‌گذار بخش خصوصي را يكي ديگر از معضلات دانست و اظهار كرد: قشر ثروتمند كرمان علاقه‌مند به سرمايه‌گذاري در شهر هستند و مبين اين مسأله نيز طرح «هفت باغ» است كه نشان از تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري دارد؛ اما تا كنون تلاشي براي معطوف كردن اين پتانسيل براي سرمايه‌گذاري در بافت تاريخي كرمان نشده است. در حالي كه از بافت‌هاي تاريخي و تك‌بناها در يزد و اصفهان درآمد زيادي به‌دست مي‌آيد.

اين كارشناس ارشد رشته‌ي مرمت و احياي بناهاي تاريخي همچنين با اشاره به نبودن يك نظام تشويقي و تنبيهي كارآمد براي مالكان بناهاي تاريخي، گفت: ناپايداري در مديريت ميراث فرهنگي و نيز نبود يك پلان مديريتي از ديگر معضلات قابل توجه است. اين در حالي است كه كرمان نه فقط به اعتبار تك‌بناهايش مانند مسجدجامع يا سراي گنجعلي‌خان، بلكه به‌لحاظ داشتن يك بافت تاريخي منسجم اهميت دارد؛ ولي در سال‌هاي اخير بيشتر نگاه‌ها به تك‌بناها معطوف بوده است.

وي تأكيد كرد: با عكس‌هايي كه از گذشته و امروز كرمان وجود دارد، خيلي واضح است كه فقط خاطره‌اي از بافت تاريخي كرمان باقي مانده و با ادامه‌ي چنين روندي كم‌كم تمام بافت تخريب مي‌شود.

او همچنين درباره‌ي اتفاق‌هايي كه به‌تازگي در شهر كرمان رخ مي‌دهد و درختاني در اين شهر قطع شده‌اند، ابراز نگراني كرد.

انتهاي پيام